Bộ GD-ĐT đề xuất lập Quỹ Học bổng Quốc gia duy nhất, cấp cho 5 đối tượng

4 giờ trướcBài gốc

Theo Vụ Giáo dục Đại học, hệ thống học bổng tại Việt Nam hiện nay còn manh mún, thiếu đồng bộ, do nhiều cơ sở đào tạo, doanh nghiệp và các đề án riêng lẻ của Chính phủ cấp. Điều này khiến nguồn lực bị phân tán, thiếu chiến lược tổng thể và chưa hình thành thương hiệu học bổng quốc gia đủ mạnh để cạnh tranh, thu hút nhân tài trong và ngoài nước.

Các chương trình học bổng cũng chưa bao phủ toàn diện. Nhiều học sinh, sinh viên, nhà khoa học trẻ tài năng nhưng hoàn cảnh khó khăn hoặc theo học các ngành khoa học cơ bản, nghệ thuật, văn hóa đặc thù vẫn chưa được tiếp cận cơ hội hỗ trợ phù hợp. Cơ chế ràng buộc và trọng dụng sau đào tạo còn yếu, đặc biệt đối với học bổng du học, khiến hiện tượng “chảy máu chất xám” tiếp tục diễn ra. Việc phụ thuộc chủ yếu vào ngân sách nhà nước cũng khiến quy mô học bổng hạn chế, quy trình cấp phát thiếu linh hoạt, còn nặng tính hành chính.

Trước thực trạng này, Vụ Giáo dục Đại học cho rằng cần thành lập một Quỹ Học bổng Quốc gia duy nhất, hoạt động theo mô hình hiện đại, tập trung và linh hoạt, nhằm khắc phục những hạn chế trên, trở thành công cụ chính sách quan trọng trong chiến lược phát triển nhân tài quốc gia.

Cơ cấu và cơ chế hoạt động hiện đại, minh bạch

Quỹ được đề xuất thành lập dưới hình thức quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, hoạt động không vì lợi nhuận, do Thủ tướng Chính phủ thành lập và phê duyệt điều lệ.

Sinh viên trong lễ tốt nghiệp đại học. Ảnh: Hùng Nguyễn

Cơ cấu tổ chức gồm: Hội đồng quản lý quỹ (định hướng chiến lược, giám sát hoạt động); Ban Giám đốc (điều hành và triển khai chương trình); Hội đồng Khoa học (xét duyệt hồ sơ công bằng, chuyên nghiệp); Ban Kiểm soát (giám sát tài chính, đảm bảo minh bạch và tuân thủ pháp luật).

Để bảo đảm nguồn lực bền vững, quỹ cần đa dạng hóa nguồn tài chính từ ngân sách nhà nước, doanh nghiệp và xã hội hóa; đồng thời mở rộng hợp tác tài trợ, vận động nguồn lực trong và ngoài nước. Quỹ sẽ áp dụng tiêu chí xét duyệt minh bạch, hội đồng khoa học độc lập, ứng dụng công nghệ số trong quản lý, theo dõi hồ sơ, và thiết lập cơ chế cam kết phục vụ sau đào tạo, kết nối mạng lưới người nhận học bổng với các bộ, ngành, doanh nghiệp để nhân tài được trọng dụng hiệu quả.

5 nhóm học bổng trọng điểm

Vụ Giáo dục Đại học đề xuất 5 nhóm học bổng chính do Quỹ cấp phát:

Học bổng toàn phần hoặc bán phần cho học sinh, sinh viên tài năng ở mọi lĩnh vực, dựa trên thành tích học tập xuất sắc, năng khiếu đặc biệt hoặc kết quả thi vượt trội. Mức học bổng đủ trang trải học phí và chi phí sinh hoạt, giúp người học toàn tâm nghiên cứu, học tập.

Học bổng cho học sinh, sinh viên thuộc khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số và đối tượng chính sách xã hội, đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục và thể hiện tinh thần nhân văn “không ai bị bỏ lại phía sau”.

Học bổng cho sinh viên giỏi tại các trường đại học trọng điểm, ngành ưu tiên như khoa học cơ bản, công nghệ lõi, kỹ thuật cao, y dược, sư phạm... hỗ trợ toàn bộ chi phí học tập và sinh hoạt.

Học bổng theo đặt hàng của Chính phủ, phục vụ đào tạo nhân lực chất lượng cao cho các lĩnh vực chiến lược, công nghệ mới nổi, an ninh - quốc phòng và phát triển kinh tế - xã hội.

Học bổng du học và nghiên cứu sau đại học ở nước ngoài, kế thừa và nâng tầm các đề án hiện có, cử học viên tham gia chương trình thạc sĩ, tiến sĩ, sau tiến sĩ tại các trường hàng đầu thế giới trong các lĩnh vực Việt Nam đang cần nhân lực cấp thiết.

Học bổng sẽ biến “chảy máu chất xám” thành “thu hút chất xám”

Theo Vụ Giáo dục Đại học, việc thành lập và vận hành hiệu quả Quỹ Học bổng Quốc gia sẽ tạo cú hích mạnh mẽ cho phong trào học tập, nghiên cứu và phát triển nhân tài, góp phần thu hút học sinh, sinh viên giỏi vào các ngành trọng điểm, khơi dậy tinh thần cống hiến, đổi mới sáng tạo.

Học bổng quốc gia không chỉ là vinh danh và ghi nhận của Tổ quốc, mà còn là động lực để người học phấn đấu, từ đó thúc đẩy các trường đại học nâng cao chất lượng đào tạo, cải tiến chương trình và tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh trong toàn hệ thống giáo dục.

Quỹ cũng sẽ góp phần đào tạo đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý tinh hoa, được bồi dưỡng trong nước và quốc tế, tạo mạng lưới nhân tài Việt toàn cầu. Với chính sách “trải thảm đỏ” và cơ chế ràng buộc sau đào tạo, quỹ hướng đến biến “chảy máu chất xám” thành “thu hút chất xám”, góp phần đưa Việt Nam trở thành trung tâm tri thức năng động của khu vực.

Vụ Giáo dục Đại học kiến nghị Quốc hội và Chính phủ sớm ban hành nghị quyết hoặc nghị định thành lập Quỹ Học bổng Quốc gia với cơ chế đặc thù về tổ chức, tài chính và hoạt động; ngân sách nhà nước nên bố trí nguồn vốn khởi tạo ban đầu. Các bộ, ngành liên quan cần phối hợp xây dựng cơ chế tài chính, thuế, đầu tư và chính sách sử dụng nhân lực sau đào tạo để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả lâu dài.

Cộng đồng doanh nghiệp và toàn xã hội cũng được khuyến khích đồng hành, đóng góp nguồn lực và trí tuệ để Quỹ trở thành biểu tượng của khát vọng phát triển và tinh thần trọng dụng nhân tài Việt Nam.

“Đầu tư cho con người là đầu tư cho tương lai. Với quyết tâm chính trị và sự đồng thuận xã hội, Quỹ Học bổng Quốc gia sẽ trở thành bệ phóng cho những tài năng Việt Nam bay cao, bay xa, góp phần xây dựng đất nước hùng cường và thịnh vượng”, Vụ Giáo dục Đại học nhấn mạnh.

Lê Huyền

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/bo-gd-dt-de-xuat-thanh-lap-quy-hoc-bong-quoc-gia-duy-nhat-cap-cho-5-doi-tuong-2456665.html