Biến động thời tiết cực đoan và sức ép ngày càng lớn lên vận hành hệ thống điện

4 giờ trướcBài gốc

Nhà máy thủy điện Sơn La mở cửa xả đáy. Ảnh: Nguyễn Chiến/TTXVN

Biến động thời tiết cực đoan trong năm 2025 đang tạo sức ép đáng kể lên hệ thống điện quốc gia. Mưa lũ dồn dập khiến nước về các hồ thủy điện tăng đột biến, buộc nhiều hồ phải xả điều tiết với công suất lớn, trong khi nguồn điện gió liên tục biến thiên theo diễn biến bão. Sự cộng hưởng của các yếu tố này khiến hệ thống có thời điểm rơi vào tình trạng dư thừa nguồn, đòi hỏi cơ quan vận hành phải điều chỉnh linh hoạt và tăng cường phối hợp với các đơn vị phát điện. Trong bối cảnh phụ tải tăng chậm nhưng thiên tai ngày càng cực đoan, bảo đảm vận hành an toàn, minh bạch và hiệu quả tiếp tục là thách thức lớn của ngành điện.

*Lũ nhiều, gió lớn và áp lực lên hệ thống điện

Thông tin về tình hình diễn biến thời tiết trong năm 2025, ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng Phòng Dự báo thời tiết, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho biết, thời tiết trong nước đã chứng kiến những bất thường chưa từng có những tháng vừa qua.

“Rêng năm 2025, số lượng hình thái nhiệt đới đã lên tới 20 cơn bão và áp thấp nhiệt đới, cao hơn rất nhiều so với mức trung bình, cho thấy một năm mưa bão dị thường”- ông Hưởng cho hay.

Mưa lũ khốc liệt trong năm 2025 đã dẫn đến nước về các hồ thủy điện tăng cao, tại nhiều lưu vực sông, ghi nhận đỉnh lũ kỷ lục so với nhiều năm.

Đại diện Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho biết, cơ quan khí tượng thủy văn liên tục ghi nhận giá trị lịch sử lưu lượng nước về các hồ thủy điện và trên các lưu vực sông lớn như trên sông Gâm (Tuyên Quang), sông Chảy với lưu lượng hơn 4.000m3/s, sông Cả, các sông trên lưu vực sông Đà và gần đây nhất là trên sông Ba...

Do ảnh hưởng liên tiếp của các cơn bão từ đầu tháng 10/2025 đến nay khiến số lượng các hồ chứa xả điều tiết vẫn tiếp tục duy trì ở mức cao, đặc biệt thời điểm đầu tháng 11/2025, số lượng hồ xả tăng lên mức 82 - 91/122 hồ, với tổng công suất các hồ thủy điện xả tăng lên 15.940 - 17.040 MW (trên tổng số 19.600 MW thủy điện toàn hệ thống), trong đó có nhiều hồ lớn khu vực miền bắc đã phải mở cửa xả trở lại như Sơn La, Hòa Bình, Lai Châu (tổng công suất các hồ thủy điện dãy Sông Đà ~ 5.760 MW).

Theo đại diện Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện Quốc gia (NSMO), công suất nguồn điện gió tăng cao khi bão ảnh hưởng vào đất liền, công suất khả phát lên tới 3.400 - 4.000 MW, tăng 3-4 lần so với những ngày trước đó.

“Chênh lệch giữa phụ tải miền Bắc giữa thấp điểm và cao điểm tối có thể lên tới 10.000 - 11.500 MW, đồng thời trong khung giờ cao điểm có thể tăng/giảm 2.500 - 2.800 MW trong vòng 30 - 40 phút”- ông Phạm Minh Đức - Phó Trưởng phòng Điều độ, NSMO cho hay.

Ông Phạm Minh Đức - Phó Trưởng phòng Điều độ, NSMO cho hay. Ảnh: NSMO

Những yếu tố này đã dẫn đến tình trạng thừa nguồn đột biến trên toàn hệ thống. NSMO đã buộc phải thực hiện điều chỉnh huy động các nhà máy điện, giảm đồng đều giữa các loại hình nguồn năng lượng tái tạo và các nguồn thủy điện đang xả khi lượng công suất dư thừa lớn.

Tuy nhiên theo ông Đức, tình trạng thừa nguồn diễn ra trong thời gian ngắn, cục bộ do các yếu tố xếp chồng, phụ tải từ đầu năm 2025 đến nay chỉ tăng trung bình khoảng 4%, thấp hơn nhiều so với dự báo nhu cầu trước đó.

Đại diện NSMO nhấn mạnh, sự bất định của thời tiết đã làm sai lệch đáng kể các mô hình dự báo truyền thống. Đây là nguyên nhân khách quan chính dẫn đến việc kế hoạch huy động và thực tế vận hành có sự chênh lệch, gây khó khăn cho cả đơn vị chịu trách nhiệm vận hành hệ thống điện là NSMO và các đơn vị phát điện.

NSMO thấu hiểu và chia sẻ những khó khăn của các đơn vị phát điện khi phải thực hiện việc giảm huy động công suất, gây ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của đơn vị.

*Phối hợp nhịp nhàng, đồng bộ

Ông Đức khẳng định, với vai trò là đơn vị điều độ hệ thống điện quốc gia, NSMO đặt mục tiêu vận hành hệ thống điện đảm bảo an toàn, ổn định và tin cậy cao nhất. Tất cả các nguồn điện đều được huy động theo đúng quy định, quy trình vận hành và bảo đảm nguyên tắc công bằng, minh bạch trên toàn hệ thống.

Ngay từ đầu tháng 10/2025, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công Thương tại các Công điện về chủ động ứng phó với bão số 11 (MATMO), bão số 12 (FENGSHEN) và bão số 13 (KALMAEGI); trong đó, tập trung vận hành an toàn hồ chứa, huy động hợp lý các nguồn điện trong hệ thống điện quốc gia, bảo đảm cung cấp đủ điện và có dự phòng, kịp thời ứng phó với các tình huống bất thường do ảnh hưởng của bão.

NSMO đã và đang phối hợp với các đơn vị phát điện, các đơn vị quản lý lưới điện để vận hành đảm bảo an toàn tuyệt đối cho hệ thống điện, an toàn công trình đập thủy điện cũng như tăng cường huy động tối đa có thể nguồn năng lượng tái tạo, thủy điện đang xả.

NSMO làm việc với các đơn vị phát điện về công tác vận hành hệ thống điện. Ảnh: NSMO

Các giải pháp có thể kể đến như: Phối hợp chặt chẽ với các đơn vị quản lý vận hành hồ chứa và các đơn vị liên quan đảm bảo an toàn công trình hồ chứa thủy điện; tính toán huy động hợp lý các tổ máy nhiệt điện than; khởi động/ngừng máy trong ngày đối với các tổ máy tuabin khí chu trình hỗn hợp đảm bảo đáp ứng công suất phụ tải cao điểm tối đồng thời nhường chỗ cho các nguồn năng lượng tái tạo vào các thời điểm khác trong ngày; tận dụng tối đa khả năng truyền tải trên các đường dây liên kết để giải tỏa công suất các nguồn điện.

Những biện pháp này đã và đang tiếp tục được triển khai tích cực để cải thiện tình hình, trên nguyên tắc thực hiện đúng quy định pháp luật hiện hành, công khai minh bạch thông tin, đảm bảo vận hành hệ thống an toàn, ổn định, an toàn hồ chứa thủy điện đồng thời ứng phó với bất ổn về thiên tai.

Trong quá trình vận hành hệ thống điện, việc trao đổi thẳng thắn giữa đơn vị điều độ và các nhà máy phát điện luôn đóng vai trò then chốt để duy trì sự phối hợp hiệu quả. Các doanh nghiệp phát điện ghi nhận nỗ lực điều hành của cơ quan vận hành và bày tỏ nhu cầu duy trì cơ chế phối hợp chặt chẽ, minh bạch thông tin. Cùng đó, nhiều ý kiến nhấn mạnh sự cần thiết của các giải pháp điều phối linh hoạt hơn nhằm bảo đảm tỷ lệ huy động hợp lý giữa các loại hình nguồn, hướng tới mục tiêu chung là vận hành hệ thống an toàn, ổn định và góp phần củng cố an ninh năng lượng quốc gia. Các bên thống nhất, trong một hệ thống điện có tỷ trọng năng lượng tái tạo cao và chịu tác động mạnh của biến đổi khí hậu, sự phối hợp và chia sẻ rủi ro là tất yếu.

Thời gian tới, để đáp ứng mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số mà Chính phủ đặt ra, nhu cầu năng lượng được dự báo sẽ tăng nhanh, áp lực lên công tác vận hành hệ thống điện và thị trường điện là rất lớn và đối diện nhiều thách thức. Cần có sự phối hợp nhịp nhàng và sẵn sàng chia sẻ giữa NSMO và các đơn vị để bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Bnews/TTXVN

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/bien-dong-thoi-tiet-cuc-doan-va-suc-ep-ngay-cang-lon-len-van-hanh-he-thong-dien/398100.html