Hệ thống tên lửa phòng không Patriot trong cuộc diễn tập quân sự ở Constanta, Romania ngày 15/11/2023. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Thông tin nêu trên đã được trang BulgarianMilitary.com đưa tin vào ngày 24/1. Sau đó vào hôm 28/1, nhà báo Barak Ravid từ trang tin Axios của Mỹ cho biết thỏa thuận này mất nhiều thời gian để hoàn tất do ban đầu Israel còn do dự. Vào tháng 4 năm ngoái, Không quân Israel đã chính thức loại biên hệ thống phòng không Patriot sau hơn ba thập kỷ sử dụng, kể từ khi hệ thống này lần đầu được cung cấp cho Israel trong Chiến tranh vùng Vịnh lần thứ nhất.
Theo các nguồn tin của Axios, sau khi Israel tuyên bố loại biên hệ thống Patriot, các quan chức Ukraine đã tiếp cận cả Mỹ và Israel với một đề xuất: Israel sẽ chuyển lại các tên lửa này cho Mỹ để tân trang trước khi chúng được gửi đến Ukraine. Trong nhiều tháng, Israel đã trì hoãn do lo ngại rằng Liên bang Nga có thể trả đũa bằng cách cung cấp vũ khí tiên tiến cho Iran.
“Các nguồn tin cho biết máy bay đã vận chuyển khoảng 90 tên lửa đánh chặn Patriot mà Ukraine có thể sử dụng với các hệ thống Patriot hiện có của mình. Các thiết bị bổ sung, như radar và các trang bị khác, sẽ được gửi đến Mỹ trước để tân trang”, nhà báo Barak Ravid cho biết thêm.
Quan hệ Israel - Ukraine: Hợp tác và thách thức
Quan hệ giữa Israel và Ukraine đã có nhiều thay đổi đáng kể qua các năm, được định hình bởi quan hệ lịch sử, những tính toán địa chính trị và sự tương tác phức tạp của chính trị khu vực cũng như toàn cầu. Hai nước đã thiết lập quan hệ ngoại giao ngay sau khi Ukraine độc lập vào năm 1991, với việc công nhận chủ quyền của nhau và mở đại sứ quán tại cả hai nước.
Israel mở đại sứ quán tại Kiev, trong khi Ukraine thiết lập sự hiện diện ngoại giao tại Tel Aviv và sau đó mở thêm tổng lãnh sự quán tại Haifa. Những bước đi ban đầu này đã đặt nền móng cho một mối quan hệ có cả hợp tác lẫn căng thẳng, đặc biệt trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraine và các diễn biến tại Trung Đông.
Về mặt lịch sử, Ukraine từng là quê hương của một trong những cộng đồng Do Thái lớn nhất châu Âu, và quốc gia này cũng là nơi đầu tiên cũng như duy nhất trên thế giới ngoài Israel từng cùng lúc có cả tổng thống (ông Volodymyr Zelensky, từ tháng 5/2019 tới nay) và thủ tướng (ông Volodymyr Groysman, từ 4/2016 - 8/2019) là người Do Thái. Kết nối về văn hóa và lịch sử này đã tạo ra sự hiểu biết lẫn nhau ở một mức độ nào đó, nhưng không phải lúc nào cũng chuyển thành hợp tác ngoại giao hoặc quân sự suôn sẻ.
Cân bằng giữa Ukraine và Liên bang Nga
Mối quan hệ giữa hai nước đã chịu thử thách bởi các ưu tiên địa chính trị khác nhau. Israel thường phải đi trên một lằn ranh mong manh, cân bằng giữa mối quan hệ với Ukraine và nhu cầu duy trì quan hệ với Liên bang Nga, đặc biệt là do ảnh hưởng của Moskva (Moscow) tại Syria và vai trò của Liên bang Nga trong an ninh khu vực.
Trong chiến tranh Nga - Ukraine, Israel đã lên án việc Moskva triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào năm 2022 và cung cấp viện trợ nhân đạo cho Ukraine, bao gồm vật tư y tế và hỗ trợ cho người tị nạn. Tuy nhiên, Israel liên tục từ chối cung cấp viện trợ quân sự sát thương hoặc tham gia vào các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Liên bang Nga.
Lập trường thận trọng này đã khiến Kiev thất vọng, với các nhà lãnh đạo Ukraine, bao gồm Tổng thống Volodymyr Zelensky, công khai kêu gọi Israel có lập trường cứng rắn hơn. Ông Zelensky đã chỉ trích Israel vì không cung cấp các hệ thống phòng thủ tên lửa như Vòm Sắt (Iron Dome) hoặc áp đặt trừng phạt lên Moskva, lập luận rằng sự hỗ trợ như vậy sẽ phù hợp với lợi ích an ninh của chính Israel, đặc biệt là trong bối cảnh Liên bang Nga ngày càng xích lại gần Iran.
Dù vậy, Israel vẫn ưu tiên nhu cầu chiến lược của mình, tránh đối đầu trực diện với Liên bang Nga, nhất là khi sự hợp tác của Moskva rất quan trọng đối với các hoạt động quân sự của Israel tại Syria.
Xem video hệ thống phòng không của Ukraine chống lại các thiết bị bay không người lái (UAV) của Liên bang Nga. Nguồn: Bộ Quốc phòng Ukraine/X
Quan hệ nhân dân và văn hóa
Bất chấp những thách thức chính trị, mối quan hệ giữa nhân dân hai nước vẫn bền chặt. Ukraine là điểm đến quan trọng của nhiều người Do Thái hành hương, đặc biệt là đến thành phố Uman, nơi hàng ngàn tín đồ đạo Do Thái Hasidic (một nhánh của Do Thái giáo Chính thống) đến mỗi năm để viếng mộ của Giáo sĩ Rabbi Nachman ở Breslov.
Truyền thống này vẫn tiếp tục bất chấp chiến tranh, dù lo ngại về an toàn đôi khi gây căng thẳng trong các cuộc đàm phán song phương. Trong khi đó, Israel đã trở thành điểm đến của nhiều người tị nạn Ukraine, với hàng nghìn người đã tìm kiếm nơi trú ẩn tạm thời tại đây. Tuy nhiên, một số căng thẳng đã nảy sinh liên quan đến chính sách thị thực và cách Israel đối xử với công dân Ukraine, khi Kiev cáo buộc Israel trục xuất một số công dân của mình và hạn chế nhập cảnh.
Những tranh chấp này đã làm phức tạp thêm mối quan hệ vốn đã đầy thách thức, khi cả hai quốc gia đều phải đối mặt với những vấn đề an ninh riêng trong khi vẫn cố gắng duy trì quan hệ hợp tác.
Sự thay đổi trong lập trường của Israel
Gần đây, các diễn biến mới đã mang đến những thay đổi trong quan hệ song phương. Quyết định của Israel trong việc cung cấp cho Ukraine các hệ thống cảnh báo sớm, dù vẫn từ chối viện trợ quân sự tiên tiến hơn, cho thấy một sự dịch chuyển theo hướng ủng hộ Ukraine hơn một chút.
Dù vậy, với những tính toán chiến lược phức tạp liên quan đến Liên bang Nga, Trung Đông và chính sách đối ngoại của mình, Israel vẫn sẽ tiếp tục phải cân nhắc kỹ lưỡng mỗi bước đi trong mối quan hệ với Ukraine.
Động thái này được xem là phản ứng trước áp lực ngày càng gia tăng từ Ukraine và các đồng minh phương Tây, cũng như trước việc Liên bang Nga ngày càng xích lại gần Iran hay một số vấn đề liên quan tới phong trào Hamas ở Gaza.
Tuy nhiên, sự miễn cưỡng của Israel trong việc hoàn toàn đáp ứng nhu cầu quân sự của Ukraine phản ánh các tính toán chiến lược rộng lớn hơn của nước này, bao gồm việc bảo vệ lợi ích an ninh của chính mình trong một khu vực đầy biến động.
Mặt khác, sự ủng hộ kiên định của Ukraine đối với Israel trong cuộc xung đột Israel - Hamas năm 2023, bất chấp những bất bình riêng, cho thấy Kiev đang hy vọng củng cố quan hệ với một đồng minh tiềm năng trong cuộc chiến chống lại chiến dịch quân sự của Liên bang Nga. Tuy nhiên, sự đoàn kết này cũng bị ảnh hưởng bởi sự thất vọng của Ukraine trước lập trường trung lập của Israel, cũng như những thách thức nội bộ của Ukraine.
Tác động của dư luận trong quan hệ Israel-Ukraine
Dư luận ở cả hai nước cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình mối quan hệ này. Người dân Ukraine nhìn chung có thiện cảm với Israel, nhiều người coi nước này là hình mẫu về sự kiên cường trước các mối đe dọa từ bên ngoài. Các cuộc thăm dò cho thấy phần lớn người Ukraine coi Israel là một quốc gia thân thiện, mặc dù họ không hài lòng với sự hỗ trợ quân sự hạn chế từ Israel.
Những người Ukraine sống tại Israel thường vận động để nước này có lập trường mạnh mẽ hơn trong việc ủng hộ quê hương của họ. Nhưng giới lãnh đạo Israel phải cân bằng giữa áp lực trong nước và các mục tiêu chính sách đối ngoại rộng lớn hơn, bao gồm duy trì vị thế trung gian trong các xung đột khu vực và tránh leo thang căng thẳng không cần thiết với Liên bang Nga.
Quan hệ Israel-Ukraine: Cân bằng giữa lợi ích chiến lược và hợp tác
Quan hệ giữa Israel và Ukraine vẫn là một bài toán cân bằng phức tạp, được định hình bởi các mối liên hệ lịch sử và văn hóa chung nhưng bị hạn chế bởi các ưu tiên chiến lược khác nhau. Cả hai quốc gia đều đối mặt với những mối đe dọa sinh tồn và coi trọng mối quan hệ hợp tác, nhưng khả năng liên kết hoàn toàn bị cản trở bởi bối cảnh địa chính trị rộng lớn hơn.
Cách tiếp cận thận trọng của Israel đối với cuộc chiến Nga - Ukraine, xuất phát từ nhu cầu duy trì quan hệ với Liên bang Nga và bảo vệ lợi ích khu vực của mình, đã khiến nước này chỉ giới hạn sự hỗ trợ cho Ukraine ở mức viện trợ nhân đạo và phi sát thương.
Trong khi đó, Ukraine tiếp tục tìm kiếm sự hợp tác sâu rộng hơn, coi Israel là một đồng minh tiềm năng trong cuộc chiến sinh tồn của mình. Khi căng thẳng toàn cầu và khu vực tiếp tục gia tăng, tương lai của quan hệ Israel - Ukraine sẽ phụ thuộc vào cách cả hai quốc gia điều hướng những yêu cầu cạnh tranh này và liệu họ có thể tìm được điểm chung giữa những thách thức riêng hay không.
Hệ thống tên lửa phòng không Patriot tại sân bay ở Cologne-Wahn, miền Tây Đức ngày 23/10/2023. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Hệ thống tên lửa Patriot và các biến thể đánh chặn
Hệ thống tên lửa Patriot sử dụng nhiều loại tên lửa đánh chặn khác nhau, mỗi loại được thiết kế để đối phó với các mối đe dọa cụ thể và có những cải tiến khác nhau theo thời gian.
Ban đầu, tên lửa Patriot được thiết kế với phiên bản MIM-104A, nhưng sau đó đã trải qua nhiều nâng cấp. Nâng cấp đáng kể đầu tiên là PAC-1, đánh dấu sự chuyển đổi từ một hệ thống chỉ chống máy bay sang có khả năng phòng thủ hạn chế trước tên lửa đạn đạo chiến thuật.
Thế hệ tiếp theo, PAC-2, đã cải thiện cả phần cứng và phần mềm, nâng cao khả năng đánh chặn các tên lửa đạn đạo tiên tiến hơn. PAC-2 sử dụng đầu đạn nổ mảnh, hiệu quả trong việc tiêu diệt máy bay và tên lửa hành trình.
Các biến thể nâng cấp của PAC-2, bao gồm GEM-T (Tactical/TBM) và GEM-C (Cruise), có những cải tiến như hệ thống dẫn đường tốt hơn, cấu trúc nhẹ hơn và nhiên liệu đẩy được tối ưu hóa. Những tên lửa này sử dụng hệ thống dẫn đường Track-Via-Missile (TVM), trong đó tên lửa được radar mặt đất chỉ thị mục tiêu trong giai đoạn cuối.
PAC-3: Công nghệ hit-to-kill tiên tiến
Tên lửa đánh chặn tiên tiến nhất của hệ thống Patriot là PAC-3. Không giống như các phiên bản trước, PAC-3 sử dụng công nghệ hit-to-kill, trong đó tên lửa va chạm trực tiếp với mục tiêu để tiêu diệt, thay vì dựa vào đầu đạn nổ mảnh.
Phương pháp này đặc biệt hiệu quả trong việc đánh chặn tên lửa đạn đạo vì nó có thể tiêu diệt trực tiếp đầu đạn của tên lửa đối phương. PAC-3 được dẫn đường bởi hệ thống radar tích hợp trên tên lửa, giúp nó hoạt động độc lập hơn và hiệu quả hơn đối với nhiều mối đe dọa khác nhau, bao gồm tên lửa đạn đạo chiến thuật, tên lửa hành trình và hệ thống không người lái trên không (UAS).
PAC-3 MSE: Phiên bản tối ưu hóa
Phiên bản mới nhất của PAC-3, được gọi là Missile Segment Enhancement (MSE), tăng cường khả năng tác chiến của PAC-3. PAC-3 MSE được trang bị động cơ hai xung giúp tăng tầm bắn, trang bị cánh lái lớn hơn để cải thiện khả năng cơ động. thiết kế tổng thể của PAC-3 MSE cho phép nó đánh chặn mục tiêu ở độ cao lớn hơn và khoảng cách xa hơn so với PAC-3 tiêu chuẩn.
PAC-3 MSE đặc biệt nổi bật nhờ khả năng đối phó với các mối đe dọa tiên tiến, có khả năng cơ động cao và đã được tích hợp vào hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ, bao gồm Hệ thống Phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD - Terminal High Altitude Area Defense).
Tích hợp trong hệ thống Patriot
Mỗi loại tên lửa này đều được thiết kế để hoạt động trong hệ thống chỉ huy chiến đấu tích hợp của Patriot, sử dụng radar mạnh mẽ để phát hiện, theo dõi và tiêu diệt mục tiêu. Đặc biệt, PAC-3 có thể được triển khai cùng với PAC-2 trong cùng một tổ hợp phòng không, giúp tăng cường khả năng phòng thủ trước cả các mối đe dọa từ tên lửa đạn đạo và các mục tiêu trên không khác.
Thành Nam/Báo Tin tức (Theo Bulgarianmilitary/Axios)
Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/phan-tichnhan-dinh/ben-trong-su-dich-chuyen-dang-chu-y-cua-vu-khi-my-tu-israel-sang-chien-truong-ukraine-20250129102500665.htm