Biến kiều hối thành động lực tăng trưởng cho TPHCM

6 giờ trướcBài gốc

Nguồn lực quan trọng

Trong 3 thập niên qua, dòng kiều hối đã trở thành một trong những nguồn lực quan trọng đối với nền kinh tế Việt Nam. Theo thống kê, từ 1993-2023, tổng lượng kiều hối chuyển về nước ước đạt khoảng 230 tỷ USD, con số gần tương đương với tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã giải ngân trong cùng giai đoạn.

Đây không chỉ là dòng tiền hỗ trợ tiêu dùng, cải thiện đời sống cho hàng triệu hộ gia đình, mà còn đóng góp đáng kể vào ổn định cán cân thanh toán, tăng dự trữ ngoại hối và tạo dư địa chính sách tiền tệ.

Năm 2024, thống kê cho thấy lượng kiều hối về Việt Nam vẫn đạt xấp xỉ 16 tỷ USD trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động. Trong đó, TPHCM tiếp tục là địa phương dẫn đầu cả nước khi thu hút hơn 9,6 tỷ USD, tăng khoảng 140 triệu USD so với năm 2023 và chiếm hơn 60% tổng lượng kiều hối cả nước.

Điều này phản ánh rõ vị thế trung tâm tài chính, thương mại và dịch vụ lớn nhất cả nước của TPHCM, đồng thời cho thấy sức gắn kết mạnh mẽ giữa cộng đồng người Việt ở nước ngoài với quê hương.

Bước sang năm 2025, xu hướng tích cực tiếp tục được củng cố. Lũy kế 6 tháng đầu năm, lượng kiều hối chuyển về TPHCM đã đạt 5,23 tỷ USD, tăng nhẹ so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó quý II ghi nhận mức tăng mạnh bất ngờ.

Theo bà Trần Thị Ngọc Liên, Phó Giám đốc NHNN Khu vực 2, lượng kiều hối chuyển về TPHCM trong quý II, thông qua các tổ chức tín dụng và tổ chức kinh tế đạt gần 2,82 tỷ USD, tăng 16,9% so với quý I và tăng 22,1% so với cùng kỳ năm trước.

Đặc biệt, kiều hối từ châu Phi dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng (tăng 130,8%), tiếp đến là châu Âu (tăng 16%), châu Mỹ (11,9%) và châu Đại Dương (8,9%). Tuy nhiên, xét về cơ cấu, dòng kiều hối từ châu Á vẫn chiếm tỷ trọng áp đảo, chủ yếu nhờ nguồn tiền ổn định từ Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc), những thị trường có lực lượng lao động Việt Nam đông đảo và có thu nhập ổn định.

Theo bà Liên, sự tăng trưởng đều đặn của dòng kiều hối thời gian qua đã góp phần quan trọng vào việc kích cầu tiêu dùng, hỗ trợ đầu tư, gia tăng nguồn cung ngoại tệ cho thị trường, qua đó củng cố ổn định kinh tế vĩ mô và tạo dư địa cho tăng trưởng. Đây cũng là một trong những yếu tố giúp TPHCM duy trì vai trò “đầu tàu” kinh tế của cả nước trong bối cảnh nhiều thách thức.

Biến kiều hối thành động lực tăng trưởng

Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một số vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm như lượng kiều hối lớn chảy về TPHCM hiện vẫn chủ yếu được sử dụng vào tiêu dùng, mua bất động sản, gửi tiết kiệm hoặc phát triển kinh tế hộ gia đình.

Trong khi đó, chưa có thống kê đầy đủ về việc dòng tiền này đi vào những lĩnh vực có tác động lan tỏa lớn như sản xuất kinh doanh, đổi mới sáng tạo, hay đầu tư hạ tầng. Đặc biệt, theo ước tính, khoảng 50% lượng kiều hối vẫn đi qua kênh phi chính thức, khó kiểm soát và không thể định hướng hiệu quả vào các ngành ưu tiên.

Theo các chuyên gia, tâm lý ưa an toàn vốn của người nhận cũng là nguyên nhân khiến phần lớn dòng tiền dừng lại ở khâu tích lũy tài sản, thay vì đầu tư mở rộng sản xuất hoặc khởi nghiệp. Hiệu quả sử dụng kiều hối vì thế chưa tương xứng với quy mô dòng tiền, đặc biệt trong bối cảnh TPHCM đang cần nguồn lực rất lớn để phát triển hạ tầng, chuyển đổi số, nâng cấp dịch vụ đô thị và thúc đẩy các ngành công nghệ cao - dịch vụ giá trị gia tăng.

Tại một hội thảo vừa diễn ra mới đây, PGS.TS Chu Văn Tuấn, Viện trưởng Viện Xã hội học và Tâm lý học, cũng chỉ ra một khía cạnh quan trọng: cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài hiện đã vượt 6 triệu người, sinh sống tại hơn 130 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó hơn 80% tập trung ở các nước phát triển. Đây là một cộng đồng đa dạng, bao gồm lao động, du học sinh, doanh nhân, trí thức, chuyên gia… với tiềm lực tài chính, tri thức và mạng lưới quan hệ rộng lớn.

Song theo ông Tuấn, việc huy động và kết nối nguồn lực kiều bào hiện vẫn còn phân tán, thiếu cơ chế phối hợp liên ngành, chưa có cơ sở dữ liệu và mạng lưới học thuật - chính sách để khai thác hiệu quả.

Ông Tuấn nhấn mạnh, để phát huy được nguồn lực to lớn này, Việt Nam cần sớm xây dựng chính sách di cư mang tính nhân văn, hiệu quả và bền vững, đồng thời tạo dựng môi trường đầu tư minh bạch, ổn định và có khả năng bảo vệ quyền lợi chính đáng của kiều bào.

Sớm nhận thấy tầm quan trọng của kiều hối, từ năm ngoái, TPHCM đã chủ động triển khai bước đi mới nhằm thay đổi cách tiếp cận, không chỉ dừng ở việc tăng lượng kiều hối đổ về, mà tập trung vào nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực này. Cụ thể tháng 9-2024, UBND TP.HCM đã phê duyệt Đề án “Chính sách phát huy hiệu quả nguồn lực kiều hối đến năm 2030”.

Một số điểm nổi bật của đề án gồm thí điểm các sản phẩm tài chính đầu tư dành riêng cho người Việt Nam ở nước ngoài, như: trái phiếu đô thị, chứng chỉ quỹ đầu tư hoặc góp vốn vào doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Tăng cường hệ thống hạ tầng kiều hối số hóa, đơn giản hóa thủ tục mở tài khoản đầu tư, thanh toán xuyên biên giới và giao dịch chứng khoán trực tuyến cho kiều bào.

Bên cạnh đó là tạo cơ chế bảo lãnh, bảo hiểm đầu tư cho các dự án nhận vốn từ kiều bào, qua đó giảm rủi ro và tăng tính hấp dẫn của các dự án trong nước. Đẩy mạnh kết nối với cộng đồng doanh nhân kiều bào, tổ chức các diễn đàn xúc tiến đầu tư thường niên, giới thiệu cơ hội hợp tác trong các lĩnh vực công nghệ cao, logistics, năng lượng sạch, giáo dục và y tế.

Khơi nguồn dòng kiều hối

Giới chuyên gia đánh giá đây là “chìa khóa” quan trọng, giúp dòng kiều hối không chỉ dừng lại ở khâu tiêu dùng, mà có thể trở thành nguồn vốn dài hạn cho tăng trưởng, cung cấp thanh khoản ban đầu và tạo niềm tin thị trường cho các định chế tài chính mới hình thành.

Khi thiết kế được các công cụ tài chính hấp dẫn, an toàn và minh bạch dành riêng cho dòng vốn kiều bào, không chỉ thu hút thêm lượng kiều hối mà còn “kích hoạt đầu ra” cho dòng tiền này. Từ đó TPHCM hoàn toàn có thể biến nguồn lực kiều hối thành bệ đỡ tài chính quan trọng cho chiến lược phát triển dài hạn.

Thời gian qua, cộng đồng kiều bào cũng đưa ra đề xuất đáng chú ý cho TPHCM. Đơn cử là chính sách cụ thể hơn về chuyển đổi số trong ngành xây dựng để khuyến khích đầu tư vào metro. Trong phát hành trái phiếu, có thể phân ra như nguồn kiều hối đó đầu tư vào hạng mục nào để kiều bào biết rõ họ đang đầu tư vào lĩnh vực nào… Điều này cho thấy, kiều bào cũng mong chờ có những cơ chế chính sách phù hợp để chuyển hướng sang đầu tư thực chất.

Về phần mình, lãnh đạo TPHCM cho biết sẽ thường xuyên gặp gỡ cộng đồng doanh nghiệp người Việt Nam ở nước ngoài để lắng nghe nguyện vọng và đề xuất, tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn. Tất cả các hoạt động khơi thông nguồn lực kiều bào, đều tập trung công tác kết nối, thúc đẩy hợp tác với các hội, liên hiệp hội người Việt tại các nước trong lĩnh vực phát triển kinh tế, đầu tư, thương mại; thực hiện chuyển giao công nghệ, ngoại giao văn hóa.

Đối với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài không chỉ thu hút nguồn lực kinh tế mà còn tập trung thu hút nhân tài, trí thức, nhà khoa học và đầu tư phát triển trung tâm tài chính quốc tế tại TPHCM, cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, dự án đường sắt đô thị…

Theo các chuyên gia với quy mô kinh tế, vị trí địa chính trị và cộng đồng kiều bào đông đảo, TPHCM đang hội đủ điều kiện để trở thành địa phương tiên phong hiện thực hóa chiến lược thu hút kiều hối góp phần vào việc xây dựng TPHCM trở thành một đô thị hiện đại, sáng tạo và hội nhập.

THIÊN MINH

Nguồn SGĐT : https://dttc.sggp.org.vn/bien-kieu-hoi-thanh-dong-luc-tang-truong-cho-tphcm-post126208.html