Bên trong 'thương vụ Không lực Một' bí mật giữa Tổng thống Trump và Qatar

6 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Donald Trump từng cho trưng bày mô hình chiếc Không lực Một với tông màu sơn ưa thích của mình tại Phòng Bầu dục. Ảnh: Getty Images

Chính phủ Mỹ đã ký hợp đồng trị giá 3,9 tỷ USD với Boeing vào năm 2018 để đóng hai chiếc máy bay mới dùng làm chuyên cơ Không lực Một (Air Force One). Nhưng hàng loạt chậm trễ đã khiến tiến độ thi công bị kéo dài quá thời hạn giao hàng năm 2024 - có thể còn vượt cả nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump.

Theo tờ New York Times, giờ đây, ông Trump buộc phải bay trên những chiếc máy bay cũ kỹ từng chở Tổng thống George H.W. Bush cách đây 35 năm. Đây không đơn thuần là chuyện thể diện. Những chiếc phi cơ đó, vốn đã ngừng sản xuất, đòi hỏi bảo dưỡng tốn kém và sửa chữa thường xuyên. Các quan chức từ cả hai đảng, suốt hơn một thập kỷ qua, đều đã thúc giục việc thay thế.

Nhưng ông Trump muốn có máy bay mới khi còn đương nhiệm. Vấn đề là: bằng cách nào?

“Chúng ta là Hợp chúng quốc Hoa Kỳ”, ông Trump phát biểu trong tháng 5 này, “Tôi tin rằng đất nước này xứng đáng có chiếc máy bay ấn tượng nhất thế giới".

Những tuần điều phối bí mật giữa Washington và Doha

Câu chuyện về việc chính quyền Trump quyết định chấp nhận một chiếc Boeing 747-8 hạng sang miễn phí từ Qatar để làm chuyên cơ Không lực Một là kết quả của nhiều tuần điều phối bí mật giữa Washington và Doha. Lầu Năm Góc và Văn phòng quân sự Nhà Trắng nhanh chóng nhập cuộc, còn đặc phái viên Trung Đông Steven Witkoff đóng vai trò then chốt.

Ngay sau khi ông Trump nhậm chức, các quan chức quân đội đã bắt đầu thảo luận về khả năng mua một chiếc máy bay tạm thời để ông sử dụng trong lúc Boeing chậm tiến độ — theo điều tra của The New York Times. Nhưng đến ngày 11/5, khi tổng thống thông báo trên mạng xã hội rằng Qatar sẽ cung cấp máy bay cho Mỹ, ông mô tả đó là “một MÓN QUÀ, MIỄN PHÍ HOÀN TOÀN.”

Lúc này vẫn còn nhiều nghi vấn chưa được giải đáp về tính khả thi về tài chính của thỏa thuận - vốn vẫn chưa được ký - xét đến chi phí cải tạo máy bay cho phù hợp với nhu cầu tổng thống và vận hành trong dài hạn, hoặc liệu máy bay có sẵn sàng để ông Trump sử dụng trước khi nhiệm kỳ thứ hai kết thúc hay không.

Thỏa thuận sơ bộ đã vấp phải chỉ trích từ cả hai đảng tại Washington, cũng như từ giới luật sư chuyên về đạo đức công vụ, những người cho rằng đây dường như là món quà cá nhân cho ông Trump, hoặc Qatar đang cố lấy lòng chính quyền.

Hiện vẫn chưa rõ vì sao một kế hoạch mà ban đầu Lầu Năm Góc và các quan chức khác trong chính quyền cho là một thương vụ mua bán lại biến thành một món quà từ quốc gia Trung Đông này.

Qatar phủ nhận có ý định dùng quà để vận động hành lang, còn ông Trump thì tuyên bố sẽ không sử dụng chiếc máy bay xa xỉ sau khi rời nhiệm sở.

Một số chi tiết trong kế hoạch mua lại chiếc phi cơ đã được CNN đưa tin trước đó.

Tổng thống Donald Trump phát biểu với những người ủng hộ cạnh chiếc Không lực Một tại Freeland, Michigan vào năm 2020. Ảnh: Getty Images

Phỏng vấn với 14 người tham gia hoặc được báo cáo về quá trình tìm kiếm máy bay thay thế cho thấy: câu chuyện bắt đầu khi Văn phòng quân sự Nhà Trắng - cơ quan phụ trách hoạt động di chuyển của tổng thống - phối hợp với Boeing và Bộ Quốc phòng để lập danh sách toàn bộ những chiếc Boeing 747 đời mới trên thị trường có thiết kế dạng chuyên cơ, dễ dàng cải tạo thành máy bay tổng thống.

Chỉ có 8 chiếc trên toàn thế giới phù hợp, trong đó có một chiếc hai tầng sang trọng mà Qatar đã tìm cách bán suốt nhiều năm nhưng không ai mua.

Tờ rơi giới thiệu máy bay này quảng bá đúng kiểu xa hoa mà ông Trump yêu thích: “Vải cao cấp nhất trong phòng ngủ”, “ghế da sang trọng và veneer gỗ tinh xảo”, “phòng tắm thiết kế cầu kỳ, gần như là một tác phẩm nghệ thuật”.

Tiểu vương Qatar từng tặng một chiếc 747 cùng mẫu cho Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 2018 để ủng hộ Tổng thống Recep Tayyip Erdogan, người đã ủng hộ Qatar khi các đối thủ khu vực cắt đứt quan hệ ngoại giao và giao thông, cô lập quốc gia này. Chiếc 747 thứ hai vẫn chưa có ai mua.

Steven Witkoff, một người bạn lâu năm từ thời ông Trump còn làm bất động sản ở New York, có quan hệ thân thiết với giới chức Qatar. Quỹ đầu tư quốc gia của Qatar từng cứu ông ta một vố lớn năm 2023 khi một thương vụ địa ốc ở Central Park South đổ bể. Thế là ông Witkoff liên hệ với phía Qatar để hỏi về chiếc máy bay.

Đến giữa tháng 2 năm nay, Qatar đồng ý đưa chiếc 747 sang Florida khi ông Trump có mặt ở Mar-a-Lago, để ông có thể tận mắt xem.

“Yêu từ cái nhìn đầu tiên”

Chiếc phi cơ hạ cánh tại West Palm Beach sáng 15/2, sau chuyến bay thẳng từ Doha. Khoảng 10 giờ sáng, ông Trump rời câu lạc bộ golf của mình, đi xe tới sân bay để chiêm ngưỡng chiếc máy bay từng phục vụ hoàng gia Qatar.

Chiếc Boeing 747 của Qatar đậu tại sân bay ở West Palm Beach, bang Florida, hồi tháng 2/2025 chờ ông Trump đến tham quan. Ảnh: Flickr

“Đó là con quái vật lớn”, Marc Foulkrod, kỹ sư hàng không từng giúp Qatar rao bán máy bay, nói. “Boeing đã làm ra một chiếc tuyệt vời, rất kinh điển trong dòng máy bay VIP.”

Nhưng loại máy bay này chỉ có thể bán được cho những người muốn thể hiện phong cách cá nhân mạnh mẽ. Các hãng hàng không lớn không hứng thú vì máy bay không được thiết kế cho thương mại. Boeing 747 cũng ngày càng kém phổ biến với các nguyên thủ vì có 4 động cơ, tốn chi phí vận hành và bảo trì. Việc tìm linh kiện sẽ ngày càng khó khi dòng này đã ngừng sản xuất.

Ngay cả việc đưa máy bay sang Mỹ để ông Trump xem cũng đã cực kỳ tốn kém. Chi phí vận hành ước tính khoảng 25.000 USD/giờ bay, thuê trọn gói có thể lên tới 35.000 USD/giờ. Một chuyến bay khứ hồi 30 tiếng từ Doha sang Florida có thể ngốn tới 1 triệu USD.

Nhà Trắng lúc đó ám chỉ rằng việc ông Trump tham quan máy bay của Qatar là nhằm gây áp lực để Boeing đẩy nhanh tiến độ.

Nhưng sau khi xem máy bay, điều rõ ràng là: ông Trump đã “phải lòng ngay từ cái nhìn đầu tiên”.

Trên đường bay trở về Washington bằng chiếc Không lực Một hiện tại, ông không ngớt trầm trồ về nội thất của chiếc phi cơ Qatar và nói như thể việc sở hữu nó là chuyện đương nhiên. Các phụ tá của ông trong Nhà Trắng cho rằng chỉ cần sơn lại, nâng cấp vài hạng mục, là có thể sẵn sàng sử dụng trong năm.

Cuộc đàm phán tăng tốc

Hai chiếc Boeing mà Mỹ đã đặt trước đó không còn là ưu tiên. Elon Musk được giao nhiệm vụ gây sức ép với Boeing, nhưng các quan chức Không quân ước tính sớm nhất cũng phải đến 2027 mới có máy bay.

Chiếc 747 của Qatar, giao vào năm 2012, hiện được định giá từ 150 đến 180 triệu USD. Nhưng cuối cùng, Qatar sẽ không bán nữa. Khi ông Trump tham quan máy bay ngày 15/2, các cuộc thảo luận đã chuyển từ mua bán sang hiến tặng.

Các quan chức Lầu Năm Góc rất ngạc nhiên. Họ nói rằng Không quân Mỹ chưa từng đề xuất nhận máy bay như một món quà. Một quan chức cấp cao nói với tờ New York Times rằng phía Qatar chủ động đề xuất hoặc ít nhất sẵn sàng đồng ý tặng.

Tuy nhiên, phía Qatar ban đầu chỉ định mang máy bay tới Florida để ông Trump tham quan cá nhân, với kỳ vọng bán cho Mỹ - không phải biếu.

Điều chắc chắn là quan hệ Mỹ – Qatar vốn đã rất khăng khít, phần lớn nhờ căn cứ không quân Al Udeid, nơi Mỹ đặt một trong những cơ sở lớn nhất tại Trung Đông. Từ năm 2003, Qatar đã đầu tư hơn 8 tỷ USD để nâng cấp căn cứ này, và đang chuẩn bị chi thêm 10 tỷ USD nữa.

Những rắc rối đạo đức và kỹ thuật

Thông tin Qatar sẽ tặng máy bay cho Nhà Trắng đã gây phản ứng. Đây sẽ là một trong những món quà nước ngoài lớn nhất từng được chính phủ Mỹ nhận, dành cho một cá nhân cụ thể, lại không có kế hoạch xin Quốc hội phê chuẩn.

Giới lập pháp Dân chủ và các tổ chức giám sát đạo đức lên tiếng gay gắt, trong khi ông Trump khẳng định đây không phải quà cá nhân, mà là tặng cho Bộ Quốc phòng, và sau này máy bay sẽ chuyển về thư viện tổng thống của ông. Ông viện dẫn tiền lệ: thư viện Tổng thống Reagan từng trưng bày một chiếc Không lực Một ngưng sử dụng. Sau khi rời nhiệm sở, ông Trump nói sẽ không dùng máy bay làm chuyên cơ riêng.

Vấn đề đạo đức cũng chưa phải rắc rối duy nhất.

Ngay cả khi chuyển giao thành công, các chuyên gia Không quân cảnh báo rằng việc cải tạo chiếc máy bay Qatar cho phù hợp với tổng thống là cực kỳ phức tạp.

Boeing đã mất 5 năm để nâng cấp những chiếc 747 tiêu chuẩn mà Lầu Năm Góc đặt, trang bị liên lạc tối tân, hệ thống phòng thủ tên lửa và các biện pháp bảo vệ khỏi xung điện từ do bom hạt nhân gây ra… Hàng chục vết nứt nhỏ trên thân máy bay - thường thấy ở 747-8, mẫu máy bay của Qatar - cũng đã được xác định và sửa chữa.

Bên cạnh đó, máy bay Qatar có nội thất sang trọng, nhưng vẫn cần phải có nhiều công sức để chuẩn bị cho máy bay hoạt động như một Không lực Một thực thụ - bao gồm việc loại bỏ mọi thiết bị nghe lén điện tử ẩn trên máy bay và bổ sung thiết bị liên lạc tiên tiến cùng các hệ thống chuyên dụng để bảo vệ máy bay khỏi cuộc tấn công bằng tên lửa hoặc các mối đe dọa khác. Và ngay cả khi máy bay được tặng, chi phí cho những lần cải tiến đó cũng sẽ rất lớn, theo các quan chức Lầu Năm Góc, ít nhất là 1 tỷ USD.

Ông Foulkrod cho biết việc chuẩn bị chuyên cơ Không lực Một mới để một tổng thống Mỹ sử dụng sẽ mất nhiều năm - đẩy lùi mọi cơ hội để ông Trump sử dụng nó sau năm 2027.

Thu Hằng/Báo Tin tức và Dân tộc (Theo NYT)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/ho-so/ben-trong-thuong-vu-khong-luc-mot-bi-mat-giua-tong-thong-trump-va-qatar-20250520163326614.htm