Bộ trưởng GD&ĐT: Không thể một sớm một chiều giải quyết được vấn đề dạy thêm

10 giờ trướcBài gốc

.t1 { text-align: justify; }

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, chiều ngày 19/6, Quốc hội khóa XV tiến hành Phiên chất vấn và trả lời chất vấn các vấn đề liên quan đến lĩnh vực giáo dục và đào tạo.

Người trả lời chất vấn chính là Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn. Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long, Bộ trưởng các Bộ: Tài chính, Nội vụ, Y tế, Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Khoa học và Công nghệ, Công an cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan. Có 83 đại biểu đăng ký chất vấn.

Phiên chất vấn và trả lời chất vấn chiều ngày 19/6. Ảnh: Media Quốc hội.

Nhiều cái "chưa" khiến vẫn còn dạy thêm, học thêm

Tại Phiên chất vấn, Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (đoàn Quảng Bình) đặt vấn đề, tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan đang gây áp lực cho học sinh, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường học đường và đi ngược với tinh thần đổi mới giáo dục người học cần tự chủ và sáng tạo. Nữ đại biểu đánh giá cao việc Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT quy định về dạy thêm học thêm, đặc biệt là những chỉ đạo quyết liệt, nhất quán của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo để chấn chỉnh tình trạng này.

“Tuy nhiên, Thông tư 29 vẫn chưa phải là giải pháp hoàn hảo, đặc biệt là trong môi trường học đường mà thành tích, áp lực thi cử nặng nề, kỳ vọng xã hội lớn. Đề nghị Bộ trưởng chỉ ra nguyên nhân nền tảng, cốt lõi của thực trạng này và giải pháp căn cơ để giải quyết tình trạng này” - nữ đại biểu đề cập.

Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (đoàn Quảng Bình). Ảnh: Media Quốc hội.

Trả lời Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói đây là một câu hỏi rất lớn, liên quan và đề cập đến một vấn đề cốt lõi của Thông tư 29 là vấn đề dạy thêm, học thêm đã đề cập.

Về nguyên nhân, Bộ trưởng cho biết: “Tại sao phải dạy thêm học thêm? Sở dĩ, dạy thêm học thêm là bởi vì chưa đủ nên mới phải “thêm”. Mà có rất nhiều cái chưa đủ.

Thứ nhất, lương của giáo viên chưa đủ để sống. Thứ hai, chưa đủ trường lớp để các cháu cạnh tranh, đặc biệt ở các khu thành phố lớn, các đô thị, các khu đông dân cư, nhiều kỳ thi đầu cấp còn căng thẳng hơn tuyển sinh vào đại học. Đó là khi phụ huynh chưa đủ niềm tin, chưa cảm thấy thỏa mãn khi con mình thành tích chưa cao. Đấy là việc đổi mới dạy và học chương trình cũng còn cần phải làm nhiều hơn nữa trong thời gian sắp tới. Đấy là Hiệu trưởng, người đứng đầu các nhà trường, giáo viên chưa hoàn thành trách nhiệm của chương trình chính… Sự đổi mới của giáo dục mà chúng tôi từ góc độ trong ngành vẫn nhận thấy còn rất nhiều việc mới có thể đáp ứng được.

Cho nên, có rất nhiều cái “chưa” khiến vẫn còn dạy thêm, học thêm. Công tác quản lý, cơ chế điều hành cũng còn chưa đủ. Đó là gốc rễ của vấn đề”.

“Cốt lõi của vấn đề nằm ở sự chuyển hướng trong tư duy giáo dục - từ tiếp cận theo hướng trang bị kiến thức sang phát triển năng lực học sinh. Đây cũng chính là linh hồn của chương trình giáo dục phổ thông 2018. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thời gian qua, dù đã đạt được nhiều kết quả, chúng ta vẫn thiếu nhiều điều kiện cần thiết để triển khai hiệu quả” - Bộ trưởng phân tích.

Nói về giải pháp, Bộ trưởng cho rằng không thể duy nhất có một giải pháp nào có thể một sớm một chiều khắc phục được việc này, mà cần một giải pháp rất tổng thể và lâu dài.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trả lời chất vấn. Ản: Media Quốc hội.

Đánh giá về hiệu quả Thông tư 29 “có lẽ hơi sớm”

Tham gia chất vấn, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lệ Thủy (đoàn Bến Tre) cho biết, báo cáo số 79 đã đánh giá việc triển khai thực hiện Thông tư 29 về quản lý dạy thêm, học thêm chưa hiệu quả, vẫn còn khoảng cách giữa chính sách và thực tiễn. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến nhà trường, giáo viên, phụ huynh và học sinh.

“Theo Bộ trưởng, nguyên nhân cốt lõi do đâu? Có phải là do cách tiếp cận trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật quản lý dạy thêm, học thêm còn nhiều bất cập? Đề nghị Bộ trưởng cho biết thêm các giải pháp căn cơ để quản lý tốt nhất việc dạy thêm, học thêm trong thời gian tới?” - nữ đại biểu nêu.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lệ Thủy (đoàn Bến Tre). Ảnh: Media Quốc hội.

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho rằng, để một chính sách của một ngành có thể thực hiện được hiệu quả, khi ban hành không chỉ là câu chuyện câu chữ trong một văn bản mà cần thực hiện từ Trung ương đến địa phương, cả ngành, cấp tỉnh và cấp xã.

“Nếu như một văn bản tốt nhưng các cấp thực hiện không đầy đủ chức trách của mình thì hiệu quả chắc chắn không được như mong muốn” - Bộ trưởng nói.

Theo Bộ trưởng, trong Thông tư 29 cũng đã đề cập đến trách nhiệm của ngành Giáo dục và Đào tạo, trách nhiệm của cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã, các trường học, trách nhiệm của giáo viên và các đối tượng có liên quan.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định trong quá trình thực hiện rất nhiều địa phương đã rất tích cực vào cuộc, tổ chức kiểm tra, triển khai. Và ngay sau khi Thông tư 29 ban hành, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã đi kiểm tra thì thấy nhiều nơi thực hiện tốt và có ảnh hưởng.

“Cho nên, nếu như nói một cách phổ quát rằng Thông tư 29 không được thực hiện tốt trên cả nước là “oan” cho một số tỉnh, thành phố” - Bộ trưởng bày tỏ.

Và để thực hiện được Thông tư này, Bộ trưởng cũng mong tất cả các địa phương, các cấp chính quyền đều vào cuộc cùng với ngành Giáo dục và Đào tạo thì hiệu quả của một văn bản đi vào cuộc sống mới có thể tốt được.

Thông tư 29 có hiệu lực từ ngày 14/2/2025, thời gian thực hiện chưa nhiều nên Bộ trưởng cho rằng đánh giá về hiệu quả của Thông tư như vậy “e rằng có lẽ là hơi sớm”.

Về giải pháp cho thời gian sắp tới, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết trước hết phải triển khai đầy đủ tới các đối tượng, sau đó mới đánh giá về mức độ hiệu quả còn thời gian ở phía trước.

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy tiếp tục tranh luận, phần viện dẫn đánh giá trước phần đặt câu hỏi của nữ đại biểu không phải là nhận định của cá nhân.

“Tôi cũng không có đánh giá chủ quan tỉnh nào làm tốt hay tỉnh nào làm không tốt. Tôi dẫn trích dẫn nguyên văn trang 20 của báo cáo số 79 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trong đó, tôi quan tâm đến tính tương thích của các nhận định đối với các nguyên nhân và giải pháp đi theo” - Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy cho hay.

Theo đó, trong báo cáo tại trang 20 cũng đánh giá việc triển khai thực hiện Thông tư 29 về quản lý dạy thêm, học thêm là chưa hiệu quả và vẫn còn khoảng cách giữa chính sách và thực tiễn. Ngoài ra, trong cái báo cáo này cũng nói rõ là các địa phương lúng túng trong việc triển khai thực hiện Thông tư 29. Cho nên, nguyên nhân đưa ra không liên quan đến việc triển khai văn bản này và về giải pháp còn không tương thích.

Một trong những giải pháp đưa ra đó là đề nghị là đưa dạy thêm, học thêm vào ngành nghề kinh doanh có điều kiện.

“Theo tôi, việc tiếp cận như thế này là chưa hợp lý. Bởi, để đưa một ngành nghề vào ngành nghề kinh doanh có điều kiện thì phải có tiêu chí liên quan đến quốc phòng, an ninh quốc gia hay trật tự an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng, bảo vệ môi trường. Còn ngành nghề dạy thêm, học thêm không thuộc vào các tiêu chí này.

Ngoài ra, từ năm 2020 trở về trước ngành nghề kinh doanh có điều kiện quy định dạy thêm, học thêm. Và từ năm 2020 trở về đây đã bỏ ra khỏi cái danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện.

Tại sao từ Thông tư 29 là năm 2024 mới triển khai được một thời gian ngắn, chúng ta lại đề xuất đưa dạy thêm, học thêm vào ngành nghề kinh doanh có điều kiện? Và không phù hợp với lại cái quan điểm của Chính phủ. Trưa nay, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng trả lời là hạn chế tối đa việc đưa ra danh sách các ngành nghề kinh doanh có điều kiện” - nữ đại biểu tranh luận thêm.

Giáo viên cần hoàn thành trách nhiệm công vụ trong chương trình chính khóa

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Mạnh (đoàn Vĩnh Phúc) cho biết Điều 11 của Luật Nhà giáo không cấm nhà giáo dạy thêm mà cấm ép buộc người học tham gia học thêm dưới mọi hình thức.

“Vậy học sinh tự nguyện học thêm tại trường, học cô giáo của mình có được không?” - vị đại biểu hỏi và cho rằng cần điều chỉnh Thông tư 29 cho phù hợp hơn.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Mạnh (đoàn Vĩnh Phúc). Ảnh: Media Quốc hội.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đánh giá đây là cách đặt vấn đề “rất lý thú”.

Bộ trưởng khẳng định cả Luật Nhà giáo và Thông tư 29 của Bộ Giáo dục đều thống nhất “nghiêm cấm nhà giáo ép buộc học sinh học thêm dưới mọi hình thức”.

Trường hợp học sinh tự nguyện, Bộ trưởng Sơn nhấn mạnh ngoài thời gian học chính khóa, giáo viên cần hướng dẫn học sinh tự học, sử dụng thời gian học ngoài giờ chính khóa một cách hiệu quả, chứ không phải có nhu cầu là dạy thêm.

Bộ trưởng nhấn mạnh quan điểm hạn chế dạy thêm ngay tại nhà trường để học sinh có thời gian tự học, đọc tài liệu, học thêm kỹ năng và trang bị những thứ cần thiết khác.

“Học sinh phải có thời gian cho việc khác, chứ không phải cứ có thời gian hở ra là lôi nhau ra dạy thêm, học thêm. Phải đảm bảo giữ tuổi thơ cho trẻ em, các em còn phải vui chơi” - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng cho biết khi thiết kế môn học đã đảm bảo các yếu tố theo yêu cầu nên không phải cứ học sinh tự nguyện là nhà trường sẽ đáp ứng việc dạy thêm.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Huy (đoàn Thái Bình) cho rằng, làm tốt công tác quản lý chuyên môn, đảm bảo chất lượng giờ học chính khóa trên lớp sẽ là giải pháp quan trọng, cơ bản khắc phục tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan hiện nay.

Song nếu đã làm tốt công tác này mà tình trạng dạy thêm, học thêm vẫn khá phổ biến, cần rà soát, đánh giá lại chương trình giáo dục, có hay không việc chương trình dạy quá nặng?

Vị đại biểu đề nghị Bộ trưởng nêu rõ giải pháp để đảm bảo chất lượng chương trình chính khóa trên lớp theo đúng yêu cầu đề ra.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Huy (đoàn Thái Bình). Ảnh: Media Quốc hội.

Trao đổi về vấn đề của Đại biểu Nguyễn Văn Huy đề cập, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, dạy thêm, học thêm là một khâu trong tổng thể hệ thống giáo dục tiếp cận trang bị kiến thức cho học sinh.

Phân tích hệ thống này, ông cho biết, sách giáo khoa đóng vai trò đóng gói kiến thức để chuyển giao, thầy cô là người truyền thụ kiến thức, thi cử để kiểm tra kiến thức, đi cùng đó là luyện thi theo bài mẫu, văn mẫu, toán mẫu, học thuộc.

Bộ trưởng chia sẻ: “Và dạy thêm là một khâu trong chuỗi hệ thống trang bị kiến thức trên. Nếu chúng ta vẫn tiếp tục kéo dài chuyện dạy học “theo đuổi kiến thức” thì khi đứng trước thời đại bùng nổ kiến thức, giáo dục sẽ không đổi mới được và đứng trước sự thất bại.

Dạy thêm, học thêm là khâu níu kéo, làm cho trang bị kiến thức theo lối cũ được bảo lưu và cản trở sự đổi mới. Thông tư 29 không chỉ để giải quyết một vấn đề xã hội mà là một phần của công cuộc đổi mới làm thay đổi trường học, mở ra một hệ thống mới của giáo dục phát triển năng lực trẻ em.

Trong hệ thống này, sách giáo khoa vẫn là tài liệu, thầy là người dẫn dắt, hỗ trợ, trong lớp dạy thêm, thầy cô có phải là người chỉ đường, hỗ trợ hay không, hay cô lại làm tiếp việc mà đáng ra phải hoàn thành trong chương trình chính khóa theo đúng trách nhiệm của mình.

Cách tiếp cận mới giải quyết các vấn đề giúp trẻ tự học, tự trang bị kiến thức để ứng phó thời đại bùng nổ tri thức.

Các lớp dạy thêm có thể củng cố kiến thức cho trẻ, điều này không phải không có ý nghĩa nhưng mang lại rất ít giá trị về sự phát triển con người”.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn trả lời. Ảnh: Media Quốc hội.

“Nếu cứ mải miết dạy thêm sẽ ra sao khi giáo viên không có thời gian củng cố kiến thức, cập nhật phương pháp dạy học theo chương trình mới?” - Bộ trưởng nói và nhấn mạnh, giáo viên cần hoàn thành hết trách nhiệm công vụ ngay trong chương trình chính khóa với phương pháp mới.

Trước lo ngại về chương trình giáo dục có quá tải hay không, Bộ trưởng khẳng định chương trình 2018 thiết kế có nhiều thay đổi so với chương trình 2006, trong đó đã giảm tải khá nhiều.

So sánh với các chương trình các nước trong khu vực Đông Nam Á, chương trình học tại nước ta không nặng hơn.

Hiện, Bộ đang đánh giá, tổng kết chương trình học để chuẩn bị cho giai đoạn mới, sẽ có sự điều chỉnh, giảm các chương trình ít có tính thực tiễn, ứng dụng.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng cho rằng, trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển, nếu muốn học sinh học nhẹ, chơi nhiều mà trở thành con người vĩ đại sẽ rất khó khăn.

Về vấn đề thi cử, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết những năm qua, Bộ đang thiết kế các kỳ thi theo hướng tính chất là đánh giá năng lực, tư duy cho phù hợp chương trình giáo dục, giảm loại bài có tính đánh đố, toán mẹo. Đây là những thứ khiến học sinh phải vật vã trong các lò luyện thi.

Việc ra đề đang hướng vào đánh giá năng lực và khả năng tư duy của học sinh. Quá trình này phải điều chỉnh từng bước, vì giáo dục là quá trình chứ không phải mong muốn “một sớm một chiều”, thay đổi bất ngờ là không phù hợp.

Mộc Hương

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/bo-truong-gddt-khong-the-mot-som-mot-chieu-giai-quyet-duoc-van-de-day-them-post252171.gd