Từ những cuộc gọi giả danh công an, ngân hàng đến những lời mời chào việc nhẹ lương cao hay đầu tư siêu lợi nhuận, tất cả đều đã được cảnh báo rất nhiều. Nhưng vì sao vẫn có người mắc bẫy?
Chiêu lừa quá cũ nhưng vẫn hiệu quả
Gần đây, Công an TP.HCM tiếp nhận một vụ lừa đảo mà nạn nhân là một phụ nữ 45 tuổi, mất gần 2 tỷ đồng sau khi nhận cuộc gọi giả danh công an. Đối tượng lừa đảo đe dọa rằng bà có liên quan đến một đường dây rửa tiền và yêu cầu chuyển khoản để "chứng minh trong sạch".
Hoảng sợ trước nguy cơ bị vướng vào pháp luật, bà đã nhanh chóng làm theo hướng dẫn mà không kiểm chứng lại.
Không chỉ vậy, chiêu trò lừa đảo tuyển dụng việc nhẹ lương cao cũng liên tục khiến nhiều người mất tiền. Hơn 30 nạn nhân ở Hà Nội đã bị dụ dỗ qua các tin nhắn trên Facebook, yêu cầu đóng tiền cọc hoặc hoàn thành "nhiệm vụ online" trước khi nhận lương. Khi nộp tiền, họ lập tức bị chặn liên lạc. Đây không phải là những kịch bản mới, nhưng số người mắc bẫy vẫn không giảm.
Tại sao toàn chiêu trò cũ mà vẫn có người bị lừa?
Nhiều người tin rằng chỉ có những người lớn tuổi, thiếu hiểu biết về công nghệ mới là mục tiêu của kẻ gian. Nhưng thực tế, ngay cả những người trẻ, có học vấn cao cũng trở thành nạn nhân. Khi bị đánh vào tâm lý lo sợ, tham lam hoặc chỉ mất cảnh giác trong giây lát, họ vẫn dễ dàng rơi vào bẫy.
Một sinh viên năm cuối tại TP.HCM kể lại: "Mình nhận được cuộc gọi từ 'ngân hàng' thông báo có giao dịch đáng ngờ. Họ nói nếu không cung cấp mã OTP ngay, tài khoản của mình sẽ bị khóa. Lúc đó hoảng quá, mình nhập mã ngay mà không kiểm tra lại. Chỉ vài phút sau, hơn 10 triệu đồng trong tài khoản đã biến mất".
Ngoài tâm lý chủ quan, một lý do khác khiến lừa đảo vẫn hiệu quả là kẻ gian luôn nâng cấp chiêu trò. Trước đây, chúng chỉ gọi điện hoặc nhắn tin, nhưng giờ đây còn tạo cả website giả, ứng dụng giả, thậm chí giả mạo danh tính người thân bằng công nghệ deepfake.
Các chiêu thức lừa đảo được cảnh báo rất nhiều, tuy nhiên, vẫn có nhiều người dân "mắc bẫy" và mất đi những số tiền lớn. Ảnh minh họa
Tháng 1/2024, một doanh nhân ở Hà Nội đã mất 500 triệu đồng khi nhận cuộc gọi video từ "con trai". Hình ảnh và giọng nói đều giống thật, nhưng thực tế là do AI tạo ra. Không chỉ vậy, sự phát triển của công nghệ giúp tội phạm mạng dễ dàng tiếp cận nạn nhân hơn.
Theo thống kê của Bộ Công an, trong năm 2023, hơn 14.000 vụ lừa đảo qua mạng đã được ghi nhận, tăng hơn 50% so với năm trước. Chúng có thể giả số điện thoại của công an, ngân hàng hoặc người thân, khiến nạn nhân không hề nghi ngờ.
Một nguyên nhân khác là nhiều người không tiếp cận được thông tin cảnh báo. Những ai không theo dõi tin tức hoặc ít tiếp xúc với công nghệ thường không biết về các chiêu trò lừa đảo mới. Một bà mẹ đơn thân ở Đồng Nai kể lại: "Tôi nhận tin nhắn báo trúng thưởng, yêu cầu đóng phí để nhận quà. Nghĩ là mình may mắn, tôi đã chuyển hơn 3 triệu đồng. Sau đó họ lại yêu cầu đóng thêm phí vận chuyển. Khi tôi hỏi lại con gái, mới biết mình bị lừa".
Ngoài ra, một số người biết có rủi ro nhưng vẫn đánh cược với lòng tham. Những vụ lừa đảo đầu tư tài chính, tiền ảo, đa cấp đều đánh vào tâm lý này. Cuối năm 2023, hơn 1.000 người đã đầu tư vào một ứng dụng hứa hẹn lãi suất 30%/tháng. Ban đầu, họ nhận được tiền thật, nhưng sau vài tháng, ứng dụng đột ngột biến mất, cuốn theo hàng chục tỷ đồng của nhà đầu tư.
Làm thế nào để không trở thành nạn nhân
Lừa đảo không thể bị triệt tiêu hoàn toàn, nhưng chúng ta có thể tự bảo vệ mình. Điều quan trọng nhất là không tin vào những lời đề nghị quá hấp dẫn hoặc gây hoang mang. Công an, ngân hàng sẽ không bao giờ yêu cầu chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân qua điện thoại.
Trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch nào, hãy kiểm tra kỹ thông tin từ nguồn chính thống. Nếu nhận được tin nhắn trúng thưởng, lời mời đầu tư hoặc công việc lương cao, hãy xác minh lại qua website hoặc hotline chính thức.
Ngoài ra, không bao giờ cung cấp mã OTP, thông tin tài khoản ngân hàng cho bất kỳ ai, ngay cả khi đó là "người quen" nhắn tin hoặc gọi điện. Nếu nghi ngờ, hãy gọi trực tiếp cho người đó để kiểm tra.
Việc nâng cao cảnh giác và cập nhật thông tin về các chiêu trò lừa đảo mới là cách tốt nhất để tự bảo vệ mình. Bởi vì chỉ cần một khoảnh khắc mất cảnh giác, ai cũng có thể trở thành nạn nhân tiếp theo của những bẫy lừa đảo tưởng chừng đã cũ.
Quỳnh Hoa