Bí ẩn về sự sống trên ngoại hành tinh K2-18b

6 giờ trướcBài gốc

K2-18b cách Trái đất khoảng 120 năm ánh sáng, nằm trong chòm sao Sư tử (Leo). Đây là một hành tinh có kích thước lớn hơn Trái đất nhưng nhỏ hơn sao Hải vương, quay quanh ngôi sao lùn đỏ K2-18 và được coi là một ứng cử viên tiềm năng cho sự sống do có dấu hiệu của nước trong bầu khí quyển.

Tuy nhiên, các nghiên cứu mới đã làm lung lay niềm tin này. Bằng chứng mới cho thấy DMS có thể xuất hiện mà không cần sự sống, khiến giới khoa học đặt lại nghi vấn về tính chính xác của phát hiện trước đó.

Ngoại hành tinh K2-18b, một hành tinh nằm cách Trái đất khoảng 120 năm ánh sáng trong chòm sao Sư tử (Leo) - Ảnh: NASA

DMS có phải là dấu hiệu sự sống

DMS từng được xem là dấu hiệu sinh học tiềm năng, vì trên Trái đất, nó hầu như chỉ được tạo ra bởi sinh vật sống. Khi nhóm nghiên cứu của Nikku Madhusudhan từ Đại học Cambridge (Anh) phát hiện tín hiệu của DMS trên K2-18b, nhiều nhà khoa học đã kỳ vọng rằng chúng ta đã tiến gần hơn đến việc tìm thấy sự sống ngoài hành tinh.

Tuy nhiên, không phải ai cũng tin vào phát hiện này. Edward Schwieterman, chuyên gia về sinh học vũ trụ tại Đại học California (Mỹ), cho rằng bằng chứng chưa đủ thuyết phục. Ông chỉ ra rằng sự không chắc chắn trong dữ liệu có thể dẫn đến những sai sót nghiêm trọng.

“Tôi không tin rằng chúng ta đã có bằng chứng rõ ràng về sự hiện diện của DMS trong bầu khí quyển K2-18b”, ông Schwieterman khẳng định.

Bản thân nhà nghiên cứu Madhusudhan cho rằng tín hiệu mà nhóm của ông phát hiện có thể là DMS, nhưng cũng thừa nhận rằng bằng chứng còn yếu.

Ryan MacDonald, nhà vật lý thiên văn tại Đại học Michigan, nhấn mạnh rằng các tín hiệu phân tử có thể biến mất khi dữ liệu được phân tích theo phương pháp khác. Theo ông, kết quả có thể thay đổi tùy thuộc vào cách xử lý dữ liệu, và các nhà khoa học vẫn đang tìm hiểu cách phân tích những tín hiệu này một cách chính xác nhất.

Ông Schwieterman bổ sung rằng tín hiệu được cho là DMS có thể thực chất đến từ một loại khí khác như mê-tan hoặc một chất gây nhiễu nào đó. Ông nhấn mạnh rằng để có kết luận chính xác, cần thêm nhiều dữ liệu hơn.

Ngay cả khi DMS tồn tại trên K2-18b, câu hỏi tiếp theo là liệu nó có thực sự là dấu hiệu của sự sống hay không. Một số nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng DMS có thể hình thành mà không cần sinh vật sống. Năm 1975, các nhà hóa học đã tạo ra DMS trong phòng thí nghiệm bằng cách kết hợp hydro sunfua, mê-tan và điện.

Gần đây hơn, vào tháng 11.2024, một nhóm nghiên cứu phát hiện DMS trên một sao chổi, cho thấy hợp chất này có thể hình thành trong không gian mà không cần sự sống. Nhà hóa học Nora Hänni tại Đại học Bern (Thụy Sĩ) giải thích rằng sao chổi có thể mang DMS đến các hành tinh khác giống như một con tàu vũ trụ tự nhiên, giúp phân tán hóa chất này vào bầu khí quyển của các hành tinh xa xôi.

Nếu DMS trên K2-18b có nguồn gốc từ sao chổi hoặc một quá trình phi sinh học khác, thì nó không còn là bằng chứng thuyết phục cho sự sống. Tuy nhiên, ông Madhusudhan bác bỏ giả thuyết này, lập luận rằng để phát hiện được lượng DMS trong bầu khí quyển của K2-18b, cần một nguồn cung ổn định hơn. Theo ông, sao chổi không thể rơi xuống hành tinh liên tục với tần suất đủ lớn để tạo ra lượng DMS có thể quan sát được.

Hạn chế trong việc tìm kiếm sự sống

Việc xác định sự sống trên ngoại hành tinh như K2-18b không hề đơn giản, đặc biệt nếu DMS không phải là dấu hiệu sinh học đáng tin cậy. Lý tưởng nhất, các nhà khoa học cần gửi tàu vũ trụ đến tận hành tinh này để tìm kiếm các phân tử sinh học như RNA hoặc DNA – bằng chứng rõ ràng nhất về sự sống. Tuy nhiên, điều này gần như bất khả thi do khoảng cách quá xa và hạn chế công nghệ.

Schwieterman giải thích rằng các thiết bị hiện tại chưa đủ khả năng xác định chính xác các phân tử sinh học từ khoảng cách hàng trăm năm ánh sáng. Thay vào đó, các nhà thiên văn học phải dựa vào phân tích quang phổ ánh sáng để xác định thành phần hóa học của bầu khí quyển hành tinh. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn tồn tại nhiều bất cập, bởi dữ liệu thu được thường có nhiều cách diễn giải khác nhau, dễ dẫn đến tranh cãi.

Nhà khoa học hành tinh Joanna Barstow nhận định rằng đây là một trong những thách thức lớn nhất trong nghiên cứu ngoại hành tinh. Hiện tại, giới khoa học vẫn chưa đạt được sự đồng thuận về hai vấn đề quan trọng: liệu DMS thực sự tồn tại trong bầu khí quyển của K2-18b hay không, và nếu có, liệu đó có phải là dấu hiệu đáng tin cậy của sự sống.

Ryan MacDonald nhấn mạnh rằng cách duy nhất để xác thực những nghi vấn này là tiếp tục thu thập dữ liệu từ nhiều kính viễn vọng khác nhau. Ông cho rằng việc mở rộng quan sát sẽ giúp làm sáng tỏ thực hư về sự tồn tại của DMS trên K2-18b. Đồng quan điểm, Madhusudhan khẳng định rằng nhiều nhóm nghiên cứu đang tiến hành quan sát bổ sung và trong năm tới, sẽ có kết luận chính xác hơn về vấn đề này.

Dù DMS chưa thể trở thành chìa khóa giúp xác định sự sống ngoài Trái đất, nhưng những nghiên cứu về K2-18b đang góp phần cải thiện phương pháp tìm kiếm các hành tinh có khả năng sinh sống. Cuộc tranh luận xoay quanh hành tinh này cho thấy rằng khoa học không chỉ là việc tìm ra câu trả lời, mà còn là đặt ra những câu hỏi đúng đắn để tiến xa hơn trong khám phá vũ trụ.

Bất kể K2-18b có sự sống hay không, hành trình tìm kiếm những thế giới giống Trái đất vẫn đang ở giai đoạn đầu. Những tiến bộ trong công nghệ quan sát và phân tích dữ liệu sẽ tiếp tục mở ra những cơ hội mới, giúp con người tiến gần hơn đến câu trả lời cho một trong những bí ẩn lớn nhất của vũ trụ.

Hoàng Vũ

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/bi-an-ve-su-song-tren-ngoai-hanh-tinh-k2-18b-230322.html