Bí mật về tuổi thọ 117 năm của một cụ bà được hé lộ nhờ giải trình tự DNA

2 giờ trướcBài gốc

Maria Branyas Morera, sinh ngày 4/3/1907 tại San Francisco trong một gia đình người Tây Ban Nha, đã trải qua hơn một thế kỷ đầy biến động: Hai cuộc Thế chiến, đại dịch cúm Tây Ban Nha, nội chiến và gần đây nhất là COVID-19. Từ ngày 17/1/2023 đến khi qua đời năm 2024, bà nắm giữ danh hiệu người sống thọ nhất thế giới, với tuổi đời 117 năm 168 ngày, vượt tuổi thọ trung bình của phụ nữ Catalonia hơn 30 năm. Thành tựu này đưa bà vào hàng ngũ hiếm hoi của những 'supercentenarian", những người sống từ 110 tuổi trở lên.

Điều đáng kinh ngạc là dù sống qua 12 thập kỷ, Branyas hầu như tránh được các bệnh thường gắn với tuổi già. Mới đây, một nhóm nghiên cứu công bố trên Cell Reports Medicine kết quả phân tích toàn diện từ các mẫu máu, nước bọt, nước tiểu và phân, phần lớn được thu thập khi bà 116 tuổi. Công trình hé lộ những cơ chế sinh học góp phần tạo nên sức khỏe phi thường và tuổi thọ hiếm có này, trong đó có cả thói quen ăn sữa chua.

Một “sự song hành thú vị”

Nhóm nghiên cứu do Manel Esteller, Trưởng nhóm Nghiên cứu Biểu sinh ung thư tại Viện Josep Carreras, chỉ ra sự tồn tại song song giữadấu hiệu lão hóa cực độ và tuổi thọ khỏe mạnh. Việc giải trình tự toàn bộ hệ gen của Branyas cho thấy nhiều biến thể cấu trúc hiếm liên quan đến hệ miễn dịch vượt trội, sức khỏe tim mạch, hoạt động não và chuyển hóa ti thể. Các nhà khoa học nhấn mạnh, tuổi thọ của bà không bắt nguồn từ một yếu tố đơn lẻ, mà là sự kết hợp của nhiều biến thể có lợi.

Trong mẫu máu, họ phát hiện quá trình trao đổi chất lipid hoạt động hiệu quả bất ngờ, vốn liên hệ với nguy cơ sa sút trí tuệ thấp và tuổi thọ cao. Đồng thời, “đồng hồ sinh học” của bà trẻ hơn tuổi thực tới 20 năm. Tuy vậy, song song đó cũng có những tín hiệu lão hóa nặng nề, như hệ miễn dịch dễ viêm, quần thể tế bào B bất thường và đặc biệt là telomere ngắn. Các nhà nghiên cứu cho rằng chính telomere ngắn, phần DNA lặp lại bảo vệ đầu mút nhiễm sắc thể có thể đã hạn chế vòng đời của tế bào dễ trở thành ung thư, mang lại một lợi thế tiềm tàng.

Bẩm sinh hay nuôi dưỡng?

Bên cạnh yếu tố di truyền hiếm có, lối sống lành mạnh cũng góp phần quan trọng. Branyas duy trì giấc ngủ tốt, chế độ ăn Địa Trung Hải cân bằng và đời sống xã hội năng động. Đặc biệt, bà có thói quen ăn ba phần sữa chua giàu men vi sinh mỗi ngày, hỗ trợ hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh. Các nhà nghiên cứu xem đây là minh chứng cho mối liên hệ giữa dinh dưỡng và lão hóa lành mạnh.

Các nhà khoa học thừa nhận cần thận trọng khi khái quát từ một trường hợp đơn lẻ. Tuy vậy, nghiên cứu mang lại cái nhìn độc đáo về sự tương tác giữa gene và lối sống trong việc kéo dài tuổi thọ. Quan trọng hơn, khả năng Branyas tránh bệnh tật, dù ở độ tuổi rất cao gợi ý rằng, lão hóa và bệnh tật không nhất thiết phải song hành, thách thức quan niệm phổ biến bấy lâu nay.

Nguồn SVVN : https://svvn.tienphong.vn/bi-mat-ve-tuoi-tho-117-nam-cua-mot-cu-ba-duoc-he-lo-nho-giai-trinh-tu-dna-post1782960.tpo