Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày báo cáo sáng 25-6. Ảnh: QUANG PHÚC
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự vừa được Quốc hội thông qua với 429/439 đại biểu (ĐB) có mặt tán thành, chiếm 89,75% tổng số ĐB Quốc hội.
Theo luật vừa được Quốc hội thông qua, số lượng tội danh có hình phạt tử hình tiếp tục giảm nhằm tiếp tục thể chế hóa chủ trương của Đảng về việc thu hẹp hình phạt tử hình. Cụ thể, từ Bộ luật Hình sự năm 1985 có 44 tội danh tử hình, giảm dần xuống còn 18 tội danh vào Bộ luật Hình sự năm 2015.
Trong lần sửa đổi này, luật bỏ thêm 8 tội danh có hình phạt tử hình, bao gồm: tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; tội gián điệp; tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; tội vận chuyển trái phép chất ma túy; tội tham ô tài sản; tội nhận hối lộ; tội chống lại hòa bình, an ninh và độc lập của các quốc gia.
Chính phủ nhận thấy rằng việc bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh này là phù hợp với điều kiện Việt Nam hiện nay, vừa đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm, vừa tiếp tục thực hiện tiến trình thu hẹp hình phạt tử hình, và đáp ứng yêu cầu hợp tác, mở rộng quan hệ quốc tế để phát triển đất nước.
Thảo luận tại Quốc hội trong những phiên họp trước đó về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự, nhiều ĐB băn khoăn về việc bỏ tử hình "tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh". Theo các ĐB, các loại tội phạm này có xu hướng ngày càng phức tạp. Việc bỏ án tử hình sẽ khiến tình hình tội phạm càng thêm nhức nhối trong khi sản xuất thuốc giả có thể khiến cả loạt người mất mạng và cần phải bị xử lý thích đáng.
Đối với các tội danh được chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân: hình phạt tử hình đã tuyên trước ngày 1-7-2025 đối với người phạm tội về các tội quy định tại các điều sau đây của Bộ luật Hình sự mà chưa thi hành án thì sẽ không thi hành và Chánh án Tòa án nhân dân tối cao sẽ quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.
Quang cảnh hội trường Diên Hồng sáng 25-6. Ảnh: QUANG PHÚC
Khung hình phạt được điều chỉnh đối với tội tham ô tài sản và tội nhận hối lộ. Sau khi bỏ hình phạt tử hình đối với các tội này, dự thảo luật bổ sung quy định tại Khoản 1 Điều 63 theo hướng: "Người bị kết án tù chung thân về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ chỉ có thể được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn".
Đối với tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248) và tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251), hình phạt tử hình vẫn được giữ nguyên trong khung hình phạt của điều luật. Tuy nhiên, dự thảo cũng có quy định chuyển tiếp. Theo đó, hình phạt tử hình đã tuyên đối với các tội này mà chưa thi hành án sẽ được chuyển thành tù chung thân trong một số trường hợp cụ thể (ví dụ: khối lượng, thể tích chất ma túy thấp hơn mức quy định tại Khoản 5 của điều luật, hoặc người phạm tội không phải chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy hoặc không có từ 2 tình tiết tăng nặng trở lên).
ANH PHƯƠNG