Binh sĩ Israel được triển khai tại khu vực Nablus, Bờ Tây, ngày 18/3/2025. Ảnh: THX/TTXVN
Theo Wall Street Journal ngày 1/4, trong nhiều thập kỷ, những con hẻm hẹp, quanh co chật kín hàng chục nghìn người tị nạn Palestine và con cháu của họ đã trở thành sân khấu trung tâm cho trò chơi mèo vờn chuột giữa lực lượng an ninh Israel và các chiến binh. Giờ đây, khung cảnh quen thuộc ấy đã hoàn toàn thay đổi. Chiến dịch quân sự quy mô lớn của Israel đang diễn ra tại các trại tị nạn ở Bờ Tây, mà tâm điểm là trại Jenin, đã biến nơi này thành một vùng đất hoang tàn, vắng bóng người.
Hình ảnh ghi nhận được từ trại Jenin cho thấy sự tàn phá nặng nề. Xe ủi đất của Israel, với nhiệm vụ tìm kiếm thuốc nổ chôn trong dưới đất, đã san phẳng nhiều con đường, biến chúng thành những bãi cát và bùn lầy. Các cuộc giao tranh ác liệt và những vụ phá hủy có kiểm soát của quân đội Israel đã biến vô số tòa nhà thành những đống đổ nát. Thậm chí, một nhà ga xe lửa cổ kính có từ thế kỷ trước cũng không tránh khỏi số phận, giờ chỉ còn là một đống gạch vụn.
Ở những khu vực khác, dấu vết của cuộc xung đột vẫn còn hiện hữu rõ ràng: trường học và nhà thờ Hồi giáo mang trên mình những lỗ đạn chằng chịt. Tuy nhiên, một điều kỳ lạ là các cửa hàng không bị đóng cửa vẫn còn đầy ắp nhu yếu phẩm, và quần áo vẫn còn được treo phơi, như thể những người rời đi tin rằng họ sẽ sớm trở lại. Hiện tại, chỉ có những người lính Israel, được triển khai vô thời hạn tại Jenin, tuần tra trên những con đường, cả đi bộ và trên những chiếc xe bọc thép. Sự im lặng bao trùm, và cả binh lính lẫn người Palestine đều không biết tình hình này sẽ kéo dài bao lâu.
Thực tế, trong những năm gần đây, quân đội Israel đã tiến hành hàng trăm cuộc đột kích vào trại tị nạn, và chỉ riêng năm ngoái đã có hàng chục cuộc. Đối với Israel, trại tị nạn, nơi sinh sống của những thế hệ người Palestine tị nạn sau cuộc chiến tranh Arab - Israel năm 1948, từ lâu đã bị coi là một "ổ dịch" và là nơi trú ẩn liên tục cho các tay súng người Palestine. Ngược lại, đối với người Palestine, trại tị nạn là trung tâm của sự kháng cự chống lại Israel và là biểu tượng cho chấn thương tập thể sâu sắc nhất của họ: cuộc di dời hàng loạt người Palestine trong cuộc chiến năm xưa.
Tuy nhiên, những gì Israel đang thực hiện lần này dường như vượt xa những chiến dịch trước đây. Đây không còn là những cuộc đột kích ngắn ngày. Israel đang tiến hành một chiến dịch "dọn dẹp" hoàn toàn các trại tị nạn. Hành động này là một phần trong thế trận an ninh cứng rắn mới của Israel sau cuộc tấn công ngày 7/10/2023. Họ chủ động hoạt động sâu bên trong lãnh thổ mà họ coi là của đối phương để ngăn chặn các mối đe dọa tiềm tàng. Bên cạnh đó, Israel cũng đang tìm cách rút ra những bài học kinh nghiệm từ cuộc chiến ở Gaza, nơi mà theo họ, quyết định rút quân sớm đã cho phép Hamas tập hợp lại lực lượng ở những khu vực mà phong trào này đã từng đánh bại.
Một sĩ quan quân đội Israel, người đã đóng quân tại khu vực Jenin trong năm qua, chia sẻ: "Khi chúng tôi mới bắt đầu chiến dịch, có rất nhiều hoạt động diễn ra trong hai hoặc ba ngày. Chúng tôi tiến vào bên trong, tiêu diệt những tay súng đối địch, tìm kiếm và vô hiệu hóa các thiết bị nổ tự chế (IED), và thu giữ vũ khí". Tuy nhiên, sau mỗi chiến dịch như vậy, các chiến binh lại nhanh chóng tập hợp và tái vũ trang. Giờ đây, viên sĩ quan này cho biết, mục tiêu của họ là "cố gắng đảm bảo rằng các thành viên Hamas sẽ không có thời gian để phục hồi".
Sự quyết tâm này được thể hiện rõ ràng qua tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Israel Israel Katz vào tháng 2 vừa qua, khi ông cho biết binh lính nên chuẩn bị cho việc ở lại khu vực này ít nhất một năm. Thậm chí, những người lính đang đóng quân tại Jenin còn được yêu cầu ở lại vô thời hạn. Amir Avivi, một cựu quan chức quân sự cấp cao của Israel, nhận định rằng dường như chính phủ vẫn chưa có kế hoạch kết thúc rõ ràng cho các hoạt động ở Jenin.
Hiện tại, theo ông Avivi, sự tập trung chính của chính phủ vẫn là cuộc chiến ở Gaza và một cuộc đối đầu tiềm tàng với Iran. Ông Avivi cũng lưu ý đôi khi Chính phủ Israel có xu hướng "giữ mọi thứ mơ hồ và để các lực lượng tự giải quyết mà không có chỉ đạo rõ ràng", cho rằng đây là tình hình hiện tại ở Jenin.
Trong khi đó, những người Palestine rời khỏi Jenin đang mang trong mình nỗi lo sợ rằng họ có thể sẽ không thể trở về trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm. Một số địa điểm lớn đã được chỉ định để làm nơi trú ngụ tạm thời cho họ, bao gồm khuôn viên trường Đại học Arab-Mỹ, cách Jenin khoảng 10 km về phía Đông Nam. Kamal Abu al-Rub, lãnh đạo khu vực Jenin, cho biết trường đại học này đã đóng cửa một thời gian sau khi cuộc chiến ở Gaza bắt đầu, khiến hàng nghìn ký túc xá bị bỏ trống. Khi phóng viên của tờ The Wall Street Journal đến thăm khuôn viên trường vào đầu tháng 3 này, nhiều gia đình đang bận rộn chuyển đến và dọn dẹp những căn phòng bụi bặm.
Các quan chức và người dân Palestine lo ngại rằng Israel có những tham vọng lớn hơn, lợi dụng cuộc chiến chống lại các tay súng Hamas để làm cái cớ xóa bỏ hoàn toàn các trại tị nạn. "Họ đang thay đổi bản chất và cấu trúc của trại, họ đang phá dỡ nó", ông Abu al-Rub nói tại văn phòng của mình ở Jenin. Tuy nhiên, các quan chức quân sự Israel lại khẳng định rằng vẫn chưa có quyết định nào về tình trạng cuối cùng của trại tị nạn.
Chiến dịch ở Jenin, bắt đầu từ tháng 1 năm nay, đã lan rộng sang các thành phố khác ở phía bắc Bờ Tây. Được Iran tài trợ và trang bị súng trường M16 thu được từ Israel, các chiến binh ở Jenin đã trở nên mạnh mẽ và tinh vi hơn. Quân đội Israel đã phát hiện các đường hầm kết nối các nơi ẩn náu, tương tự như ở Gaza mặc dù quy mô nhỏ hơn, và phá hủy các địa điểm sản xuất tên lửa mới được xây dựng.
Các sĩ quan quân sự Israel cho biết, việc buộc các chiến binh rời khỏi trại Jenin sẽ đảm bảo rằng họ không còn có thể tổ chức được nữa. Khi các tay súng này phân tán khắp các ngôi làng xung quanh và không còn nơi ẩn náu, lực lượng an ninh Israel và Palestine sẽ dễ dàng hơn trong việc tìm kiếm và bắt giữ họ.
Israel cũng đang định hình lại địa hình của trại. Họ đã sử dụng máy kéo để mở rộng những con đường đất hiện có, cho phép lực lượng Israel sử dụng xe bọc thép ở những khu vực mà trước đây họ không thể tiếp cận. Các quan chức quân đội Israel cho biết vũ khí hiệu quả nhất của các chiến binh là thiết bị nổ tự chế, có thể kích nổ từ xa.
Liên hợp quốc cho biết hơn 900 người Palestine đã thiệt mạng ở Bờ Tây kể từ khi cuộc chiến ở Gaza bắt đầu. Ông Abu al-Rub tiết lộ 29 người đã thiệt mạng trong các hoạt động của Israel kể từ tháng 1 năm nay ở Jenin. Về phần mình, Israel tuyên bố rằng hầu hết những người bị lực lượng Israel tiêu diệt ở Bờ Tây là "phiến quân".
Chiến dịch quân sự của Israel tại trại tị nạn Bờ Tây, đặc biệt là ở Jenin, đang vẽ nên một bức tranh ảm đạm về một vùng đất bị tàn phá và một cộng đồng bị ly tán. Dù mục tiêu của Israel là nhằm vào các chiến binh, nhưng những tác động lên cuộc sống của người dân thường là không thể tránh khỏi. Tương lai của trại tị nạn và những người dân Palestine nơi đây vẫn còn là một dấu hỏi lớn, trong bối cảnh một cuộc xung đột kéo dài và chưa có hồi kết.
Vũ Thanh/Báo Tin tức