Toàn cảnh hội thảo - Ảnh: VGP
Trong hội thảo khoa học với chủ đề "Hành trình vì một Việt Nam không còn bệnh do não mô cầu nhóm B" do Viện Đào tạo y học dự phòng và y tế công cộng tổ chức gần đây, các chuyên gia đã nhấn mạnh mục tiêu đến năm 2030, thế giới sẽ đánh bại bệnh viêm màng não với chiến lược loại trừ các vụ dịch từ bệnh viêm màng não do vi khuẩn, giảm số ca mắc viêm màng não do vi khuẩn có thể phòng ngừa bằng vaccine, giảm số ca tử vong do bệnh, đồng thời giảm tỷ lệ khuyết tật và cải thiện chất lượng sống sau viêm màng não do bất kỳ nguyên nhân nào.
Hội thảo này nhằm cập nhật và nâng cao kiến thức cho nhân viên y tế về căn bệnh nguy hiểm này, từ đó thống nhất hành động chủ động phòng ngừa bệnh.
Bệnh do não mô cầu là một bệnh nhiễm trùng cấp tính nghiêm trọng do vi khuẩn não mô cầu gây viêm màng não và nhiễm trùng máu. Vi khuẩn này được chia thành 12 nhóm huyết thanh khác nhau, trong đó các nhóm A, B, C, X, Y và W là phổ biến nhất và nguy hiểm nhất.
Nhóm huyết thanh vi khuẩn não mô cầu đa dạng, phân bố khác nhau và có thể thay đổi theo vùng địa lý và theo thời gian. Vi khuẩn gây bệnh thường lưu hành chủ yếu ở người lành mang trùng không triệu chứng, có thể lây truyền từ người này sang người khác và khiến người nhiễm có thể phát triển bệnh viêm màng não.
Tại Việt Nam, số ca mắc bệnh não mô cầu đang có xu hướng tăng. Dựa trên số liệu từ phần mềm giám sát bệnh truyền nhiễm theo Thông tư 54/2015/TT-BYT, tính từ đầu năm đến 15/9/2025, cả nước đã ghi nhận 38 ca nhiễm não mô cầu, trong đó miền Bắc và khu vực phía Nam ghi nhận số ca mắc tăng cao so với năm 2024.
Ca điều trị bệnh não mô cầu tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương
Điển hình, đầu tháng 4/2025, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương có tiếp nhận và điều trị thành công một trường hợp bệnh nhân (22 tuổi) nhập viện trong tình trạng nguy kịch do nhiễm vi khuẩn não mô cầu. Căn bệnh truyền nhiễm này có thể khiến người bệnh tử vong nhanh chóng nếu không được chẩn đoán và xử lý kịp thời.
Trước đó, bệnh nhân chỉ có biểu hiện sốt và đau đầu nhẹ. Do triệu chứng không rõ ràng nên người bệnh vẫn sinh hoạt bình thường. Đến sáng ngày nhập viện, bạn cùng phòng phát hiện bệnh nhân lơ mơ, gọi hỏi không phản ứng, nên lập tức đưa đi cấp cứu.
Bệnh nhân được đưa vào khu vực cách ly và điều trị khẩn cấp bằng phác đồ kháng sinh mạnh tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương. Sau 5 ngày điều trị tích cực, bệnh nhân mới được cai máy thở dần.
Theo PGS.TS Nguyễn Kim Thư, Trưởng khoa Nhiễm khuẩn tổng hợp, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương, nhiễm não mô cầu là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm bậc nhất. Bệnh lây qua đường hô hấp thông qua tiếp xúc trực tiếp, giọt bắn hoặc sống trong môi trường tập thể. Nếu không được phát hiện sớm, vi khuẩn có thể xâm nhập vào máu, não, gây viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết và tử vong chỉ sau vài giờ.
Các triệu chứng ban đầu thường khởi phát đột ngột như: sốt cao, đau đầu, đau họng, buồn nôn, nôn. Một số trường hợp, người bệnh có thể xuất hiện ban xuất huyết hình sao hoặc hoại tử trên da.
Những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh bao gồm: trẻ nhỏ từ 6 tháng đến 3 tuổi, thanh thiếu niên, người có hệ miễn dịch suy giảm hoặc sống trong các môi trường tập thể như ký túc xá, doanh trại, nhà máy, khu công nghiệp… Đáng lưu ý, có khoảng 5-25% người lành mang vi khuẩn trong mũi họng mà không có triệu chứng, làm tăng nguy cơ lây lan âm thầm trong cộng đồng.
Các chuyên gia khuyến cáo, để phòng bệnh, người dân có thể tiêm phòng, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người nghi nhiễm bệnh, giữ vệ sinh không gian sống và sinh hoạt chung sạch sẽ.
Trường hợp có người trong gia đình hoặc nơi làm việc mắc bệnh, những người tiếp xúc gần nên sử dụng thuốc kháng sinh dự phòng theo chỉ định của bác sĩ.
Do bệnh có thể diễn tiến rất nhanh, người dân tuyệt đối không được chủ quan khi có các dấu hiệu bất thường như sốt cao đột ngột, đau đầu dữ dội, nôn mửa, rối loạn ý thức… Việc phát hiện sớm và đưa người bệnh đến cơ sở y tế kịp thời là yếu tố quyết định.
Hiền Minh