Vấn đề được đại biểu quan tâm đó là giải pháp phát triển doanh nghiệp cả về số lượng và chất lượng, trong đó có các chính sách để phát triển hộ kinh doanh.
Triển khai quy định mới sẽ tác động đến hàng triệu hộ kinh doanh
Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho hay, Nghị quyết 68-NQ/TW về kinh tế tư nhân đã đề cập đến việc phát triển hộ kinh doanh thông qua bỏ thuế khoán. Chính sách này tác động đến hàng triệu hộ kinh doanh, mang đến tâm lý e ngại. Thảo luận tại hội trường, có đại biểu đề nghị xem xét, nên lùi thực hiện việc này. Theo đại biểu, các hộ kinh doanh không ngại nộp thuế nhưng rất ngại cách tính thuế, thủ tục để nộp thuế cho đúng. Đại biểu đặt câu hỏi Chính phủ có kế hoạch và giải pháp gì để chuẩn bị để sau khi bỏ thuế khoán, các hộ kinh doanh cảm thấy thuận lợi, chuyên nghiệp và hứng khởi trong việc nộp thuế.
Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết hệ thống thuế Việt Nam cơ bản đã tiếp cận các thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, việc thu một số loại thuế theo cách thủ công vẫn là rào cản lớn, làm giảm tính minh bạch trong quản lý. Vì vậy, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 198 của Quốc hội đã yêu cầu chấm dứt thuế khoán chậm nhất vào năm 2026.
Ông khẳng định thuế khoán từng phù hợp trong giai đoạn nhất định nhưng nay đã bộc lộ nhiều bất cập, dễ lạm dụng, thiếu công bằng giữa các loại hình kinh doanh và không tạo động lực để hộ phát triển lên doanh nghiệp. Việc bỏ thuế khoán từ 2026 là bước đi cần thiết, góp phần minh bạch hóa hoạt động hộ kinh doanh, đảm bảo cạnh tranh lành mạnh và thúc đẩy mở rộng khu vực kinh tế chính thức.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng
Để thực hiện hiệu quả, Bộ Tài chính đang hoàn thiện khung pháp lý, công nghệ nhằm tạo thuận lợi, giảm chi phí, thủ tục cho hộ kinh doanh. Bộ sẽ rà soát chính sách thuế, sửa Luật Quản lý thuế và Luật Thuế thu nhập cá nhân theo hướng kê khai đơn giản, dễ thực hiện; tinh giản sổ sách, hóa đơn, chứng từ để hộ không bị áp lực khi chuyển đổi lên doanh nghiệp.
Song song đó, Bộ sẽ đẩy mạnh áp dụng công nghệ: mở rộng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, cung cấp miễn phí phần mềm khai, nộp thuế điện tử, phần mềm kế toán, hỗ trợ hộ khó khăn trong giai đoạn đầu. Đồng thời, tăng cường chuyển đổi số nội bộ, kết nối dữ liệu, nâng cao năng lực quản lý và chất lượng dịch vụ công.
Ngoài ra, Bộ sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, đào tạo, tư vấn, hướng dẫn chi tiết để hộ kinh doanh hiểu rõ lợi ích, cách thực hiện hóa đơn điện tử, kê khai thuế minh bạch, yên tâm phát triển sản xuất kinh doanh theo đúng quy định.
Bấm nút tranh luận về quy định buộc phải áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) chia sẻ hiện nay nhiều hộ kinh doanh và cá nhân lúng túng về hóa đơn điện tử, ông chất vấn giải pháp nào hướng dẫn cụ thể thực hiện hóa đơn thuế cho tốt.
Theo ông Hòa, hộ kinh doanh họ rất sợ nên sử dụng tiền mặt, sợ bị phạt. Mặt khác, hiện nay có hiện tượng một số hộ tư thương lách luật bằng cách yêu cầu khách hàng trả tiền mặt và không xuất hóa đơn điện tử. Ông hỏi cơ quan thuế giải quyết vấn đề này thế nào?
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay vừa qua khi triển khai cũng có vướng mắc, Bộ Tài chính cũng như Cục Thuế đã cố gắng để cùng với các địa phương hướng dẫn, giải thích cho các hộ kinh doanh để triển khai đúng quy định.
Ông Thắng cho hay theo báo cáo, Cục Thuế đến nay chưa phạt ai, hỗ trợ tối đa và không có chuyện phạt bất kỳ hộ kinh doanh nào trong quá trình thực hiện. Sau này khi đã triển khai hoàn thiện, hộ nào cố tình vi phạm mới có chế tài.
Về vấn đề lách luật, ông Thắng cho biết không phải vấn đề phổ biến, chỉ có vài trường hợp. Đây là hành động không đúng quy định, vi phạm Luật Thuế, nên chúng tôi sẽ tăng cường với các cơ quan liên quan để tiếp tục tuyên truyền để những hành vi này chấm dứt.
Đảm bảo hộ kinh doanh không bị áp lực khi chuyển lên doanh nghiệp
Trong khi đó, nêu thực trạng trong số 5 triệu hộ kinh doanh, có nhiều hộ có quy mô lớn nhưng chưa lên doanh nghiệp do e ngại thủ tục, đại biểu Lã Thanh Tân (Hải Phòng) cho rằng cần có chính sách chuyển đổi hộ kinh doanh sang doanh nghiệp. Vậy những giải pháp đột phá nào chuyển đổi hộ kinh doanh thành doanh nghiệp.
Trả lời, ông Thắng nói hiện cả nước có 5,2 triệu hộ kinh doanh, nhiều hộ lớn và thậm chí lớn không kém gì doanh nghiệp nhưng chưa chịu đăng ký thành lập doanh nghiệp. Mặc dù đã có cơ chế chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp nhưng 7 năm triển khai vẫn chưa được kỳ vọng.
Nguyên nhân là chi phí tuân thủ pháp luật giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp còn khoảng cách lớn; hộ chưa nắm rõ quy định pháp luật doanh nghiệp, chưa quen quản lý chế độ sổ sách kế toán nên e ngại chuyển đổi; hộ cũng được áp dụng thuế khoán; chế độ sổ sách, hóa đơn chứng từ đơn giản hơn nhiều.
Vì vậy, bộ trưởng khẳng định sẽ rà soát hoàn thiện khung pháp lý, thu hẹp khoảng cách về tổ chức quản trị, chế độ kế toán giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp; nâng cấp hạ tầng kỹ thuật để triển khai việc bãi bỏ thuế khoán với hộ kinh doanh từ 1-1-2026 là giải pháp căn cơ minh bạch hóa hoạt động và thúc đẩy chuyển đổi sang doanh nghiệp; miễn thuế thu nhập doanh nghiệp ba năm đầu, bãi bỏ lệ phí môn bài, cung cấp nền tảng số, phần mềm kế toán dùng chung.
"Khi chuyển đổi doanh nghiệp, hộ kinh doanh sẽ hưởng nhiều chính sách ưu đãi hơn, từ đó giúp hộ kinh doanh quan tâm chuyển đổi mô hình. Cùng đó tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức năng lực quản trị hộ kinh doanh tự tin chuyển đổi theo mô hình doanh nghiệp".
Đại biểu Triệu Thế Hùng (Hải Dương) nêu vấn đề tiêu dùng nội địa là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhưng gần đây có xu hướng chậm lại do sức mua giảm sút, niềm tin của người tiêu dùng do hàng giả, hàng nhái và gian lận thương mại. Vậy giải pháp thúc đẩy tiêu dùng đóng góp tăng trưởng 2 con số trong thời gian tới?
Theo Bộ trưởng, cùng với các động lực khác, tiêu dùng có vai trò thúc đẩy tăng trưởng. Đến nay, tốc độ tăng tiêu dùng đã quay trở lại giai đoạn trước dịch với 9,5% nhưng so với kỳ vọng là 12% vẫn chưa đạt.
Do đó, các giải pháp là thúc đẩy và khuyến khích tiêu dùng, cải thiện và củng cố niềm tin của người tiêu dùng. Đặc biệt là việc đấu tranh chống hàng giả, hàng nhái, kém chất lượng và củng cố niềm tin.
Song song với ổn định kinh tế vĩ mô, Chính phủ tiếp tục kiểm soát lạm phát, tỷ giá để hạn chế tích trữ; quản lý chặt giá hàng hóa, nhất là dịp lễ Tết, mùa du lịch; đẩy mạnh chống buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại; nâng thu nhập cho người dân, điều chỉnh lương công chức, lương tối thiểu; thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, trợ cấp và chuẩn bị sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân. Bên cạnh đó, sẽ thúc đẩy tiêu dùng số, hỗ trợ vay tiêu dùng, mở rộng tiêu dùng nông thôn gắn với nâng cấp hạ tầng.
Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Hòa Bình) đặt vấn đề bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều khó khăn, số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường lớn, tạo thêm áp lực với mục tiêu đến 2030 đạt 2 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng đưa ra giải pháp phát triển doanh nghiệp cả về số lượng và chất lượng.
Trả lời câu hỏi của đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định đây là mục tiêu quan trọng, thể hiện khát vọng phát triển, song đòi hỏi quyết tâm và hành động mạnh mẽ khi sức cầu còn yếu, môi trường kinh doanh khó khăn, nhiều doanh nghiệp rút lui.
Ba nhóm giải pháp được Bộ trưởng nêu rõ: Một là, tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch; thực chất cắt giảm thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ; rà soát tháo gỡ các vướng mắc về đầu tư, đất đai, xây dựng, quy hoạch và đẩy mạnh chuyển đổi số.
Hai là, thúc đẩy mạnh mẽ quá trình chuyển đổi hơn 5 triệu hộ kinh doanh lên doanh nghiệp, thu hẹp chênh lệch quản trị, kế toán, bỏ thuế khoán từ 2026, đồng thời hỗ trợ thiết thực như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 3 năm, bỏ lệ phí môn bài, cung cấp nền tảng số và phần mềm kế toán miễn phí.
Ba là, nâng cao năng lực cạnh tranh, ưu tiên tiếp cận vốn, đất đai, tăng khả năng chống chịu và thích ứng, giảm số doanh nghiệp rút khỏi thị trường.
Thanh Hoa