Bỏ room, tín dụng co giãn theo 'sức khỏe' ngân hàng

5 giờ trướcBài gốc

Trong nhiều năm, hạn mức tín dụng (room tín dụng) được xem như “chiếc áo” điều hành để kiềm chế lạm phát và giữ ổn định vĩ mô. Nhưng khi nền kinh tế bước vào giai đoạn phục hồi, nhu cầu vốn ngày càng lớn, "chiếc áo" ấy dần trở nên chật hẹp. Chỉ đạo mới nhất của Thủ tướng Chính phủ về việc Ngân hàng Nhà nước khẩn trương xây dựng lộ trình thí điểm bỏ room tín dụng từ năm 2026, một lần nữa khẳng định quyết tâm mở cửa thị trường tín dụng theo hướng cạnh tranh và minh bạch hơn.

Xóa bỏ cơ chế xin - cho, hướng đến cạnh tranh lành mạnh

Room tín dụng chính thức được áp dụng từ năm 2011, sau giai đoạn tín dụng tăng trưởng nóng với tốc độ trung bình hơn 30%/năm, đỉnh điểm năm 2007 lên tới 50%. Công cụ hành chính này khi ấy đã giúp kiềm chế lạm phát vượt ngưỡng, vốn lên tới 20% vào năm 2008. Tuy nhiên, hơn một thập kỷ sau, room tín dụng lại bị cho rằng tạo ra cơ chế “xin - cho”, nhiều ngân hàng bị bó hẹp trong hạn mức, không thể cho vay thêm dù dự án có rủi ro thấp và nhu cầu vốn hợp lý.

Trong năm 2024, lần đầu tiên Ngân hàng Nhà nước giao toàn bộ chỉ tiêu tín dụng ngay từ đầu năm thay vì điều chỉnh linh hoạt theo quý. Đồng thời, room tín dụng đối với nhóm chi nhánh ngân hàng nước ngoài đã được xóa bỏ, còn các tổ chức tín dụng khác được rà soát để tiến tới dỡ bỏ. Bước sang 2025, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục duy trì định hướng này, cho thấy tư duy điều hành đã chuyển từ câu hỏi “có bỏ hay không” sang “khi nào bỏ và chuẩn bị như thế nào”.

Tín dụng tăng trưởng gần 10% trong 7 tháng đầu năm. Ảnh: Duy Minh

Giới chuyên gia và các ngân hàng thương mại đều cho rằng, việc bỏ room tín dụng là xu thế tất yếu. Ông Lê Thanh Tùng, thành viên Hội đồng quản trị VietinBank, nhấn mạnh, cùng với lộ trình tiệm cận Basel III và các công cụ quản trị rủi ro, Ngân hàng Nhà nước hoàn toàn có cơ sở để chuyển sang phương thức điều hành tín dụng dựa trên năng lực vốn của từng ngân hàng.

Cùng quan điểm, ông Đỗ Bảo Ngọc, Phó Tổng giám đốc Công ty Chứng khoán Kiến Thiết, cho rằng, việc gỡ bỏ room không chỉ giúp Việt Nam tiệm cận chuẩn quốc tế, phục vụ mục tiêu nâng hạng thị trường tài chính, mà còn buộc các ngân hàng phải chủ động hơn trong lập kế hoạch tín dụng và tối ưu hóa lợi nhuận.

Ở góc độ thực tế, ông Trần Hoài Phương, Giám đốc Khối khách hàng doanh nghiệp, thành viên Ban điều hành HDBank, nhận định, bỏ room tín dụng ít nhất cũng có tác động tâm lý tích cực, tạo cảm giác lạc quan cho thị trường, nhất là khi bước vào giai đoạn cao điểm cuối năm.

Tín dụng, từ chỗ bị chia “quota” cho từng ngân hàng, sẽ trở thành sân chơi cạnh tranh dựa trên năng lực vốn và quản trị. Chuyên gia phân tích SSI Research nhận định, gỡ bỏ hạn mức tín dụng sẽ có lợi cho những ngân hàng có bộ đệm vốn mạnh, bởi họ có khả năng mở rộng cho vay tốt hơn và nhanh chóng tận dụng cơ hội. Ngược lại, những ngân hàng mỏng vốn sẽ phải dè dặt, thận trọng trong từng bước đi.

Tín dụng co giãn theo "sức khỏe" tài chính ngân hàng

Song hành với quyết tâm chính trị, hệ thống ngân hàng cũng phải tự chuẩn bị cho giai đoạn mới. TS. Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, cảnh báo, lâu nay hạn mức tín dụng được coi như “điểm tựa an toàn”. Khi bỏ cơ chế này, không ít ngân hàng có thể lúng túng trong việc xác định mức tăng trưởng phù hợp. “Điểm an toàn” mới sẽ phụ thuộc trực tiếp vào năng lực vốn và khả năng quản trị rủi ro của từng ngân hàng.

Nhiều ngân hàng bị bó hẹp trong hạn mức tín dụng, không thể cho vay thêm dù dự án có rủi ro thấp và nhu cầu vốn hợp lý. Ảnh: Duy Minh

Agribank cho biết đã chủ động triển khai nhiều công cụ để quản lý tín dụng, từ phân bổ theo ngành ưu tiên, xây dựng hệ thống xếp hạng nội bộ, đến kiểm soát rủi ro chặt chẽ. Ông Nguyễn Quang Ngọc, Phó trưởng Ban Chính sách tín dụng Agribank, thừa nhận, nếu không cẩn thận, thị trường có thể rơi vào chu kỳ mở rộng quá nóng, vì vậy mỗi nhà băng phải dựng “barie” cho riêng mình.

Thông tư 14/2025/TT-NHNN chính là bước đệm quan trọng. Quy định về tỷ lệ an toàn vốn và các bộ đệm bảo toàn vốn, phản chu kỳ đã mở đường cho việc dỡ bỏ cơ chế hành chính. Khi ấy, tín dụng sẽ được điều hành qua hệ số an toàn vốn (CAR). Nói cách khác, ngân hàng nào có CAR cao, quản trị rủi ro tốt, sẽ có dư địa mở rộng tín dụng nhiều hơn. Đây là sự phân bổ dựa trên năng lực thực chất, thay cho sự chia đều mang tính hành chính.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, hệ thống ngân hàng Việt Nam vẫn đối mặt bài toán mỏng vốn. Cuối năm 2024, CAR trung bình của ngân hàng thương mại cổ phần trong nước chỉ hơn 12%, nhóm ngân hàng nhà nước thậm chí chỉ trên 10%, thấp hơn nhiều so với mức 20 - 30% ở khu vực. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách về tăng vốn và củng cố nền tảng tài chính.

Theo báo cáo vĩ mô “Quỹ đạo mới trong dải ngân hàng” của Công ty Cổ phần Chứng Khoán Sài Gòn Hà Nội (SHS), nhóm Big4 gồm: Agribank, BIDV, VietinBank và Vietcombank thường xuyên tiệm cận ngưỡng CAR tối thiểu do quy mô tài sản lớn và khả năng tăng vốn bị hạn chế. Ngược lại, các ngân hàng cổ phần như Techcombank, VPBank đã sớm chuẩn bị nền vốn vững vàng, duy trì CAR từ 12 - 15%, vượt xa yêu cầu tối thiểu. Nhờ đó, khi room tín dụng được tháo bỏ, nhóm này sẽ có lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ để mở rộng thị phần.

Các chuyên gia của SHS cũng khẳng định, trong hơn một thập kỷ, room tín dụng từng là công cụ then chốt giúp Ngân hàng Nhà nước giữ vững ổn định vĩ mô. Nhưng bước vào giai đoạn hậu COVID, khi nền kinh tế ổn định hơn, việc tháo bỏ room trở thành lựa chọn tự nhiên, mở đường cho sự vận hành theo cơ chế thị trường và giảm thiểu cơ chế “xin - cho”. Doanh nghiệp và người dân cũng nhờ vậy mà dễ tiếp cận vốn hơn, không còn bị gò bó trong “chiếc áo chung” toàn ngành.

Lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước từng khẳng định, từ 2026, lộ trình xóa bỏ room sẽ dựa trên CAR như “kim chỉ nam” điều hành vĩ mô. Điều đó đồng nghĩa, muốn tăng trưởng tín dụng, các ngân hàng phải chủ động nâng vốn, củng cố quản trị, thay vì trông chờ Ngân hàng Nhà nước nới room từng quý.

Tựu trung lại, bỏ room tín dụng không phải là “tự do vô điều kiện”. Đó là sự chuyển đổi từ cơ chế hành chính sang thị trường, trong đó sức khỏe vốn và quản trị trở thành thước đo duy nhất. Cuộc chơi tín dụng sẽ bước vào thời kỳ phân hóa sâu sắc: ngân hàng vốn mạnh, quản trị tốt sẽ tiến; ngân hàng mỏng vốn, rủi ro cao sẽ phải củng cố hoặc chấp nhận lùi lại.

Bỏ room tín dụng, về bản chất, là trao quyền tự chủ cho hệ thống ngân hàng, nhưng đồng thời cũng đặt ra trách nhiệm lớn hơn. Tín dụng sẽ không còn giãn nở theo “quota” mà co giãn theo sức khỏe tài chính và khả năng quản trị của từng nhà băng. Đây là cuộc chơi vừa hứa hẹn, vừa thách thức. Nếu chuẩn bị tốt, ngân hàng Việt sẽ bước vào giai đoạn phát triển bền vững hơn, còn nền kinh tế sẽ được tiếp sức bằng dòng vốn linh hoạt, minh bạch và công bằng.

Công ty Cổ phần Chứng Khoán Sài Gòn Hà Nội (SHS): Với đà tăng trưởng gần 10% trong 7 tháng đầu năm, mức room còn lại cho 5 tháng cuối chỉ sấp xỉ 6%, trong khi các năm trước thường tăng tốc mạnh vào quý 4 để “về đích”. Điều này có thể khiến một số ngân hàng sẽ gặp rào cản về room tín dụng, đặc biệt nếu Ngân hàng Nhà nước kiểm soát chặt theo chất lượng tài sản hoặc tỷ lệ vốn. Vì vậy, áp lực phân bổ vốn hiệu quả và kiểm soát chất lượng tín dụng sẽ gia tăng trong cuối năm 2025, đặc biệt trong bối cảnh lãi suất cho vay vẫn duy trì ở mức thấp, tạo áp lực lên NIM.

Duy Minh

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/bo-room-tin-dung-co-gian-theo-suc-khoe-ngan-hang-415812.html