“Làm thế nào để dân mình bớt khổ?”
Ông Hồ Xuân Hùng - nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT), nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An, hiện là Chủ tịch Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam nhớ lại câu nói để lại dấu ấn sâu đậm nhất khi nhớ về nguyên Bộ trưởng Lê Huy Ngọ là: “Làm thế nào để dân mình bớt khổ?”
Với ông Hùng, Bộ trưởng Lê Huy Ngọ không chỉ là một nhà lãnh đạo mà còn là một người anh, một tấm gương về sự tận tụy với nông dân.
Nhớ lại khoảng năm 1998, tỉnh Nghệ An đi đầu trong đẩy mạnh kiên cố hóa kênh mương, đường nội đồng, cải thiện hạ tầng cho sản xuất nông nghiệp. Khi đó ông Lê Huy Ngọ, bất ngờ dẫn cả đoàn đại diện mười mấy tỉnh, thành phố về tham quan, tham khảo cách làm ở Nghệ An mà không hề báo trước cho lãnh đạo tỉnh này.
Giữa cánh đồng lộng gió, ông Ngọ nói một câu mà đến nay ông Hùng (lúc đó đang làm Chủ tịch tỉnh Nghệ An) vẫn nhớ mãi: “Làm thế nào cho người dân thì làm, vì người dân còn khó lắm. Đồng bằng còn khó thế này, miền núi còn khó hơn nhiều”.
Ông Lê Huy Ngọ nhắc nhở những cán bộ địa phương, trong đó có ông Hùng phải đặc biệt quan tâm tới miền Tây Nghệ An, nơi đời sống bà con còn nhiều gian truân. Câu nói giản dị ấy, hơn cả một chỉ đạo, là lời nhắc về cái gốc của mọi công việc: Người dân phải là trung tâm, là mục tiêu cuối cùng.
Nhắc đến kỷ niệm sau khi rời Nghệ An, được phân công ra Trung ương, công tác tại Ban Vật giá Chính phủ, rồi Ban Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp nhà nước, ông Hùng được phân công theo dõi 7 bộ, trong đó có Bộ NN&PTNT.
Nguyên Bộ trưởng Lê Huy Ngọ.
Trong lần đến chào Bộ trưởng Lê Huy Ngọ, ông Hùng bất ngờ vì ông bộ trưởng ấy không chỉ lắng nghe mà còn đặt câu hỏi ngược: “Theo cậu, làm thế nào để sử dụng hiệu quả đất đai và nguồn lực ngành nông nghiệp hiện có?”.
Đó là câu hỏi lớn, gợi mở cho cả quá trình tái cơ cấu nông, lâm trường sau này.
Mặc dù khi ông Hùng được phân công làm Thứ trưởng Bộ NN&PTNT vào năm 2006, ông Lê Huy Ngọ không còn là bộ trưởng nữa, nhưng tầm ảnh hưởng của ông Bộ trưởng Lê Huy Ngọ trong ngành vẫn rất lớn.
Ông Lê Huy Ngọ sau khi được nghỉ theo chế độ hưu vẫn tham gia cố vấn, góp ý nhiều cho chính sách xây dựng nông thôn mới, vẫn nhìn xa về sinh kế nông dân. Điều đáng quý là ông không bắt đầu từ tầm vĩ mô, mà đi từ cấp thôn.
Khi ấy cấp thôn chưa có tư cách pháp lý, chưa có chỉ tiêu chính thức, nhưng ông Lê Huy Ngọ vẫn nhấn mạnh, đời sống vật chất và tinh thần của từng hộ nông dân, từng làng bản mới là nền tảng của nông thôn mới. Quan điểm ấy sau này trở thành xương sống của bộ tiêu chí quốc gia.
Ông Lê Huy Ngọ luôn nhắc những người làm công tác nông nghiệp: “Nếu nông dân không giàu thì đất nước không thể giàu. Phải tìm cách để người nông dân mạnh lên, vì họ chiếm tới 2/3 số dân của cả nước". Câu nói ấy trở thành ngọn đèn soi đường cho những người kế tục.
Năm 2011, khi được nghỉ theo chế độ và ông Hùng được mời tham gia Ban Chỉ đạo Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Tư tưởng của Bộ trưởng Lê Huy Ngọ cũng là nguồn cảm hứng lớn cho công việc này, bởi ông đã qua mấy chục năm miệt mài, trăn trở, nhiệt thành về việc lấy sự hài lòng của người dân làm thước đo, chứ không phải căn cứ chỉ tiêu trên giấy.
Ông Hùng nhớ mãi câu Bộ trưởng Lê Huy Ngọ thường nói: “Không phải xã đạt chuẩn, huyện đạt chuẩn mà người dân trong từng thôn, bản đời sống vật chất, tinh thần phải tốt lên rõ rệt. Ấy mới là nông thôn mới”.
Người đi qua biết bao giông bão
Nhắc về nguyên Bộ trưởng Lê Huy Ngọ, Tiến sĩ Tô Văn Trường - nguyên Viện trưởng Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam - cho biết, vẫn mãi ấn tượng về người được gọi là “Bộ trưởng bão lụt” ấy.
“Người ta vẫn gọi ông là "Bộ trưởng bão lụt" không chỉ vì những lần ông lăn lộn trong mưa lũ, trực tiếp chỉ đạo cứu dân, cứu lúa, cứu làng, mà còn bởi cả cuộc đời ông như một hành trình đi qua giông bão, giữ trọn trái tim cho nông dân, nông thôn...”, TS Tô Văn Trường chia sẻ.
Nhắc lại kỷ niệm những ngày nước lụt mênh mông ở Đồng bằng sông Cửu Long năm 1999, Tiến sĩ Tô Văn Trường kể: “Khi tháp tùng Chủ tịch nước Trần Đức Lương khảo sát trận lũ lịch sử, buổi tối trước giờ báo cáo, ông còn gọi tôi ra sân trụ sở Tỉnh ủy Kiên Giang để bàn bạc, cân nhắc từng câu chữ sao cho thuyết phục, không để sót tiếng nói của người dân miền sông nước.
Lần khác, giữa trời mưa nặng hạt ở Đồng Tháp Mười, ông bắt tôi thay chiếc áo khô lấy trong cặp của mình, kiên quyết không cho từ chối, chỉ vì lo sức khỏe của tôi dễ cảm lạnh sẽ "ảnh hưởng" đến bản báo cáo của chuyến đi đầy gian truân. Cái tình người trong từng hành xử nhỏ bé ấy, làm sao quên được”.
Ông Lê Huy Ngọ trong đoàn khảo sát do Chủ tịch nước Trần Đức Lương dẫn đầu đi thực tế ở đồng bằng sông Cửu Long. Ảnh TL.
”Ông ra đi thanh thản, nhưng hình ảnh một vị bộ trưởng giản dị, gần dân, tận tâm vì sự nghiệp nông nghiệp, nông dân, nông thôn sẽ còn ở lại mãi với quê hương, đất nước và trong lòng đồng chí, đồng bào”, Tiến sĩ Tô Văn Trường nói.
Nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Huy Ngọ từ trần lúc 03h56’ ngày 16/9/2025 (tức ngày 25/7 năm Ất tỵ), tại nhà riêng, hưởng thọ 88 tuổi.
Thanh Huyền