1. Vì sao mùa hanh khô khiến da dễ xuất hiện nếp nhăn?
Nếp nhăn, đặc biệt là các nếp nhăn li ti và rãnh nông, dễ dàng xuất hiện hoặc trở nên rõ rệt hơn vào mùa hanh khô, do ba cơ chế sinh học chính liên quan đến sự thiếu hụt độ ẩm.
Hiện tượng mất nước qua biểu bì: Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến da dễ hình thành nếp nhăn. Làn da của chúng ta liên tục mất nước tự nhiên qua lớp biểu bì. Khi độ ẩm trong không khí thấp, đặc biệt vào những ngày hanh khô hoặc trong môi trường điều hòa, không khí sẽ “hút” hơi ẩm từ da, khiến da bị khô nhanh hơn. Tình trạng mất nước kéo dài khiến da kém đàn hồi, dễ xuất hiện nếp nhăn và lão hóa sớm.
Khi lớp ngoài cùng của da bị thiếu nước nghiêm trọng sẽ trở nên khô, căng và mất đi sự đầy đặn. Từ đó nếp nhăn li ti xuất hiện do thiếu nước. Những nếp nhăn này thường nông, xuất hiện nhanh chóng quanh mắt và miệng, dễ bị nhầm lẫn với nếp nhăn lão hóa vĩnh viễn. Dù là tạm thời, chúng có thể trở thành nếp nhăn vĩnh viễn nếu tình trạng mất nước kéo dài.
Khi thời tiết hanh khô, da dễ xuất hiện nếp nhăn, nứt nẻ...
Suy yếu hàng rào bảo vệ da:Hàng rào bảo vệ da được cấu tạo chủ yếu từ các lipid như ceramide, có vai trò ngăn chặn sự xâm nhập của các tác nhân gây hại từ môi trường và duy trì độ ẩm bên trong. Không khí hanh khô và gió lạnh làm tổn thương lớp lipid này. Do vậy, hàng rào bảo vệ bị suy yếu giống như một "bức tường" bị nứt vỡ.
Khi hàng rào bị tổn thương, khả năng giữ nước của da giảm sút nghiêm trọng. Da trở nên nhạy cảm hơn, dễ bị viêm và kích ứng. Khi da liên tục phải đối mặt với tình trạng viêm nhiễm và mất ẩm, quá trình sản xuất collagen và elastin bị ảnh hưởng tiêu cực, làm đẩy nhanh quá trình hình thành các nếp nhăn sâu hơn.
Giảm sản xuất bã nhờn, thiếu chất khóa ẩm:Việc sản xuất bã nhờn tự nhiên là quá trình sinh học bình thường. Bã nhờn tự nhiên là chất khóa ẩm hiệu quả nhất của cơ thể. Quá trình này giảm đi trong mùa lạnh. Khi lượng bã nhờn ít đi, da thiếu đi lớp khóa ẩm tự nhiên, dẫn đến độ ẩm trong da bay hơi không kiểm soát, đặc biệt là đối với người có type da khô và người lớn tuổi thường có có tuyến dầu hoạt động kém hơn.
Da khô căng liên tục trong thời gian dài sẽ làm mất đi độ đàn hồi và độ săn chắc, tạo điều kiện thuận lợi cho sự xuất hiện và cố định các nếp nhăn lão hóa thực sự.
2. Cách chăm sóc da mùa hanh khô
Để chống lại tác hại của mùa hanh khô tới làn da, chiến lược chăm sóc da phải chuyển trọng tâm từ cấp ẩm sang khóa ẩm và phục hồi hàng rào bảo vệ, cụ thể:
Tăng cường cấp ẩm bằng hoạt chất hút ẩm:Bước đầu tiên là đảm bảo da luôn được cấp nước đầy đủ.
Các hoạt chất có lợi ích trong bước này bao gồm:
- Hyaluronic acid (HA): Luôn sử dụng serum HA hai lần mỗi ngày. Lưu ý thoa HA lên da còn ẩm (sau toner hoặc xịt khoáng) giúp HA có nguồn ẩm để hút vào da, tránh việc nó hút ẩm ngược từ các lớp sâu hơn của da.
- Glycerin và polyglutamic acid: Các chất hút ẩm này cũng giúp kéo nước vào da, làm đầy đặn các tế bào da, giảm thiểu sự xuất hiện của các nếp nhăn li ti do mất nước.
Phục hồi và tăng cường hàng rào bảo vệ:Đây là bước quyết định để giữ ẩm và bảo vệ da khỏi các tác nhân gây lão hóa.
- Ceramide: Bổ sung kem dưỡng giàu ceramide. Ceramide được ví là "chất xi măng" liên kết các tế bào da lại với nhau, giúp tái tạo và củng cố hàng rào lipid. Hàng rào lipid khỏe mạnh giúp da giữ nước tốt hơn và giảm nhạy cảm.
- Niacinamide (vitamin B3): Sử dụng serum chứa niacinamide ở nồng độ 5% trở lên giúp tăng cường sản xuất ceramide tự nhiên của da, cải thiện độ đàn hồi và làm mờ nếp nhăn nông.
Khóa ẩm:Trong mùa hanh khô, các sản phẩm gốc nước, dạng gel thường không đủ mạnh để ngăn chặn mất nước. Do đó nên thay thế lotion mỏng nhẹ bằng kem dưỡng có kết cấu đặc hơn, giàu chất làm mềm như bơ hạt mỡ, squalane, hoặc các loại dầu tự nhiên.
Đối với da khô hoặc da thường, thêm 2-3 giọt dầu dưỡng (như dầu argan, dầu jojoba) vào bước cuối cùng của quy trình dưỡng da buổi tối. Dầu tạo lớp màng bảo vệ hiệu quả nhất để ngăn nước thoát ra ngoài suốt đêm. Đối với da hỗn hợp hoặc da dầu, chỉ thoa kem đặc hoặc dầu dưỡng lên các vùng dễ bị khô và nhăn như vùng má, quanh mắt và cổ.
Sử dụng các hợp chất phù hợp trong mùa hanh khô để giúp da căng mịn suốt mùa...
Bảo vệ da khỏi tác hại của môi trường:Tia UV vẫn hoạt động mạnh mẽ vào mùa thu/đông và là nguyên nhân hàng đầu gây lão hóa và xuất hiện nếp nhăn. Dùng kem chống nắng phổ rộng hàng ngày, kể cả khi trời râm mát hoặc khi ở trong nhà.
Nếu dành nhiều thời gian trong phòng điều hòa hoặc sưởi ấm, hãy sử dụng máy tạo ẩm trong phòng ngủ; duy trì độ ẩm không khí ở mức 40-60% giúp giảm đáng kể lượng ẩm bị hút ra khỏi da.
Điều chỉnh các hoạt chất mạnh:Nếu da bị khô và kích ứng trong mùa hanh, hãy giảm tần suất sử dụng các hoạt chất mạnh như retinoids (retinol, tretinoin) hoặc tẩy tế bào chết hóa học (AHA/BHA) xuống còn 1-2 lần/tuần để tránh làm suy yếu hàng rào bảo vệ da thêm nữa hoặc chuyển sang dùng các dẫn xuất retinoid dịu nhẹ hơn; tăng cường sử dụng mặt nạ cấp ẩm có chứa HA hoặc glycerin, tần suất 2-3 lần/tuần để "tiếp nước" tức thì cho da.
Bằng việc chuyển đổi chiến lược chăm sóc da tập trung vào phục hồi hàng rào ceramide và khóa ẩm bằng các kem đặc, dầu dưỡng, có thể ngăn chặn hiệu quả sự mất nước do mùa hanh khô, giữ cho làn da luôn căng mọng, đàn hồi và giảm thiểu tối đa sự xuất hiện của các nếp nhăn.
ThS.Trần Thị Luyến