Mô hình làm enzyme tẩy rửa ở phường Hương Thủy
Chợ Đông Ba lúc tàn chợ, các tiểu thương thực hiện việc phân loại rác tại nguồn. “Ngày nào cũng vậy, chúng tôi phân loại rác hữu cơ tại chợ, đổ vào thùng quy định. Đây là hoạt động được Ban quản lý chợ phát động từ lâu, vừa góp phần giữ gìn môi trường chợ sạch sẽ, vừa để các trang trại, gia trại, HTX thu gom rác hữu cơ làm phân bón”, chị Nguyễn Thị Thu Hương, tiểu thương chợ Đông Ba cho biết.
HTX Nông nghiệp dịch vụ Hương Long Saemaul là một trong những HTX tiên phong trong việc ủ phân bằng chế phẩm sinh học để thay thế phân bón hóa học, tạo nên mô hình sản xuất “xanh”, bền vững. Theo thống kê của dự án (DA) “Huế - Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam”, kể từ khi triển khai thu gom rác hữu cơ để sản xuất phân sinh học vào năm 2021 đến nay, HTX Nông nghiệp dịch vụ Hương Long Saemaul đã xử lý hơn 6 tấn rác hữu cơ được chuyển đến từ chợ Đông Ba.
Theo Bà Mai Tịnh Thùy, Giám đốc HTX Nông nghiệp dịch vụ Hương Long Saemau, đơn vị tập trung canh tác các loại rau, củ theo hướng hữu cơ. Trung bình mỗi tháng, HTX thực hiện khoảng 4 chuyến thu gom phế phụ phẩm nông nghiệp từ chợ Đông Ba, sau đó ủ bằng chế phẩm sinh học để tạo ra nguồn phân hữu cơ phục vụ cho sản xuất.
“Nhờ cách làm này, diện tích rau của HTX đã được chứng nhận sản xuất an toàn, giúp sản phẩm dễ dàng tiếp cận thị trường và tạo được niềm tin với người tiêu dùng. Chúng tôi dự kiến mở rộng diện tích trồng trọt và phát triển thêm mô hình chăn nuôi an toàn, tiến tới xây dựng một hệ sinh thái nông nghiệp khép kín, với mục tiêu giảm ô nhiễm, tăng giá trị sản xuất và hướng đến nền nông nghiệp xanh, bền vững cho cộng đồng”, bà Thùy cho biết.
Biến rác thành phân hữu cơ là một trong số mô hình đã được DA “Huế - Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam” hỗ trợ thực hiện trong thời gian qua. Theo khảo sát về hiện trạng rác thải tại Huế lúc vừa khởi động DA, rác hữu cơ chiếm tỷ trọng lớn nhất trong lượng chất thải sinh hoạt tại TP. Huế (cũ), với hơn 270 tấn/ngày. Trong đó, hộ gia đình là nguồn phát thải chủ yếu, tiếp đó là chợ, nhà hàng và trường học. Để tận dụng rác hữu cơ như một nguồn tài nguyên và giảm thiểu phát thải, DA “Huế - Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam” phối hợp với các đối tác để thúc đẩy các mô hình thu gom và xử lý tại nguồn như ủ phân hữu cơ, làm enzyme tẩy rửa và làm thức ăn chăn nuôi.
“DA đã phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ và Hội Nông dân thành phố Huế triển khai 10 lớp tập huấn giảng viên nguồn cho toàn bộ cán bộ, lãnh đạo hai hội. Nội dung tập huấn tập trung vào phương pháp xử lý rác hữu cơ dễ phân hủy bằng vi sinh bản địa - một hướng tiếp cận thân thiện với môi trường, dễ áp dụng trong cộng đồng. Từ tháng 4 đến tháng 6/2025, đã có 43 lớp tập huấn về phân loại rác hữu cơ tại nguồn và tận dụng rác làm phân bón, enzym tẩy rửa được tổ chức, với sự tham gia của 1.390 hộ gia đình. Đáng chú ý, hơn 600 hộ dân tiêu biểu đã được hỗ trợ dụng cụ và chế phẩm sinh học để trực tiếp triển khai mô hình tại gia đình, góp phần nhân rộng phong trào sống xanh trong cộng đồng dân cư Huế”, anh Nguyễn Ngự Giao, chuyên viên DA “Huế - Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam” thông tin.
Những nỗ lực đó đã mang đến nhiều thành quả tích cực, các mô hình đều có sức lan tỏa mạnh mẽ, đặc biệt là mô hình làm enzyme tẩy rửa. Từ các loại vỏ trái cây giàu tinh dầu như cam, chanh, bưởi, thơm kết hợp với bồ hòn và đường, chị em đã tạo ra loại enzym tẩy rửa hoàn toàn tự nhiên. Qua mô hình này, hội liên hiệp phụ nữ các phường, xã đã tận dụng hơn 400kg vỏ hoa quả, giảm một lượng lớn rác hữu cơ thải ra môi trường.
PGS.TS. Hoàng Công Tín, Trưởng nhóm nghiên cứu của DA “Huế - Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam” nhận định: “Để các mô hình tận dụng rác hữu cơ phát huy hiệu quả lâu dài, sự đồng hành của các hội đoàn thể địa phương đóng vai trò hết sức quan trọng. Bên cạnh đó, tùy theo mùa vụ và điều kiện thời tiết, cần có kế hoạch triển khai linh hoạt nhằm bảo đảm chất lượng phân bón và hạn chế thất thoát. Đồng thời, việc bồi dưỡng chuyên sâu cho đội ngũ cán bộ hội, chi hội cơ sở sẽ giúp họ trở thành hạt nhân hướng dẫn kỹ thuật và hỗ trợ người dân kịp thời, để từ đó mô hình ủ phân, làm enzyme thực sự đi vào đời sống, góp phần nuôi dưỡng một Huế xanh - sạch - bền vững”.
Bài, ảnh: ĐĂNG TRÌNH