Bổ sung lao động công ích: Cần quy định số giờ, độ tuổi và các danh mục hành vi

3 giờ trướcBài gốc

Vừa qua, UBND TP.HCM đã ban hành văn bản về việc thực hiện Thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại cuộc họp sơ kết công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông 06 tháng đầu năm và nhiệm vụ, giải pháp Quý III-2025.

Theo đó, UBND yêu cầu Công an Thành phố chủ trì, phối hợp với các sở, ngành tham mưu UBND trình Chính phủ báo cáo kiến nghị, đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Xử lý vi phạm hành chính phù hợp với yêu cầu trong tình hình mới; trong đó nghiên cứu đề xuất các hình thức xử phạt bổ sung như lao động công ích.

Theo Luật sư Võ Đan Mạch, việc bổ sung biện pháp buộc lao động công ích là cần thiết. Ảnh: TN

Hiện luật có quy định lao động công ích như thế nào?

Liên quan đến hình thức xử phạt bổ sung như lao động công ích vào hình thức xử phạt vi phạm hành chính đang được nhiều người quan tâm.

Theo Luật sư (LS) Võ Đan Mạch, Đoàn Luật sư TP.HCM cho biết trước đây, Pháp lệnh số 15/1999/PL-UBTVQH10 năm 1999 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội có quy định về việc huy động công dân thực hiện nghĩa vụ lao động công ích trong các trường hợp theo định kỳ hằng năm và cấp thiết (khi xảy ra thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh). Tuy nhiên, nghĩa vụ này chỉ mang tính chất huy động cộng đồng, không phải là chế tài xử phạt cá nhân có hành vi vi phạm và hiện nay văn bản này đã hết hiệu lực pháp luật.

Hiện nay, Luật Xử lý vi phạm hành chính hiện hành và các văn bản hướng dẫn thi hành đều chưa có quy định về việc xử phạt lao động công ích. Do vậy, muốn bổ sung hình thức xử phạt này thì cần sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật về xử lý vi phạm hành chính, nhằm đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, không vi phạm quyền con người, quyền công dân tại Hiến pháp cũng như các Công ước quốc tế mà Việt Nam đã tham gia.

LS Võ Đan Mạch, Đoàn Luật sư TP.HCM

Theo LS Mạch trước hết, cần bổ sung lao động công ích vào danh mục các hình thức xử phạt tại Luật Xử lý vi phạm hành chính và các văn bản hướng dẫn thi hành; đồng thời cần xây dựng một điều khoản hoặc Chương/mục riêng quy định chi tiết về chế tài lao động công ích. Việc minh định rõ cơ chế pháp lý cho chế tài này là bước đầu tiên bảo đảm cho các quyết định xử phạt có căn cứ pháp luật.

Cụ thể, quy định này phải nêu đầy đủ các yếu tố: định nghĩa lao động công ích; phạm vi áp dụng (những hành vi vi phạm hành chính nào, lĩnh vực nào được áp dụng; điều kiện áp dụng - ví dụ số lần tái phạm, mức độ vi phạm); thời lượng lao động tối thiểu, tối đa; đối tượng được miễn trừ; quyền và nghĩa vụ của người bị xử phạt; danh mục các công việc công ích phù hợp có thể được giao; cơ chế bảo vệ người vi phạm để tránh tình trạng lạm dụng, xâm phạm quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Cạnh đó, cần làm rõ tư cách pháp lý của người lao động công ích, đặc biệt là vấn đề bồi thường thiệt hại nếu xảy ra tai nạn lao động trong quá trình thực hiện.

Bổ sung ra sao để hợp lý?

Về công tác thi hành lao động công ích, theo LS cần có cơ chế phối hợp giữa cơ quan ra quyết định xử phạt và UBND cấp xã nơi người vi phạm cư trú để tổ chức, giám sát thực hiện. Sau khi người vi phạm hoàn thành số giờ lao động công ích được giao thì phải có biên bản xác nhận để ghi nhận hoàn thành việc thi hành quyết định xử phạt (tương tự biên lai nộp phạt tiền).

Theo Luật sư, về các hành vi vi phạm được áp dụng và danh mục công việc cụ thể, cần quy định phù hợp với từng lĩnh vực để mang tính răn đe. Ảnh: TN

Trường hợp người vi phạm không chấp hành hoặc trốn tránh thì cần quy định biện pháp xử lý như cưỡng chế thi hành quyết định phạt lao động công ích. Mặc dù việc ban hành quy định trên là cần thiết song do đây là một chế tài mới, yêu cầu sự phối hợp của nhiều cơ quan, tổ chức, nên cần chọn một số địa phương có đủ điều kiện để triển khai thí điểm, từ đó rút kinh nghiệm trước khi áp dụng trên phạm vi cả nước.

Về các hành vi vi phạm được áp dụng và danh mục công việc cụ thể, cần quy định phù hợp với từng lĩnh vực để mang tính răn đe.

Ví dụ đối với hành vi vi phạm giao thông (vượt đèn đỏ, đi ngược chiều, vi phạm nồng độ cồn, lạng lách đánh võng, chạy quá tốc độ quy định,...): Có thể yêu cầu người vi phạm chăm sóc bệnh nhân tại các bệnh viện hoặc trung tâm cứu trợ, hỗ trợ sửa chữa xe hư hỏng do tai nạn giao thông, phát tờ rơi tuyên truyền,... để trực tiếp chứng kiến hậu quả do hành vi vi phạm giao thông gây ra.

Hay hành vi vi phạm về trật tự an toàn xã hội, bảo vệ môi trường: Có thể yêu cầu quét dọn đường phố, nhổ cỏ, tưới cây, nhặt rác, nạo vét kênh mương, sơn hàng rào và vạch kẻ đường, lau chùi graffiti trên tường, phát tờ rơi tuyên truyền,...

Hoặc hành vi vi phạm về hôn nhân và gia đình (bạo lực gia đình, vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng,...): Khi người vi phạm bị phạt tiền thì nguồn tiền nộp phạt có thể là tài sản chung của vợ chồng, dẫn đến tình trạng nạn nhân lại trở thành “nạn nhân kép” - vừa chịu bạo lực, vừa phải dùng tiền chung để nộp phạt. Do đó nên thay bằng biện pháp lao động công ích để đảm bảo tính răn đe đối với người vi phạm.

Về mức phạt, theo LS có thể quy định tăng/giảm số giờ lao động công ích tương ứng với tính chất, mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm. Ngoài ra, có thể kết hợp song song hai hình thức: vừa phạt tiền (điều chỉnh mức phạt cho phù hợp), vừa kèm lao động công ích với những hành vi nghiêm trọng, tái phạm hoặc gây bức xúc xã hội. Khi đó, người vi phạm vẫn phải nộp tiền phạt vào ngân sách nhà nước, còn lao động công ích là “giáo dục bổ sung”.

LS Võ Đan Mạch cũng cho rằng nên quy định chi tiết về độ tuổi lao động công ích. Có thể áp dụng phạt lao động công ích đối với người vi phạm từ đủ 14 tuổi (độ tuổi tối thiểu của đối tượng bị xử phạt vi phạm hành chính) đến dưới 60 tuổi (độ tuổi của người cao tuổi). Trừ những trường hợp đặc thù như người khuyết tật, phụ nữ mang thai hoặc nuôi con nhỏ dưới 12 tháng có thể được miễn hoặc thay thế bằng biện pháp phù hợp khác. Đặc biệt, đối với người chưa thành niên, việc phạt tiền thường hiệu quả không cao khi nhóm đối tượng này vẫn được hỗ trợ từ gia đình và chưa chịu áp lực về tài chính. Lao động công ích thay thế cho phạt tiền không chỉ công bằng hơn, mà còn buộc chính người vi phạm phải chịu trách nhiệm thay vì “dựa dẫm” vào cha mẹ.

"Có thể thấy, việc bổ sung biện pháp buộc lao động công ích là cần thiết, góp phần khắc phục những hạn chế của hình phạt tiền nói riêng và các chế tài xử lý vi phạm hành chính nói chung"- LS Mạch nhận định.

THY NHUNG

Nguồn PLO : https://plo.vn/bo-sung-lao-dong-cong-ich-can-quy-dinh-so-gio-do-tuoi-va-cac-danh-muc-hanh-vi-post872430.html