BHXH tự nguyện tăng hỗ trợ, chỗ dựa tuổi già vẫn xa với nông dân

5 giờ trướcBài gốc

Việc điều chỉnh tăng mức hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện cho nông dân theo quy định mới đang tạo thêm kỳ vọng mở rộng diện bao phủ an sinh. Tuy nhiên, từ chính sách đến quyết định tham gia của người dân vẫn còn một khoảng cách cần được lấp đầy bằng những giải pháp sát thực tế hơn.

Nhiều cử tri kiến nghị Chính phủ hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện cho nông dân, mở rộng các gói tham gia nhằm khuyến khích người dân tham gia. Ảnh: HUỲNH DU

BHXH tự nguyện tăng hỗ trợ, mở rộng diện thụ hưởng

Trước Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, cử tri tỉnh Ninh Bình đã kiến nghị Chính phủ nghiên cứu chính sách hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện cho nông dân, đồng thời mở rộng các gói tham gia nhằm khuyến khích người dân tham gia. Trả lời kiến nghị này, Bộ Tài chính cho rằng một trong những nguyên nhân khiến độ bao phủ BHXH tự nguyện tăng chậm là do mức hỗ trợ đóng cho người tham gia còn thấp.

Trên cơ sở đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 159/2025 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH về BHXH tự nguyện, với nhiều điều chỉnh đáng chú ý theo hướng tăng hỗ trợ.

Theo quy định mới, Nhà nước hỗ trợ tiền đóng BHXH tự nguyện theo tỷ lệ phần trăm trên mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn. Cụ thể, người thuộc hộ nghèo, người đang sinh sống tại xã đảo, đặc khu được hỗ trợ 50%; hộ cận nghèo được hỗ trợ 40%; người dân tộc thiểu số được hỗ trợ 30%; các đối tượng khác được hỗ trợ 20%. So với quy định trước đây, các mức hỗ trợ này đều được nâng lên đáng kể, đồng thời bổ sung thêm nhóm đối tượng được thụ hưởng chính sách.

Nghị định cũng quy định rõ, trường hợp người tham gia thuộc nhiều nhóm hỗ trợ khác nhau thì được hưởng mức cao nhất. Bên cạnh đó, căn cứ điều kiện kinh tế - xã hội và khả năng cân đối ngân sách, UBND các tỉnh, thành phố có thể trình HĐND cùng cấp quyết định hỗ trợ thêm mức đóng BHXH tự nguyện ngoài mức hỗ trợ của Trung ương.

Theo Bộ Tài chính, việc điều chỉnh chính sách theo hướng tăng hỗ trợ và mở rộng dư địa cho địa phương nhằm khuyến khích người dân, đặc biệt là nông dân và lao động khu vực phi chính thức, tham gia BHXH tự nguyện, qua đó từng bước mở rộng diện bao phủ an sinh xã hội.

Tăng hỗ trợ BHXH tự nguyện, người dân còn nhiều băn khoăn

Theo ghi nhận của PV, thông tin về việc tăng mức hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện nhận được sự quan tâm của người dân. Tuy nhiên, bên cạnh sự đồng tình, không ít băn khoăn vẫn được đặt ra.

Bà Nguyễn Thị Bé Năm (xã Hưng Thạnh, tỉnh Đồng Tháp) cho biết: “Nhà nước tăng hỗ trợ thì người dân rất mừng, nhưng thu nhập nông dân bấp bênh theo mùa vụ. Tôi lo nhất là đang đóng giữa chừng rồi phải dừng vì không đủ khả năng duy trì”.

Bà Nguyễn Thị Bé Năm (xã Hưng Thạnh, tỉnh Đồng Tháp). Ảnh: HUỲNH DU

Trong khi đó, ông Hoàng Danh (lao động tự do tại phường Xóm Chiếu, TP.HCM) chia sẻ: “BHXH tự nguyện chủ yếu lo cho tuổi già; còn người lao động tự do như tôi thì rất lo rủi ro trước mắt như ốm đau, tai nạn. Nếu có thêm quyền lợi ngắn hạn thì người dân sẽ yên tâm hơn”.

Nhiều bạn đọc cũng cho rằng việc tăng mức hỗ trợ là tín hiệu tích cực, song chưa đủ sức thuyết phục người dân gắn bó lâu dài. Theo bạn đọc, mức hỗ trợ dù được nâng lên nhưng vẫn tính trên mức đóng tối thiểu, trong khi thu nhập của nông dân và lao động tự do không ổn định, khó duy trì việc đóng đều trong thời gian dài. Bên cạnh đó, việc tham gia BHXH tự nguyện vẫn đòi hỏi cam kết dài hạn, khiến nhiều người còn e dè.

Trao đổi với PV, Thạc sĩ Nguyễn Đức Hiếu (Trường Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TP.HCM) cho rằng: “Kiến nghị của cử tri tỉnh Ninh Bình cũng như phản hồi của Bộ Tài chính đã phản ánh đúng một vấn đề mang tính cơ cấu nghiêm trọng của hệ thống BHXH tự nguyện tại Việt Nam hiện nay: độ bao phủ thấp và tăng chậm, đặc biệt trong nhóm nông dân và lao động khu vực phi chính thức - những người chiếm tới gần 70% lực lượng lao động nhưng lại là những người dễ bị tổn thương nhất trước rủi ro tuổi già.

Việc Bộ Tài chính thừa nhận mức hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện còn thấp là đánh giá xác đáng và đáng trân trọng, bởi theo thiết kế chính sách trước đây, Nhà nước chỉ hỗ trợ theo tỉ lệ phần trăm trên mức đóng tối thiểu, trong khi thu nhập của nông dân và lao động tự do thường không ổn định, chịu rủi ro lớn từ thị trường và thiên tai, khiến mức hỗ trợ thấp trở thành gánh nặng tài chính trung hạn không nhỏ, nhất là khi quyền lợi hưởng chủ yếu tập trung vào chế độ hưu trí và tử tuất mà thiếu các chế độ ngắn hạn thiết yếu như ốm đau hay thai sản - điều này làm giảm nghiêm trọng sức hấp dẫn của chính sách dù về dài hạn đây chính là công cụ quan trọng để bảo đảm an sinh tuổi già cho hàng chục triệu người lao động".

Thạc sĩ Nguyễn Đức Hiếu (Trường Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TP.HCM).

Việc ban hành Nghị định số 159/2025 cho thấy Nhà nước đã nhận thức rõ yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện khung pháp lý để thúc đẩy bao phủ an sinh, tuy nhiên hiệu quả thực tế của nghị định sẽ phụ thuộc quyết định vào hai yếu tố then chốt: mức độ cải thiện thực chất của chính sách hỗ trợ tài chính và khả năng thiết kế các "gói tham gia linh hoạt" đúng như mong muốn của cử tri và người dân, bởi nếu chỉ dừng lại ở việc ban hành văn bản mà không có cơ chế hỗ trợ đủ mạnh và linh hoạt, chúng ta sẽ tiếp tục chứng kiến tình trạng hàng triệu nông dân và lao động tự do không được bảo vệ về mặt an sinh khi tuổi già, tạo gánh nặng cho gia đình, cộng đồng và cuối cùng là ngân sách nhà nước.

"Về chính sách hỗ trợ đóng cho nông dân, cần khẩn thiết tiếp cận theo hướng phân tầng và mục tiêu hóa: thay vì hỗ trợ đồng đều không hiệu quả, Nhà nước cần tăng mạnh mức hỗ trợ cho các nhóm dễ bị tổn thương nhất như hộ nghèo, cận nghèo, nông dân có thu nhập thấp và vùng sâu vùng xa, đồng thời kết hợp nguồn lực từ ngân sách trung ương, địa phương và các chương trình mục tiêu quốc gia để tạo thành một hệ thống hỗ trợ đa tầng, vừa bảo đảm công bằng xã hội vừa nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách công.

Đồng thời, việc mở rộng các gói tham gia không chỉ là yêu cầu mà là tất yếu chiến lược, trong đó linh hoạt không chỉ ở mức đóng và phương thức đóng theo tháng, quý hay vụ mùa, mà còn ở thiết kế quyền lợi theo lộ trình và cơ chế "tham gia từng phần" hoặc tích lũy dần, cho phép người dân điều chỉnh mức đóng phù hợp với thu nhập biến động theo mùa vụ, qua đó giảm đáng kể tâm lý e ngại cam kết dài hạn - một rào cản tâm lý lớn nhất hiện nay" - ThS Hiếu cho hay.

BHXH tự nguyện không chỉ là câu chuyện tiền đóng

Từ góc độ chính sách công và trách nhiệm với thế hệ hiện tại cũng như tương lai, BHXH tự nguyện không thể chỉ được nhìn nhận như một công cụ tài chính đơn thuần, mà phải được xem là trụ cột then chốt của an sinh xã hội bền vững, là cam kết của Đảng và Nhà nước với người dân lao động.

Do đó, cùng với cải cách pháp lý và tài chính, chúng ta cần khẩn trương đẩy mạnh truyền thông chính sách một cách sinh động, dễ hiểu, tư vấn trực tiếp tại cơ sở bằng đội ngũ cán bộ am hiểu thực tế, và gắn chặt BHXH tự nguyện với các chương trình phát triển nông thôn, xóa đói giảm nghèo, bởi chỉ khi người dân thấy rõ lợi ích thực tế trước mắt lẫn lâu dài và nhận thấy khả năng tham gia thực sự phù hợp với điều kiện sống của mình, thì mục tiêu mở rộng bao phủ BHXH - một chỉ tiêu quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội quốc gia - mới có thể đạt được một cách bền vững và thực chất, góp phần xây dựng một xã hội công bằng, văn minh, nơi mỗi người lao động đều được bảo vệ trước rủi ro tuổi già.

Thạc sĩ NGUYỄN ĐỨC HIẾU, Trường Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TP.HCM

TRẦN MINH

Nguồn PLO : https://plo.vn/bhxh-tu-nguyen-tang-ho-tro-cho-dua-tuoi-gia-van-xa-voi-nong-dan-post887593.html