Quyết định coi biệt dược giảm đau fentanyl là vũ khí hủy diệt vừa rồi của Tổng thống Mỹ Donald Trump là một chuyện như thế!
Ông Donald Trump biện minh cho quyết sách này bằng lập luận rằng fentanyl là một dạng “vũ khí hóa học”, đồng thời dẫn số liệu cho thấy mỗi năm tại Mỹ có từ 200.000 đến 300.000 người tử vong do tác động của fentanyl.
Thực tế lại hoàn toàn khác. Trong hơn hai thập kỷ qua, không có bất kỳ quân đội quốc gia nào, cũng như lực lượng hay tổ chức khủng bố nào, sử dụng fentanyl như một loại vũ khí. Các số liệu thống kê chính thức của cơ quan y tế Mỹ cho thấy mỗi năm có khoảng 80.000 người Mỹ tử vong do lạm dụng fentanyl. Kể từ khi trở lại cầm quyền, ông Donald Trump đã đặt ưu tiên chính sách hàng đầu vào việc trục xuất người nhập cư bất hợp pháp và thường xuyên gắn các biện pháp cứng rắn đối với người tị nạn cùng cuộc chiến chống ma túy và tội phạm.
Với quyết sách này, ông Donald Trump đã biến một việc thuần túy về y tế và sức khỏe cộng đồng thành vấn đề nổi bật về an ninh quốc gia; biến công việc mang tính nghiệp vụ của lực lượng cảnh sát ở Mỹ thành câu chuyện mang màu sắc chiến tranh và địa chính trị, gắn với quan hệ giữa Mỹ và các đối tác bên ngoài.
Quyết sách nói trên có mối liên hệ chặt chẽ với hàng loạt chính sách và hành động của ông Donald Trump cùng các cộng sự trong lĩnh vực nhập cư, ma túy và tội phạm ở Mỹ; với việc Mỹ tiến hành không kích tàu thuyền ngoài khơi Venezuela và tại khu vực Thái Bình Dương; với những đe dọa can thiệp quân sự trực tiếp vào Venezuela, Colombia hay Mexico; cũng như cuộc thương chiến giữa Mỹ và Trung Quốc. Quyết sách này đồng thời còn tạo dựng một cơ sở pháp lý quốc gia, làm tiền đề cho các hành động quyết liệt hơn nữa của ông Donald Trump.
Việc coi fentanyl là vũ khí hủy diệt cho phép ông Donald Trump hợp pháp hóa chủ trương cứng rắn trong lĩnh vực nhập cư và chống ma túy ở Mỹ, đồng thời chuẩn bị dư luận và tiền đề cho các hành động quân sự của Mỹ bên ngoài lãnh thổ dưới chiêu bài chống ma túy, cũng như tối đa hóa mức độ trừng phạt đối với các tội phạm liên quan đến ma túy. Quyết sách này mở rộng phạm vi và gia tăng quyền hạn cho các lực lượng quân sự, tình báo và mật vụ Mỹ, cho phép họ can dự và tham gia trực tiếp vào toàn bộ các khâu của hoạt động chống ma túy.
Ông Donald Trump còn sử dụng việc coi fentanyl là vũ khí hủy diệt như một công cụ trong chính sách và hoạt động đối ngoại. Khi fentanyl bị xếp vào diện vũ khí hủy diệt, thì các bên sử dụng, buôn bán hoặc phát tán loại chất này bị quy kết là khủng bố. Thông qua quyết sách đó, ông Donald Trump tạo dựng và gia tăng sức ép đối với các đối tác chính trị, kinh tế và thương mại của Mỹ trên phạm vi toàn cầu - điều hiện đã bộc lộ rõ trong quan hệ với Trung Quốc, Mexico, Venezuela và Colombia.
Mô thức hành động của ông Donald Trump là kết hợp giữa tấn công quân sự hoặc đe dọa can thiệp quân sự trực tiếp, như đối với Venezuela, Colombia và Mexico, với việc đe dọa áp thuế quan bảo hộ thương mại, như trong trường hợp Trung Quốc.
Trên thực tế, ông Donald Trump đã đặt ra một điều kiện tiên quyết đối với các đối tác bên ngoài: Muốn duy trì quan hệ kinh tế ổn định với Mỹ thì phải tự xây dựng năng lực ngăn chặn ma túy xâm nhập vào Mỹ và phải cùng Mỹ tham gia cuộc chiến chống ma túy.
Từ việc biệt dược giảm đau fentanyl bị coi là vũ khí hủy diệt có thể thấy rõ cách thức biến chuyện nhỏ thành vấn đề lớn, “biến muỗi thành voi”, nhằm vừa hợp pháp hóa các hành động đang được triển khai, vừa báo hiệu và chuẩn bị cho những bước đi tiếp theo của ông Donald Trump và các cộng sự.
Đại sứ Trần Đức Mậu