Từ nguồn tin của người dân cung cấp về việc tại khu vực bãi Soi trên sông Lam đoạn qua xóm Văn Thượng, xã Đại Đồng (Nghệ An), nhiều năm nay, hộ kinh doanh Hoa Công dù không được cấp phép nhưng vẫn ngang nhiên lập bến bãi tập kết cát sỏi, sử dụng tàu công suất lớn ngang nhiên hút cát trái phép trên sông Lam, đe dọa an ninh, an toàn của cầu treo Rạng. Phóng viên đã có mặt tại đây và ghi nhận, phản ánh và bức xúc của người dân là có thật.
Bến cát Hoa Công không phép, nằm ở vị trí khúc cua của dòng chảy sông Lam tiềm ẩn nguy cơ sạt lở bờ sông.Bến cát Hoa Công không phép, nằm ở vị trí khúc cua của dòng chảy sông Lam tiềm ẩn nguy cơ sạt lở bờ sông.
Chiều ngày 3/10, ghi nhận thực tế tại hiện trường, bãi tập kết có diện tích khoảng 1.000m2 được cho là của chủ cơ sở Hoa Công đang có khối lượng cát, sỏi và nhiều máy móc đang tập kết tại bãi. Điều này trùng khớp với thông tin của người dân xóm Văn Thượng khi cho biết, trước đó một chiếc tàu hút cát với công suất lớn thường xuyên hoạt động “thổ phỉ” (chuyên hút cát, sỏi tự do giữa lòng sông, cạnh các bãi bồi chứ không có khu vực mỏ được cấp phép cố định), sau đó tập kết sản phẩm thu được từ lòng sông tại bãi tập kết Hoa Công (tự phát) để cung cấp cho người dân có nhu cầu về vật liệu xây dựng thông thường.
Điều đáng lo ngại, bãi tập kết tự phát này nằm sát bờ sông Lam, cách chân cầu treo Rạng khoảng 150m phía hạ lưu. Bãi tập kết này không có đường vào, chủ bến bãi đã tự ý mở một tuyến đường riêng trái phép nối quốc lộ 46 vào tận bãi tập kết dài khoảng 200m để phục vụ cho việc vận chuyển vật liệu.
Trao đổi với phóng viên, ông Trần Thanh Nga, Chủ tịch UBND xã Đại Đồng cho biết, cuối tháng 9/2025, chính quyền đã tiến hành kiểm tra, phát hiện có tuyến đường mở trái phép nên đã cho đào hào phá đường, ngăn không cho phương tiện ra vào bến bãi. Tuy nhiên, ghi nhận của phóng viên vào ngày 3/10, không có dấu vết của việc đường bị đào phá để ngăn chặn việc đi lại, hoặc nỗ lực này của chính quyền sở tại đã bị chủ bến bãi “ngó lơ” khi đã tiến hành san gạt, lấp lại vị trí bị đào đường để tiếp tục cho phương tiện vận chuyển, lưu thông trái phép.
Cũng theo người dân xã Đại Đồng, trong những năm vừa qua, bến cát Hoa Công dù hoạt động đã nhiều năm nay nhưng không có giấy phép, chưa có đường riêng, diện tích bến lấn chiếm đất nhà nước, chưa có trạm cân và hệ thống camera giám sát. Bến bãi tập kết này cùng với tàu hút cát đều trái phép, nhưng lại hoạt động ngang nhiên giữa thanh thiên bạch nhật, việc hút cát “thổ phỉ” vừa làm thất thoát tài nguyên khoáng sản nhà nước, vừa đe dọa đến sự an toàn của cầu treo Rạng cũng như gây nguy cơ sạt lở hai bên bờ sông Lam đoạn chảy qua địa bàn.
Đó là chưa kể đến việc, các phương tiện chở vật liệu không được che chắn kĩ càng, chở cát ướt thường xuyên để rơi vãi, gây mất an toàn giao thông và vệ sinh môi trường, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc kinh doanh buôn bán của tiểu thương chợ Rạng.
Chủ tịch UBND xã Đại Đồng Trần Thanh Nga cho biết thêm, liên quan đến việc khai thác cát trái phép trên sông Lam và điểm tập kết vật liệu cát, sỏi trái phép của hộ dân Hoa Công, chính quyền đã nhiều lần kiểm tra, phát hiện sai phạm và lập nhiều biên bản xử lý vi phạm hành chính về các hành vi lập bến bãi tập kết VLXD trái phép, lấn chiếm đất đai...
Mới đây nhất, cuối tháng 9/2025 xã cũng đã lập đoàn liên ngành, trực tiếp kiểm tra hiện trường và đã dùng máy móc đào phá tuyến đường tự phát dẫn vào bãi không cho phương tiện ra vào để vận chuyển vật liệu song đến nay, vị trí chính quyền cho đào đường đã bị chủ bãi tập kết lấp lại, “xóa dấu vết” như đã phản ánh ở trên.
Người đứng đầu chính quyền xã Đại Đồng cũng thừa nhận, bến cát Công Hoa (do hộ ông Công trú tại xã Đại Đồng tự lập nên) chưa có trạm cân, chưa đúng mốc giới hạn và chưa được phép hoạt động. Chính quyền xã Thanh Hưng (cũ) và nay là xã Đại Đồng, đã nhiều lần kiểm tra, lập biên bản vi phạm, yêu cầu ngừng hoạt động nhưng vì lợi nhuận, hộ kinh doanh vẫn bất chấp. Khi đoàn kiểm tra vừa rời đi thì hộ gia đình này lại tiến hành tổ chức khai thác cát trái phép trên sông Lam, vào những thời điểm ngoài giờ hành chính như ban trưa, hoặc đêm tối.
Từ ngày 26/9, UBND xã Đại Đồng đã thành lập tổ liên ngành, thực hiện chuyên đề về việc kiểm soát việc khai thác cái sỏi lòng sông, trong đó tập trung vào các hành vi khai thác trái phép, tập kết tại nơi không đúng quy định tại bãi tập kết Hoa Công nhưng ngay khi đoàn kiểm tra liên ngành vừa rời đi, vì lợi nhuận hộ kinh doanh này lại bất chấp pháp luật, tiếp tục các hoạt động khai thác cát, sỏi “rút ruột” dòng Lam Giang.
Thiếu tá Võ Hữu Giang, Phó trưởng Công an xã Đại Đồng cung cấp thêm, liên quan đến hoạt động khai thác khoáng sản và tập kết VLXD trái phép tại khu vực bãi Soi trên sông Lam đoạn qua địa bàn xã Đại Đồng, từ tin báo tố giác của quần chúng nhân dân, ngày 27/9 vừa qua, Công an xã Đại Đồng đã tiến hành kiểm tra tại thực địa.
Tại đây, tổ công tác phát hiện một thuyền vỏ sắt, bên trên có máy hút cát đang di chuyển nép vào bờ nên đã tiến hành lập biên bản tạm giữ phương tiện và công cụ về hành vi khai thác khoáng sản trái phép. Bước đầu, người điều khiển phương tiện khai nhận tên là Khải, trú tại tỉnh Ninh Bình, người này cho biết là công nhân làm thuê chứ không phải chủ sà lan.
Hiện, Công an xã Đại Đồng đang xác minh chủ phương tiện để xử lý theo quy định của pháp luật. Mặc dù chính quyền xã Đại Đồng gần đây đã có động thái xử lý liên quan đến hoạt động khai thác cát, sỏi và tập kết VLXD trái phép xảy ra tại khu vực bãi Soi song theo người dân sở tại, tác động này là chưa đáng kể.
Hệ quả là hoạt động khai thác cát ngoài mỏ ở khu vực này diễn ra thường xuyên dẫn đến dòng Lam Giang đoạn qua khu vực bãi Soi vẫn bị “rút ruột” ngang nhiên giữa thanh thiên bạch nhật. Việc hút cát dạo trên sông và bãi tập kết nằm gần khu dân cư gây ra những xáo trộn nhất định đến cuộc sống thường nhật của người dân trong khu vực.
Dư luận đang đặt ra câu hỏi, liệu có hay không chính quyền UBND huyện Thanh Chương (cũ) và UBND xã Đại Đồng hiện nay buông lỏng quản lý, thậm chí có dấu hiệu làm ngơ, “bảo kê” để sa tặc lộng hành khi nhiều năm loay hoay xử lý mỏ cát, bãi tập kết “thổ phỉ”, tự phát nhưng vẫn để chảy máu tài nguyên trên địa bàn?
Số liệu thống kê cho thấy, trên địa bàn huyện Thanh Chương (cũ), trong đó có xã Đại Đồng từ trước đến nay vẫn đang còn nhiều tồn tại, bất cập trong công tác quản lý, kiểm soát về khai thác, kinh doanh, vận chuyển cát sỏi. Các vi phạm chủ yếu là hoạt động khai thác ngoài khu vực mỏ, khai thác khi chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép, khai thác vượt công suất cho phép; Bến thủy nội địa không phép, sai phép vẫn hoạt động, mặc dù đã lắp đặt camera tại bến thủy nội địa và trạm cân nhưng hoạt động xe ra vào mua bán cát không đi qua trạm cân, camera không lưu trữ dữ liệu; số lượng bến thủy nội địa quá nhiều so với các khu vực mỏ được cấp phép.
Thiên Thảo