Sáng 21/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở tổ về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026.
Nhiều địa phương đã có cách làm hay, sáng tạo
Tham gia ý kiến, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đánh giá sau hơn 3 tháng triển khai (từ 1/7), mô hình chính quyền địa phương 2 cấp về cơ bản vận hành tốt, "không có gián đoạn, không có đứt gãy", đảm bảo sự liên thông, đồng bộ, thống nhất trong cả hệ thống từ Trung ương cho đến địa phương.
Theo Bộ trưởng, nhiều địa phương đã có cách làm hay, sáng tạo để đảm bảo chất lượng, hiệu quả sau sắp xếp, vận hành chính quyền địa phương 2 cấp. Dù vậy, Bộ trưởng cũng thẳng thắn chỉ ra những thách thức lớn.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà (Ảnh: Media Quốc hội).
Theo Bộ trưởng, chất lượng, cơ cấu, đội ngũ cán bộ, công chức, đặc biệt là cấp xã còn có những khó khăn, bất cập và chưa đáp ứng được yêu cầu. Tổ chức bộ máy chưa thực sự ổn định, cần những điều chỉnh căn bản về thể chế.
Theo Bộ trưởng, việc phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền vẫn còn những mặt bất cập, cần tiếp tục rà soát. Hiện nay, chủ yếu là Trung ương phân cấp cho cấp tỉnh (949 nhiệm vụ), cấp xã chỉ có 79 nhiệm vụ.
"Việc tiếp nhận và thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền hay nói cách khác là chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cấp xã còn có những mặt bất cập và hạn chế", Bộ trưởng Trà cho hay.
Một vấn đề khác được Bộ trưởng đề cập là cơ sở vật chất, trang thiết bị và các vấn đề tồn tại sau sắp xếp vẫn còn nhiều khó khăn.
Để giải quyết các vấn đề trên, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà đã nêu các giải pháp chiến lược.
Theo đó, tập trung hoàn thiện thể chế, coi đây là nhiệm vụ lớn nhất. Cần tập trung cao độ để hoàn thành việc phân loại đơn vị hành chính, tiêu chuẩn đô thị.
Đây là "cái gốc của vấn đề" để làm cơ sở cho việc xây dựng chế độ chính sách, quy hoạch và xác định biên chế phù hợp, tránh cào bằng.
Theo Bộ trưởng, mỗi loại đơn vị hành chính sẽ có quy mô dân số, diện tích tự nhiên, kinh tế - xã hội, phân cấp phân quyền, phân định thẩm quyền khác nhau. Từ đó, xác định biên chế cho từng đơn vị hành chính cấp xã, cấp tỉnh.
"Chúng tôi đang tập trung rất cao để xây dựng đề án báo cáo Bộ Chính trị. Dự kiến đến cuối tháng 10/2025 sẽ hoàn thành, báo cáo Bộ Chính trị, cấp có thẩm quyền và ban hành nghị định, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội", Bộ trưởng thông tin.
Điều chỉnh phụ cấp khu vực, phụ cấp chức vụ
Vấn đề khác được Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhắc đến là việc hoàn thiện thể chế liên quan tới tổ chức bộ máy, điều chỉnh mức lương cơ sở, phụ cấp cho phù hợp khi phân loại lại đơn vị hành chính.
Các phụ cấp sẽ được điều chỉnh là phụ cấp khu vực, phụ cấp chức vụ, phụ cấp chức danh lãnh đạo... để tính toán lại các chế độ, chính sách liên quan đến an sinh xã hội cho các đối tượng hưởng các chính sách về an sinh xã hội, phúc lợi xã hội.
Nhiệm vụ này được Bộ trưởng nhấn mạnh dứt khoát phải làm nhanh, không thể chậm trễ được, không cho phép chậm.
Quang cảnh phiên thảo luận tổ sáng 21/10 (Ảnh: Media Quốc hội).
Thêm một nhiệm vụ nữa là cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ. Bộ trưởng nhấn mạnh phải đặc biệt quan tâm đến cấp xã vì trước đây cấp xã chỉ làm những công việc vừa phải nhưng hiện nay khối lượng công việc lớn, nhiệm vụ và chức năng là rất cao.
Qua đó để đáp ứng khối lượng công việc và yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao, hướng tới mục tiêu "vừa kiến tạo phát triển, vừa phục vụ người dân".
Cùng với đó, phải tiếp tục rà soát phân cấp, phân quyền. Trong đó, đánh giá lại khả thi của việc phân cấp, đặc biệt là những nhiệm vụ mà cấp xã còn lúng túng, để có sự điều chỉnh linh hoạt, có thể rút về cấp tỉnh thực hiện.
Bộ trưởng lấy ví dụ việc giao đất cho doanh nghiệp nếu giao cho cấp xã thực hiện sẽ có khó khăn, lúng túng ban đầu. Như vậy, nếu ở đâu đáp ứng được thì để, nếu không thì giao cho tỉnh linh hoạt thực hiện, quyết định.
Bộ trưởng cũng nhấn mạnh việc xây dựng một đề án lớn quan tâm đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị trong 5 năm tới, nhằm đáp ứng yêu cầu vận hành của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết, tới đây sẽ phải rà soát lại tiếp để thực hiện việc sắp xếp thôn, bản, tổ dân phố theo kế hoạch là tháng 5/2026 và hiện đã chuẩn bị dự thảo nghị định.
Đối với sắp xếp đơn vị sự nghiệp, bà nói đã có kế hoạch của Ban Chỉ đạo Trung ương và Chính phủ đã ban hành kế hoạch, đang triển khai. Hiện đã chuẩn bị bước đầu để báo cáo cấp có thẩm quyền.
Cần xây dựng cơ sở vật chất đồng bộ
Cùng tham gia thảo luận tại tổ, ĐBQH Đào Chí Nghĩa (đoàn Tp.Cần Thơ) cho hay, hiện nay, sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, bộ máy chính quyền 2 cấp cơ bản đi vào ổn định.
Tuy nhiên, qua giám sát và khảo sát thực tế, vẫn còn nhiều vướng mắc về nhân sự và hạ tầng phục vụ hoạt động tại cơ sở, nhất là tại xã, phường, thị trấn có địa bàn rộng.
Đại biểu cho rằng, nhiều trụ sở làm việc chưa đáp ứng nhu cầu, hạ tầng giao thông còn hạn chế khiến việc di chuyển, thực thi công vụ của cán bộ gặp khó khăn. Những xã có trụ sở nằm ở trung tâm cũ sẽ thuận lợi hơn, nhưng những xã mới hình thành hoặc địa bàn dàn trải thì trụ sở, hạ tầng và điều kiện làm việc còn nhiều bất cập.
Từ thực tế đó, đại biểu đề nghị Chính phủ phân tích rõ phương án tổ chức trụ sở hành chính thời gian tới. Nếu tiếp tục bám trụ sở ở cơ sở, cần đẩy mạnh đầu tư hạ tầng giao thông và hạ tầng công nghệ thông tin, bảo đảm kết nối thuận lợi giữa chính quyền và người dân.
Nếu tổ chức trụ sở tập trung, cần xây dựng cơ sở vật chất đồng bộ, phù hợp quy mô cán bộ, công chức hiện nay.
Hoàng Thị Bích