Bỏ thuế khoán: Gian nan ban đầu, minh bạch về sau

2 giờ trướcBài gốc

Ngày từ đầu năm 2026, thuế khoán sẽ bị xóa bỏ hoàn toàn thay thế bằng cơ chế kê khai thuế theo doanh thu thực tế. Ảnh minh họa: Minh Thảo

Theo Nghị quyết 68, chưa đầy 4 tháng nữa (kể từ ngày 1-1-2026), chính sách thuế khoán sẽ bị xóa bỏ hoàn toàn, thay thế bằng cơ chế kê khai thuế theo doanh thu thực tế gắn với việc sử dụng hóa đơn điện tử và quản lý thuế theo rủi ro. Đây là một trong những thay đổi lớn về cách thức vận hành, ghi chép, quản lý và tuân thủ pháp luật thuế của hàng triệu hộ kinh doanh trên cả nước.

Để chuẩn bị cho quá trình chuyển đổi lớn này, trước đó ngày 1-6, Chính phủ đã ban hành Nghị định 70 về hóa đơn, chứng từ. Theo đó, các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm trở lên, hoạt động trong lĩnh vực bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp tới người tiêu dùng, bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.

Quy định này được xem là bước tiến trong quản lý thuế nhưng đối với nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ, đây cũng là một thử thách lớn khi phải thay đổi cách làm quen thuộc bấy lâu nay.

E ngại chi phí, thủ tục, công nghệ

Sau khi chuyển từ hộ khoán sang hộ kê khai, ông Vũ Bửu Tài, một hộ kinh doanh ở Chợ Tân Thành (TPHCM), cho biết ông nhận thấy điểm tích cực là đóng thuế theo doanh thu thực tế, bán được bao nhiêu thì nộp thuế bấy nhiêu. Cách này giúp ông đỡ gánh nặng hơn so với thuế khoán cố định, vốn không thay đổi dù doanh thu có tăng hay giảm. Tuy nhiên, ông cũng lo ngại về chi phí đầu tư ban đầu khá cao.

“Với tôi còn trẻ nên việc thay đổi và vận hành không quá khó, nhưng với những người kinh doanh lâu năm, lớn tuổi thì sẽ vất vả hơn. Họ cần có lộ trình hướng dẫn cụ thể và dài hơi bởi khả năng tiếp cận công nghệ của họ còn hạn chế”, ông Tài nói.

Ông Tài cũng bày tỏ nỗi lo về việc xuất hóa đơn sai có thể dẫn đến bị cơ quan thuế xử phạt. Ông mong rằng trong thời gian đầu áp dụng, cơ quan thuế sẽ linh hoạt và hỗ trợ nhiều hơn để các hộ kinh doanh yên tâm làm quen với quy trình mới.

Ở góc nhìn của chính quyền địa phương, ông Nguyễn Xuân Thành, Phó Chủ tịch UBND phường An Đông (TPHCM), cho biết hiện nhiều hộ kinh doanh nhìn nhận hình thức kê khai thuế mới có một số thuận lợi nhưng cũng gặp không ít khó khăn.

Cụ thể, các hộ kinh doanh băn khoăn về thủ tục hành chính phức tạp, việc ghi chép sổ sách kế toán, sử dụng hóa đơn điện tử, chữ ký số, cũng như quy trình nộp thuế và lưu trữ hồ sơ. Nhiều hộ còn chưa rõ cách kê khai hàng tồn kho vào ngày 31-12 và lo ngại chi phí chuyển đổi, vận hành sau này sẽ tăng. Đây là những nội dung được ông Thành chia sẻ tại hội thảo “Sắp bỏ thuế khoán, hộ kinh doXanh cần chuẩn bị gì?" tổ chức tại TPHCM vào ngày 8-10.

Ông Thành cũng cho hay, quá trình chuyển đổi số gặp trở ngại do nhiều chủ hộ đã lớn tuổi, quen với cách kinh doanh truyền thống hoặc theo mô hình “cha truyền con nối”. Một số khác lại không có người kế cận, đặc biệt là trong các ngành dược liệu, ăn uống... Ngoài ra, họ còn chịu áp lực về tiến độ triển khai và nỗi lo bị xử phạt nếu xảy ra sai sót như chậm nộp tờ khai, kê khai sai, hoặc không lưu trữ đầy đủ chứng từ hóa đơn.

Đại diện phường An Đông cho biết, mặc dù UBND phường đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền cả trực tiếp lẫn trực tuyến, nhưng tâm lý e ngại của người dân vẫn còn. Điều này cho thấy cần có thêm những hỗ trợ cụ thể và thiết thực hơn trong quá trình triển khai.

Đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành thảo luận tại hội thảo “Sắp bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?" tổ chức vào ngày 8-10. Ảnh: Minh Thảo

Để thuế kê khai không là ‘nỗi lo’: giảm thủ tục, chi phí

Trước những khó khăn trong quá trình chuyển đổi từ thuế khoán sang thuế kê khai, ông Nguyễn Xuân Thành, Phó Chủ tịch UBND phường An Đông, cho rằng thời gian tới cần có cán bộ đến các hộ kinh doanh hướng dẫn trực tiếp và phát tờ rơi với các thông tin thiết yếu như thời điểm chuyển đổi, ưu điểm so sánh, nội dung hỗ trợ từ chính quyền và ngành thuế, các việc cần làm trước và sau ngày 1-1-2026.

Ông Thành cũng đề xuất các doanh nghiệp phần mềm có thể miễn phí sử dụng ít nhất 1 năm đầu tiên và tổ chức các buổi tập huấn sử dụng. Ngành thuế cần giới thiệu các đơn vị cung cấp dịch vụ kế toán uy tín với mức giá phải chăng; đồng thời xây dựng một đường dây nóng chuyên trách để hỗ trợ về mặt nghiệp vụ và kỹ thuật.

Theo ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế thuộc Bộ Tài chính, phương pháp thuế khoán không nhằm để tăng thu ngân sách, mà quan trọng hơn là tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của chính các hộ kinh doanh.

Trên thực tế, việc chuyển từ thuế khoán sang kê khai sẽ không quá phức tạp như nhiều người nghĩ. Người dân chỉ cần bắt đầu bằng việc làm quen ghi chép sổ sách đầy đủ theo quy định, đăng ký và sử dụng hóa đơn điện tử nếu thuộc nhóm kinh doanh theo quy định; đồng thời làm quen với các ứng dụng hỗ trợ khai, nộp thuế điện tử như eTax Mobile.

Cán bộ thuế hướng dẫn hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Nguồn: Cục Thuế khu vực I

Để các hộ kinh doanh yên tâm chuyển đổi, ông Sơn cho biết ngành thuế sẽ triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ người nộp thuế. Theo đó, tất cả các sửa đổi về luật thuế dự kiến sẽ được hoàn thành trong năm 2025 để kịp thời có hiệu lực từ đầu năm 2026, đồng bộ với lộ trình chuyển đổi.

Song song đó, ngành thuế cũng làm việc với các tổ chức, doanh nghiệp cung cấp giải pháp công nghệ (phần mềm kế toán, hóa đơn...) để cung cấp, hỗ trợ các gói sử dụng với chi phí ưu đãi, phù hợp tạo điều kiện thuận lợi nhất cho hộ kinh doanh trong việc tuân thủ chế độ kế toán và hóa đơn mới.

Bên cạnh những giải pháp về thể chế và công nghệ, ngành thuế còn xây dựng kế hoạch truyền thông với nội dung tuyên truyền dễ hiểu, gần gũi với từng nhóm người; tránh dùng ngôn ngữ pháp lý phức tạp hay tài liệu quá dài dòng. Việc này nhằm người dân hiểu rõ lợi ích thiết thực của chính sách mới, chủ động thực hiện chứ không phải miễn cưỡng.

“Mục tiêu là mỗi hộ khi có câu hỏi sẽ biết hỏi ai và được trả lời kịp thời, không còn cảm giác hoang mang, 'không biết bấu víu vào đâu' như trước đây”, ông Sơn nói.

Bên cạnh hoàn thiện chính sách, Phó Cục trưởng Cục Thuế cho biết ngành thuế đã rà soát để cắt giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục và 30% chi phí tuân thủ cho hộ kinh doanh.

Sắp tới, ngành thuế cũng sẽ tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính thuế gồm đăng ký thuế, tạm ngừng kinh doanh, khai thuế, nộp thuế điện tử, sử dụng hóa đơn, kê khai miễn giảm thuế… Tất cả mẫu biểu, tờ khai thuế liên quan đến hộ kinh doanh sẽ được rút gọn, loại bỏ trường thông tin không cần thiết, chuyển tối đa sang hình thức điện tử để người dân chỉ cần thao tác trên máy tính hoặc điện thoại thay vì phải nộp hồ sơ giấy.

Hơn 133 ngàn hộ kinh doanh dùng hóa đơn từ máy tính tiền

Theo số liệu của cơ quan thuế, trong 9 tháng năm 2025, đã có hơn 18,5 ngàn hộ kinh doanh nộp thuế khoán chuyển sang phương pháp kê khai, gần 2.530 hộ kinh doanh chuyển lên mô hình doanh nghiệp. Đặc biệt, 98% số hộ kinh doanh kê khai đã thực hiện khai, nộp thuế điện tử; trên 133 ngàn hộ kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, trong đó khoảng 75 ngàn hộ kê khai và 57,6 ngàn hộ khoán.

Những con số này cho thấy xu hướng tất yếu, đa số hộ kinh doanh đang dần thích nghi với phương thức nộp thuế mới, sẵn sàng minh bạch hóa hoạt động để phát triển lâu dài.

Minh Thảo

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/bo-thue-khoan-gian-nan-ban-dau-minh-bach-ve-sau/