'Báu vật sống' của bản làng Raglai

6 giờ trướcBài gốc

Nghệ nhân ưu tú Katơr Thị Sính thuộc nằm lòng các bộ sử thi của đồng bào Raglai, di sản văn hóa quý báu tổ tiên truyền lại. Giọng hát sôi nổi, mộc mạc chân tình, âm điệu trầm bổng và chính sự say sưa hát kể sử thi của bà làm cho núi rừng thêm lung linh, huyền bí.

Nghệ nhân Ưu tú Katơr Thị Sính (giữa).

Giọng hát kể sử thi của bà như “thôi miên” hút hồn người nghe về truyền thuyết các anh hùng của dân tộc. Từ xa xưa, đồng bào Raglai rất thích nghe sử thi, sau một ngày lao động mệt nhọc ở nương rẫy, tối đến mọi người thường quây quần quanh bếp lửa hồng để nghe các nghệ nhân hát kể sử thi.

Ấn tượng của chúng tôi về nghệ nhân Katơ Thị Sính cách giao tiếp của bà chân thành mộc mạc, từ ánh nhìn đến nụ cười gần gũi thân tình. Ngồi trên sàn nứa, bà vừa nhai trầu vừa hát sử thi (Akha, tiếng Raglai), giọng hát tha thiết làm mê hoặc lòng người. Bà hát cho chúng tôi nghe một đoạn ngắn trong Saer là bộ sử thi đồ sộ của đồng bào Raglai.

Tuy không hiểu hết được lời bài hát, nhưng giọng hát sử thi thâm trầm, sâu lắng của bà hút hồn chúng tôi. Saer kể lại công việc chế ngự thiên nhiên, bảo vệ xóm làng thuở khai sinh lập địa của đồng bào Raglai. Chỉ riêng bộ sử thi Saer, bà Sính có thể hát ròng rã 2-3 tháng. Bà còn nằm lòng bộ sử thi Udai kể về tình yêu trai gái vượt qua thách thức khó khăn để xây dựng cuộc sống hôn nhân bền vững.

Nghệ nhân ưu tú Katơr Thị Sính cho biết nhờ có người mẹ ruột là bà Katơr Thị Cuống hướng dẫn hát sử thi nên từ khi lên 9-10 tuổi bà đã nằm lòng rất nhiều đoạn sử thi Saer, Udai và nhiều câu hát dân gian của đồng bào Raglai.

Sử thi như dòng suối Chapơ trong vắt ngọt ngào từ người mẹ chảy sang bụng dạ bà Katơr Thị Sính. Bà Katơr Thị Cuống qua đời cuối năm 2008 hưởng thọ gần một trăm mùa rẫy, nghệ nhân Katơr Thị Sính tiếp nối theo mẹ, hát truyền dạy hát sử thi cho hai cháu gọi bằng dì ruột là Katơr Thị Thấm và Katơr Thị Hương.

Tháng 4/2003, bà Sính được Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian. Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận tặng bằng khen bà Katơr Thị Sính có thành tích xuất sắc góp phần xây dựng và phát triển huyện Bác Ái. Tháng 11/2015, bà Katơr Thị Sính vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú. Tháng 1/2017, bà Katơr Thị Sính được Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc tặng Bằng khen có thành tích xuất sắc trong công tác dân tộc và chính sách dân tộc.

Thời gian qua, Nghệ nhân ưu tú Katơr Thị Sính tận tâm truyền dạy diễn ngâm sử thi và hát dân ca Raglai cho hai lớp với 50 học viên. Du khách có dịp về xã Bác Ái Tây khám phá thắng cảnh thác Chapơ kỳ vĩ, dừng chân ghé lại thôn Ma Ty nghe Nghệ nhân ưu tú Katơr Thị Sính cùng hai người cháu là Katơr Thị Thấm và Katơr Thị Hương trình diễn sử thi, đây là hoạt động trải nghiệm lý thú trong hành trình đến với văn hóa đồng bào Raglai tỉnh Khánh Hòa hiện nay.

Nghệ nhân ưu tú Chamaleá Liếp ở xã Bác Ái Đông (xã Phước Thành, huyện Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận cũ) cho rằng, sử thi là đỉnh cao của văn học dân gian Raglai. Sử thi là những áng thơ tự sự hàng ngàn câu kể về các anh hùng, các cuộc chiến tranh, quá trình hình thành và phát triển của các dòng họ, bản làng. Sử thi không chỉ có giá trị văn học mà còn chứa đựng những tri thức về lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng, phong tục tập quán của người Raglai.

Chia tay “báu vật sống” của bản làng, chúng tôi nhớ như in nụ cười hồn hậu và lời chia sẻ mộc mạc thân tình của bà: “Còn sức khỏe là tôi còn hát và truyền dạy sử thi cho hệ các thế con cháu bản làng, góp phần gìn giữ tài sản quý báu của cha ông”.

Thuận Minh

Nguồn Đại Đoàn Kết : https://daidoanket.vn/bau-vat-song-cua-ban-lang-raglai-10309436.html