Mô hình chính quyền địa phương hai cấp chính thức được triển khai trên toàn quốc kể từ đầu tháng 7/2025. Để hỗ trợ quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) đã phát hành Sổ tay hướng dẫn công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực đất đai – tài liệu được xem là công cụ hỗ trợ quan trọng cho chính quyền các cấp trong bối cảnh thay đổi lớn về cơ cấu tổ chức và phân cấp thẩm quyền.
Theo Bộ NN&MT, lĩnh vực đất đai có tác động trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp nên yêu cầu cao về sự rõ ràng, minh bạch trong quản lý. Việc phát hành sổ tay nhằm đảm bảo các địa phương nắm bắt đầy đủ quy định mới, đồng thời thực hiện hiệu quả chức năng, nhiệm vụ trong mô hình chính quyền hai cấp.
Sổ tay hướng dẫn giúp chính quyền cấp tỉnh, cấp xã mới vận hành từ 1/7/2025 nắm rõ toàn bộ nhiệm vụ cần thực hiện theo mô hình chính quyền hai cấp.
Sổ tay được biên soạn dựa trên nền tảng pháp lý hiện hành và các văn bản mới như Nghị định 151/2025/NĐ-CP, Thông tư 23/2025/TT-BNNMT và Quyết định 2304/QĐ-BNNMT. Nội dung tài liệu được chia thành hai phần:
Phần thứ nhất hệ thống hóa rõ ràng thẩm quyền, trách nhiệm của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND và các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, cấp xã trong các lĩnh vực như quy hoạch, giao đất, cho thuê đất, giải quyết tranh chấp, đăng ký đất đai…
Phần thứ hai hướng dẫn cụ thể các thủ tục hành chính: từ quy hoạch, thu hồi đất, bồi thường, tái định cư đến định giá đất, cấp sổ đỏ, chuyển mục đích sử dụng đất… Mỗi quy trình đều được phân chia theo thẩm quyền từng cấp, trình bày rõ ràng, dễ áp dụng trong thực tế.
Một trong những điểm đáng chú ý là quy trình thu hồi đất được chuẩn hóa thành 16 bước cụ thể, từ tổ chức họp dân đến bàn giao mặt bằng, với trách nhiệm được phân định đến cấp xã. Đối với thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu, quy trình được rút gọn còn 3 bước, thời gian xử lý chỉ từ 17–20 ngày, tối đa 30 ngày ở vùng sâu, vùng xa.
Sổ tay cũng làm rõ số lượng nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của từng cơ quan từ tỉnh đến xã, góp phần hạn chế chồng chéo, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm trong tổ chức thực thi nhiệm vụ.
Đại diện Bộ NN&MT cho biết, tài liệu này không chỉ là công cụ giúp các địa phương thực hiện đúng quy định pháp luật, mà còn góp phần nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp về quyền và nghĩa vụ liên quan đến đất đai. Thông tin được cung cấp đầy đủ, dễ hiểu, từ đó tăng sự đồng thuận khi triển khai các chính sách.
Trong bối cảnh chuyển đổi mô hình chính quyền, việc chủ động chuẩn bị từ trung ương đến địa phương được đánh giá là bước đi quan trọng, đảm bảo tính liên tục trong quản lý nhà nước về đất đai và thúc đẩy cải cách hành chính theo hướng hiện đại, hiệu quả hơn.
Lê Hương