Cuộc tổng kiểm kê tài sản công toàn quốc năm 2025 theo Quyết định số 213/QĐ-TTg không chỉ nhằm chuẩn hóa dữ liệu, tăng cường minh bạch mà còn mở ra cơ hội biến khối tài sản dôi dư sau sắp xếp đơn vị hành chính thành nguồn lực phát triển.
Đây không chỉ là hoạt động kỹ thuật mà còn là nhiệm vụ chiến lược nhằm chuẩn hóa dữ liệu, tăng cường minh bạch, tạo nền tảng cho việc khai thác hiệu quả nguồn lực công phục vụ phát triển kinh tế-xã hội.
Điểm đáng chú ý là cuộc tổng kiểm kê diễn ra trong bối cảnh nhiều tỉnh, thành vừa hoàn tất sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, cấp huyện, chính thức vận hành mô hình chính quyền hai cấp, kéo theo yêu cầu bức thiết phải xử lý khối lượng lớn tài sản công dôi dư.
Theo Bộ Tài chính, đến cuối năm 2024, cả nước còn hơn 11.000 cơ sở nhà, đất công chưa được xử lý hiệu quả, nhiều công trình bị chiếm dụng hoặc xuống cấp. Việc xóa bỏ cấp huyện tại nhiều địa phương đã làm lượng tài sản dôi dư tăng mạnh.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, trong số hơn 38.000 trụ sở công thuộc 52 địa phương đã sắp xếp (trừ 11 địa phương giữ nguyên), có tới 4.226 trụ sở bị dôi dư.
Tại một số tỉnh, tình trạng trụ sở cũ xuống cấp, lãng phí ngân sách duy tu vẫn diễn ra. Các chuyên gia cảnh báo, nếu không có biện pháp quyết liệt, tình trạng này sẽ trở thành gánh nặng kép, vừa tốn chi phí duy trì, vừa bỏ lỡ cơ hội phát triển.
Trước thực trạng đó, Bộ Tài chính với vai trò cơ quan thường trực đã ban hành kế hoạch chi tiết, hướng dẫn các bộ, ngành và địa phương triển khai đồng bộ kiểm kê.
Trụ sở cơ quan Tài Nguyên và Môi trường tỉnh Cà Mau (trên đường Phan Ngọc Hiển, thành phố Cà Mau) không còn sử dụng sau khi di dời về vị trí mới - Ảnh: TTXVN
Nội dung bao gồm toàn bộ đất đai, trụ sở, công trình kết cấu hạ tầng do Nhà nước đầu tư; các loại tài sản giá trị lớn như ôtô công, tài sản chuyên dùng; tài sản thuộc dự án đã hoàn thành nhưng chưa bàn giao.
Việc này cũng nhằm phục vụ xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế -xã hội; cung cấp thông tin để lập báo cáo tài chính nhà nước, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
Một số địa phương đã cho thấy cách làm hiệu quả sau xử lý tài sản công dôi dư. Đơn cử như thành phố Hải Phòng, sau sắp xếp đơn vị hành chính, đã xử lý gần 90% trụ sở cũ bằng đấu giá công khai hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng, thu về hơn 600 tỷ đồng cho ngân sách.
Nhờ vậy, những tài sản tưởng như không sử dụng được biến thành nguồn lực phát triển hạ tầng đô thị, giáo dục, y tế. Đây là minh chứng cho thấy nếu có quyết tâm chính trị và cách làm bài bản, tài sản công dôi dư có thể trở thành động lực phát triển thay vì gánh nặng.
Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Bùi Văn Khắng, xử lý tài sản công dôi dư là nhiệm vụ khó, phức tạp nhưng bắt buộc. Nếu làm không nghiêm túc sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả điều hành, quản lý và phát triển kinh tế-xã hội.
Do đó, Bộ Tài chính yêu cầu các đơn vị tập trung xây dựng kế hoạch khai thác, xử lý đúng quy định; đồng thời tăng cường thanh tra, kiểm tra để kịp thời phát hiện, xử lý các trường hợp thực hiện chậm hoặc sai quy định.
Một nguyên tắc quan trọng được Bộ Tài chính nhiều lần nhấn mạnh là khi sắp xếp tài sản công dôi dư, cần đảm bảo hoạt động ổn định của bộ máy sau sắp xếp. Không khuyến khích bán hoặc chuyển nhượng bằng mọi giá, mà ưu tiên bố trí cho các mục đích công như giáo dục, y tế, văn hóa xã hội, hoặc điều chuyển cho cơ quan trung ương đóng tại địa phương.
Song song với đó, trách nhiệm giải trình của người đứng đầu đơn vị quản lý, sử dụng tài sản công được đặt ra rõ ràng hơn, kèm theo các chế tài nghiêm khắc đối với hành vi vi phạm.
P.V