Bỏ thói quen sử dụng giống lúa liền vụ trong sản xuất hè thu

8 giờ trướcBài gốc

Vụ hè thu 2025, bà Trần Thị Phượng (thôn Lương Hội, xã Khánh Vĩnh Yên, Can Lộc) gieo cấy gần 9 sào lúa nhưng chỉ mua lúa giống mới cho 3 sào, phần còn lại sử dụng giống từ vụ trước. Bà Phượng chia sẻ: “Gia đình tôi nhiều năm nay vẫn giữ giống cũ từ ruộng nhà, chọn cây khỏe ở vụ xuân rồi để lại. Làm như vậy mỗi vụ tiết kiệm được gần 200.000 đồng tiền giống”.

Tại huyện Can Lộc, phần lớn nông dân vẫn duy trì thói quen gieo cấy bằng giống lúa để lại từ vụ trước, chỉ một bộ phận nhỏ chủ động mua giống mới từ các đại lý.

Không riêng hộ bà Phượng, tình trạng sử dụng giống liền vụ cũng phổ biến tại nhiều địa phương khác. Vụ hè thu năm nay, xã Lưu Vĩnh Sơn (Thạch Hà) gieo cấy gần 870 ha lúa, chủ yếu với các giống như: Khang Dân 18, Nếp 98, Xuân Mai, Bắc Thịnh… Dù chính quyền xã đã tích cực tuyên truyền các khuyến cáo của ngành chuyên môn, nhưng do vụ hè thu chịu áp lực lớn về thời vụ, thực hiện theo phương châm “thu hoạch đến đâu, làm đất, xuống giống đến đó” cùng với tâm lý muốn tiết kiệm chi phí nên nhiều hộ dân vẫn ưu tiên dùng lại giống từ vụ xuân nhằm gieo cấy kịp khung thời vụ.

Ghi nhận tại các cửa hàng vật tư nông nghiệp trong tỉnh cho thấy, dù đang vào cao điểm gieo cấy lúa hè thu nhưng lượng giống bán ra rất thấp. Điều này phản ánh rõ xu hướng sử dụng giống cũ đang chiếm tỷ lệ cao trong sản xuất của bà con. Ông Phan Văn Hùng - đại diện Công ty TNHH Giống, vật tư nông nghiệp miền Trung (thị trấn Nghèn, Can Lộc) cho biết: “Với vụ hè thu, công ty chỉ dự kiến bán ra khoảng 2 tấn lúa giống (bằng 1/10 vụ xuân), chủ yếu là TBR97, Bắc Thịnh...”.

Hoạt động mua bán giống tại các cửa hàng phân phối giống, vật tư nông nghiệp trong vụ hè thu thường kém sôi động hơn vụ xuân.

Theo ngành chuyên môn Hà Tĩnh, vụ hè thu 2025, toàn tỉnh gieo cấy hơn 45.170 ha lúa, tương đương với nhu cầu khoảng 2.500 tấn giống. Tuy nhiên, người dân chủ yếu sử dụng giống từ thu hoạch lúa vụ xuân để lại. Tỷ lệ tự để giống chiếm khoảng 70%; chỉ mua giống mới khoảng 30%, chủ yếu cấp xác nhận 1. Thực trạng này là một trong những nguyên nhân khiến năng suất giữa các vùng có sự chênh lệch, chất lượng không ổn định, làm gia tăng rào cản trong triển khai cánh đồng lớn và phát triển chuỗi giá trị lúa hàng hóa.

Ông Dương Cao Sơn - Phó Chủ tịch UBND phường Đồng Môn (TP Hà Tĩnh) cho biết, những năm gần đây, năng suất lúa hè thu trên địa bàn tuy được cải thiện nhưng cao nhất mới đạt gần 50 tạ/ha. Bên cạnh yếu tố thời vụ ngắn, kỹ thuật canh tác thì việc người dân vẫn duy trì thói quen sử dụng giống lúa để lại từ vụ trước cũng phần nào khiến cây sinh trưởng không đồng đều, dẫn đến ruộng lúa chỗ cao chỗ thấp, tỷ lệ hạt lép cao hơn vụ xuân.

Tỉnh đã quan tâm chỉ đạo các đơn vị cung ứng giống tăng năng lực sản xuất và phân phối, tạo điều kiện để người dân tiếp cận dễ dàng các loại giống đạt chuẩn chất lượng.

Hơn nữa, giống lúa liền vụ không được kiểm soát chất lượng như giống nguyên chủng hoặc giống xác nhận do cơ sở sản xuất giống cung cấp. Sau mỗi vụ, lúa giống sẽ bị thoái hóa dần về mặt di truyền và sinh lý, khả năng chống chịu với sâu bệnh tự nhiên sẽ suy giảm. Hạt giống dễ mang theo các mầm bệnh từ vụ trước (như đạo ôn, khô vằn, bạc lá, rầy nâu...), tiếp tục phát tán ra diện rộng khi gieo cấy trên đồng ruộng.

Theo ông Lê Tùng Dương - Phó Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn và Quản lý chất lượng (Sở NN&MT), thói quen tự để giống liền vụ là một trong những hạn chế lớn trong sản xuất lúa hiện nay. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến năng suất, độ thuần của giống mà còn khiến cây trồng phát triển kém hơn, giảm giá trị hàng hóa và khó kiểm soát chất lượng trong sản xuất đại trà. Ngành khuyến cáo người dân cần đầu tư hợp lý vào khâu giống, đặc biệt là ưu tiên sử dụng giống xác nhận cấp 1 hoặc cấp 2 để đảm bảo năng suất ổn định, nâng cao chất lượng nông sản và giảm rủi ro dịch hại. Tỉnh đã quan tâm chỉ đạo các đơn vị cung ứng giống tăng năng lực sản xuất và phân phối, tạo điều kiện để người dân tiếp cận dễ dàng các loại giống đạt chuẩn chất lượng.

Nông dân Cẩm Xuyên thường sử dụng giống cũ để lại từ vụ xuân trong sản xuất vụ hè thu.

Thực tế tại một số địa phương cho thấy, khi người dân thay đổi tư duy sản xuất, chuyển sang sử dụng giống mới chất lượng và có sự tổ chức bài bản trong canh tác, hiệu quả sản xuất đã có những bước chuyển rõ rệt. Anh Nguyễn Bằng Tấn - đại diện Hợp tác xã Nông nghiệp Đồng Tiến (phường Đồng Môn, TP Hà Tĩnh) cho biết: “Trên cánh đồng tập trung gần 7ha, vài vụ gần đây, HTX đã chuyển sang sử dụng hoàn toàn giống mua mới. Việc lựa chọn giống đạt chuẩn ngay từ đầu, kết hợp áp dụng các biện pháp kỹ thuật đã giúp cây phát triển đồng đều, năng suất tăng rõ rệt, đạt gần 2,55 tạ/sào, cao hơn khoảng 0,3 tạ/sào so với trước. Đồng thời, chất lượng lúa thương phẩm cũng cải thiện đáng kể, hạt lép ít, tỷ lệ xay xát đạt trên 70%".

Việc loại bỏ tập quán dùng giống lưu vụ không thể diễn ra trong "một sớm một chiều", mà đòi hỏi một lộ trình đồng bộ và lâu dài. Điều đó cần sự kết hợp giữa tuyên truyền nâng cao nhận thức, hỗ trợ kỹ thuật, điều chỉnh chính sách giá giống hợp lý và xây dựng cơ chế liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp - hợp tác xã - nông dân. Đồng thời, việc đẩy mạnh tích tụ ruộng đất, hình thành các vùng sản xuất tập trung theo hướng hàng hóa cũng là giải pháp hàng đầu, góp phần thay đổi tư duy sản xuất và thúc đẩy nền nông nghiệp phát triển theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững.

Minh Ngọc - Quang Minh

Nguồn Hà Tĩnh : https://baohatinh.vn/bo-thoi-quen-su-dung-giong-lua-lien-vu-trong-gieo-cay-he-thu-post289371.html