Bộ trưởng AI đầu tiên trên thế giới: có thể xóa tham nhũng?

7 giờ trướcBài gốc

Thủ tướng Edi Rama của Albania đã công bố việc bổ nhiệm Diella - một trí tuệ nhân tạo - giữ chức vụ Bộ trưởng khối Public Procurement. Nguồn: Euronews.

Albania gây sốc: Bổ nhiệm Bộ trưởng AI để chống tham nhũng

Ngày 11/9, Thủ tướng Edi Rama của Albania đã công bố việc bổ nhiệm Diella - một trí tuệ nhân tạo - giữ chức vụ Bộ trưởng quản lý và phê duyệt toàn bộ các gói thầu công (Public Procurement). Bộ trưởng AI đầu tiên này được nhấn mạnh, sẽ không thể bị mua chuộc, đe dọa hay tác động để thiên vị, góp phần xây dựng một môi trường đấu thầu minh bạch, loại bỏ hoàn toàn tham nhũng.

Như vậy, Diella là “thành viên nội các đầu tiên không hiện diện vật lý mà được tạo ra bởi AI” trên thế giới. Việc bổ nhiệm Bộ trưởng AI được cho là sẽ giúp Albania thành quốc gia có hệ thống đấu thầu công khai và minh bạch, hướng tới việc gia nhập Liên minh châu Âu vào năm 2030.

Thủ tướng Albania - ông Edi Rama - công bố việc bổ nhiệm Diella. Nguồn: Video Euronews.

Bộ trưởng AI có thể giúp đẩy lùi nạn tham nhũng?

Theo chuyên gia, việc sử dụng công nghệ trong điều hành, quản lý thay thế con người có thể loại bỏ được sự cảm tính và mức độ can thiệp cá nhân, thiên vị. Diella là hệ thống AI, lý thuyết là nó sẽ hoạt động dựa trên dữ liệu và chương trình, không bị ảnh hưởng bởi cá nhân hay quan hệ lợi ích như con người. Điều này có thể giảm hẳn các vụ “chạy chọt”, “bao thầu”.

Minh bạch trong quy trình AI có thể ghi lại mọi bước trong thủ tục đấu thầu, ai nộp hồ sơ khi nào, quyết định như thế nào, điều kiện ra sao, giúp bên ngoài dễ giám sát hơn.

Việc sử dụng công nghệ cũng giúp tiết kiệm thời gian, giảm giấy tờ Việc tự động hóa một phần thủ tục, giảm bớt sự trung gian có thể giảm cơ hội lợi dụng chức quyền.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều lo ngại: quốc hội một số đảng đối lập cho rằng việc bổ nhiệm này có thể vi phạm hiến pháp. Cũng chưa rõ mức độ giám sát của con người đối với Diella như thế nào, hay cách xử lý khi AI sai lệch, có thiên vị, bị can thiệp hay bị tin tặc tấn công.

Độ tin cậy của AI & dữ liệu đầu vào Nếu thuật toán được huấn luyện trên dữ liệu thiên lệch, nếu chương trình có lỗ hổng, nếu người “viết mã” đặt quy tắc không rõ ràng, AI vẫn có thể bị khai thác để tạo sự bất công.

Khi thiếu đi sự giám sát con người và trách nhiệm pháp lý Khi AI đưa ra quyết định sai lầm hay bị tấn công mạng, ai chịu trách nhiệm? Những tranh luận về cơ chế giám sát, kiểm toán, và trách nhiệm phải được rõ ràng.

Việc bổ nhiệm một “Bộ trưởng ảo” vẫn đang được tranh luận về tính hợp hiến, hợp pháp. Có lo ngại rằng nó chỉ là chiêu thức tuyên truyền nếu không có quyền lực thực sự hoặc sự giám sát công khai. Chưa kể đến những thách thức về kỹ thuật và an ninh mạng Hệ thống AI có thể bị hack; dữ liệu bị rò rỉ; các thuật toán có thể bị lợi dụng để lợi ích nhóm nếu không bảo mật tốt.

Việc bổ nhiệm Diella là một bước đi táo bạo, sáng tạo trong việc ứng dụng AI vào quản trị nhà nước, đặc biệt nhằm chống tham nhũng trong đấu thầu công khai. Nếu được thực thi đúng cách — với cơ chế giám sát rõ ràng, tính minh bạch cao, trách nhiệm pháp lý xác định, và bảo mật dữ liệu — thì mô hình này có thể đóng vai trò góp phần đáng kể trong việc đẩy lùi tham nhũng.

Tuy nhiên, Diella không phải là giải pháp toàn năng. AI không thay thế hoàn toàn con người trong các quyết định mang tính đạo đức, mang tính bối cảnh địa phương. Chính sách này chỉ thực sự hiệu quả khi đi kèm với cải cách luật pháp, tăng cường năng lực công nghệ, và sự tham gia của người dân trong giám sát.

Quang Minh

Nguồn Công dân & Khuyến học : https://congdankhuyenhoc.vn/bo-truong-ai-dau-tien-tren-the-gioi-co-the-xoa-tham-nhung-179250914074209182.htm