Bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, tạo cú hích kinh tế tư nhân

9 giờ trướcBài gốc

Bộ Tài chính đang dự thảo Luật Đầu tư (thay thế) nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thể chế, cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục đầu tư, kinh doanh, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Đáng chú ý, Bộ Tài chính đề xuất bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư.

Đề xuất này đang gây tranh cãi, tuy nhiên, theo các chuyên gia, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư vốn dùng để quản lý đầu tư nước ngoài (FDI), nhưng nhiều năm nay đang trở thành rào cản lớn cho doanh nghiệp trong nước.

Rào cản không phù hợp

Nếu hỏi 10 doanh nghiệp về rào cản lớn nhất khi triển khai dự án, có lẽ 9 câu trả lời sẽ nhắc đến thủ tục này. Đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) từng cho biết một dự án nhà ở thương mại phải trải qua 7-9 thủ tục, kéo dài từ 3-5 năm trước khi được cầm giấy phép xây dựng. Trong đó, khâu xin chấp thuận chủ trương đầu tư luôn là chặng đường gian nan và khó lường nhất.

Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, trớ trêu là thủ tục này theo cơ chế một cửa nhưng lại khiến doanh nghiệp mất nhiều thời gian hơn, thậm chí bị ách tắc.

Bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cho nhà đầu tư. Ảnh minh họa: QH

Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, hiện nay một số loại hình dự án như dự án đầu tư xây dựng nhà ở (để bán, cho thuê, cho thuê mua), khu đô thị có quy mô sử dụng đất từ 300ha trở lên hoặc quy mô dân số từ 50.000 người trở lên bắt buộc phải trình Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư.

Theo ông Tuấn, quy định này không còn phù hợp trong bối cảnh tốc độ đô thị hóa diễn ra nhanh, các dự án nhà ở và khu đô thị phát triển ngày càng rộng khắp ở nhiều địa phương. Mỗi dự án đều phải xin ý kiến Thủ tướng là quá mức cần thiết, khiến cho việc triển khai dự án đầu tư lĩnh vực này trở nên khó khăn.

Trong bối cảnh hiện nay, khi các thông tin về quy hoạch, kế hoạch phát triển, quỹ đất… đã được công khai, minh bạch, thì doanh nghiệp hoàn toàn có đủ điều kiện để tự đánh giá tính phù hợp của dự án với các quy định pháp luật chuyên ngành, mà không cần thêm một bước xin phép mang tính hành chính.

Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký VCCI

Mới đây, ông Nguyễn Hữu Thập, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang đã có văn bản gửi kiến nghị sửa đổi Luật Đầu tư năm 2020. Ông Thập khẳng định, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đang là rào cản lớn đối với sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân.

Phân tích sâu hơn, ông Thập chỉ ra Luật Đất đai đã có quy định chặt chẽ về quy hoạch, mục đích sử dụng đất. Khi doanh nghiệp được nhà nước giao đất hoặc trúng đấu giá phù hợp quy hoạch, họ đương nhiên có quyền đầu tư những ngành nghề pháp luật không cấm. Việc yêu cầu họ phải xin thêm một lần chấp thuận chủ trương nữa là sự trùng lặp, không cần thiết, không tạo thêm giá trị quản lý mà chỉ làm gia tăng gánh nặng hành chính.

Lời giải cho bài toán quản lý

Trước áp lực cải cách mạnh mẽ, Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh đã đưa ra một lời giải cụ thể, không bãi bỏ hoàn toàn nhưng thu hẹp đáng kể phạm vi của thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư. Hướng đi này cho thấy sự lắng nghe của cơ quan soạn thảo, nhằm loại bỏ thủ tục này đối với những dự án không thực sự cần thiết phải sàng lọc ban đầu.

Cụ thể, Điều 26 của Dự thảo Luật đã quy định rõ các trường hợp không còn phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư. Đây là một bước tiến lớn, giải tỏa gánh nặng cho phần lớn dự án.

Các trường hợp được miễn trừ bao gồm dự án đã có trong quy hoạch ngành quốc gia hoặc quy hoạch tỉnh; dự án mà nhà đầu tư trúng đấu giá quyền sử dụng đất hoặc trúng đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư; nhà đầu tư trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản và nhà đầu tư được giao xây dựng hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp.

Như vậy, thay vì bãi bỏ hoàn toàn, cơ quan soạn thảo đã lựa chọn giải pháp giảm diện phải kiểm soát trước. Thủ tục này vẫn sẽ được duy trì như một bộ lọc cần thiết đối với các dự án có quy mô lớn, có khả năng tác động đến an ninh-quốc phòng, môi trường hoặc các dự án nhạy cảm như casino, nhà máy điện hạt nhân.

Để đảm bảo môi trường kinh doanh thông thoáng mà vẫn tránh được rủi ro, chuyên gia cho rằng cần xây dựng các cơ chế hậu kiểm hiệu quả. Ảnh minh họa: QH

Tuy nhiên, việc bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư cho nhiều dự án đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc củng cố cơ chế giám sát sau. Luật sư Đào Văn Hưng, Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý và phát triển doanh nghiệp, phân tích để đảm bảo môi trường kinh doanh thông thoáng mà vẫn tránh được rủi ro cần xây dựng các cơ chế hậu kiểm hiệu quả.

Thứ nhất, phải nâng cao vai trò và chất lượng của quy hoạch. Sửa đổi Luật Quy hoạch để các quy hoạch ngành, lĩnh vực phải rõ ràng, minh bạch, trở thành kim chỉ nam vững chắc cho nhà đầu tư.

Thứ hai, cần tăng hiệu quả của các công cụ giám sát chuyên ngành. "Thay vì dồn sức vào một thủ tục gác cổng, cần tập trung vào chất lượng của các khâu hậu kiểm như cấp phép xây dựng, phòng cháy chữa cháy và đặc biệt là đánh giá tác động môi trường (ĐTM)" - LS Hưng chia sẻ.

Thứ ba, LS Hưng kiến nghị chuyển trọng tâm sang giám sát, thanh tra sau cấp phép. Cần xây dựng cơ chế giám sát, kiểm tra định kỳ và đột xuất việc tuân thủ pháp luật của chủ đầu tư trong quá trình vận hành dự án. Thứ tư, nâng cao trách nhiệm giải trình. Cả cơ quan quản lý và chủ đầu tư đều phải chịu trách nhiệm toàn diện về quyết định và hiệu quả của dự án.

Bãi thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư chứ không cần sửa đổi

Theo tôi, cần bãi bỏ ngay thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư vì không còn phù hợp, mang nặng cơ chế xin-cho và cản trở sự phát triển của doanh nghiệp.

Đây là sự can thiệp hành chính sâu, đi ngược nguyên tắc thị trường khi để cơ quan nhà nước quyết định các yếu tố cốt lõi của dự án thay vì nhà đầu tư. Quy định này đang tạo gánh nặng chi phí, rủi ro và triệt tiêu động lực sáng tạo. Đặc biệt, yêu cầu hồ sơ phức tạp như chứng minh tài chính 2 năm đang loại bỏ quyền đầu tư của các doanh nghiệp nhỏ và mới thành lập.

Thủ tục này còn chồng chéo và không thay thế được các quy định về môi trường hay xây dựng. Do đó, giải pháp không phải là sửa đổi mà cần bỏ hoàn toàn, thay thế bằng một hệ thống pháp luật minh bạch, lấy quyền tự do kinh doanh làm trọng tâm.

Tiến sĩ Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương

QUANG HUY

Nguồn PLO : https://plo.vn/bo-thu-tuc-chap-thuan-chu-truong-dau-tu-tao-cu-hich-kinh-te-tu-nhan-post875426.html