Bộ trưởng Lương Tam Quang: Sẽ đề xuất để có thể bãi bỏ Luật Lý lịch tư pháp

4 giờ trướcBài gốc

Thảo luận tại hội trường chiều 17-11, đại biểu Nguyễn Thị Minh Tâm (Quảng Trị) cho hay trong thực tiễn, nhiều cơ quan, tổ chức yêu cầu công dân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2 để chứng minh tình trạng án tích khi xin việc, du học, định cư hay xuất khẩu lao động.

"Điều này dẫn đến việc phiếu số 2 bị sử dụng sai mục đích, trái với tinh thần cấp phiếu", bà nói.

Lạm dụng yêu cầu chứng minh án tích

Theo đại biểu, dự thảo luật lần này đã quy định tại khoản 4 điều 7 là cơ quan, tổ chức không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2, nhằm hạn chế việc lạm dụng. Tuy nhiên, đại biểu Tâm đề nghị cân nhắc bỏ hẳn quy định này, vì theo Bộ luật Hình sự, người chưa bị kết án coi như chưa có án tích.

Đại biểu Nguyễn Thị Minh Tâm (Quảng Trị). Ảnh: QH

“Việc chứng minh chỉ cần xác nhận có án tích hay không. Trường hợp cần thiết, cơ quan tổ chức có thể tra cứu thông tin từ cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu tư pháp”, bà Tâm nói.

Tương tự, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (Tây Ninh) cũng cho biết, phiếu lý lịch tư pháp số 2 được cấp trong hai trường hợp: Theo yêu cầu cá nhân và theo yêu cầu cơ quan có thẩm quyền, thể hiện cả án tích đã xóa và chưa xóa.

Tuy nhiên, thực tế nhiều người yêu cầu cấp phiếu không nhằm mục đích nắm thông tin tư pháp, mà để đáp ứng yêu cầu của các tổ chức trong hồ sơ thị thực, du học, xin việc hoặc kết hôn với người nước ngoài.

Đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (Tây Ninh). Ảnh: QH

“Việc này ảnh hưởng đến quyền bảo mật cá nhân và khả năng tái hòa nhập cộng đồng của người đã xóa án tích. Dự thảo luật cho phép cơ quan gửi văn bản đến công an để lấy thông tin, nhưng trong thực tế, cá nhân vẫn phải đi yêu cầu cấp phiếu. Điều này chưa thực sự giải quyết tình trạng lạm dụng phiếu”, bà Dung nhấn mạnh.

Theo đó, đại biểu đề xuất cơ chế mới cho phép cá nhân tra cứu trực tiếp tình trạng án tích trên cơ sở dữ liệu dân cư mà không cần cấp phiếu số 2. Đồng thời, quy định rõ trường hợp nào, ai được quyền biết thông tin án tích của người khác.

Không ai được yêu cầu họ chứng minh đã xóa án tích

Đại biểu Đồng Ngọc Ba (Gia Lai) phân tích, tình trạng lạm dụng phiếu lý lịch tư pháp xuất phát từ hai nguyên nhân. Thứ nhất, do văn bản pháp luật chưa thống nhất. Hiện các luật, nghị định, thông tư chưa rõ ràng về việc cá nhân phải có phiếu lý lịch tư pháp hoặc chứng minh tình trạng án tích, dẫn đến cơ sở pháp lý chưa đầy đủ.

Thứ hai, do yêu cầu từ cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp: Nhiều tổ chức yêu cầu cung cấp thông tin án tích dù không cần thiết, nhiều văn bản nội bộ chưa được rà soát để loại bỏ yêu cầu không cần thiết.

Đại biểu Đồng Ngọc Ba (Gia Lai). Ảnh: QH

Để giải quyết việc này, đại biểu đề nghị bổ sung hai nhóm quy định. Đầu tiên phải xác định rõ tiêu chí, căn cứ cấp phiếu lý lịch tư pháp (phiếu số 1 và số 2), chỉ áp dụng với các lĩnh vực đặc thù như an ninh trật tự, các nghề liên quan trẻ em hoặc người yếu thế, quản lý tài sản, tài chính.

Thứ hai, trong các giao dịch tư nhân, chỉ những ngành nghề, vị trí công việc nhất định mới được yêu cầu cung cấp thông tin tư pháp. “Các yêu cầu ngoài căn cứ luật định sẽ bị coi là trái pháp luật, nhằm bảo vệ dữ liệu cá nhân và hạn chế lạm dụng phiếu”, ông nhấn mạnh.

Cùng nội dung này, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) nhấn mạnh chế định xóa án tích là một chính sách nhân văn, thuộc quyền con người, đã được áp dụng từ lâu tại Việt Nam và nhiều quốc gia khác. Người đã xóa án tích được coi như chưa từng có tiền án, tạo điều kiện tái hòa nhập cộng đồng.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM). Ảnh: QH

“Trong thực tế, các nhà tuyển dụng, đặc biệt là nước ngoài, thường yêu cầu thông tin án tích, dù việc hỏi về tiền án tại quốc gia của họ là vi phạm quy định chống kỳ thị. Điều này tạo ra bất bình đẳng và ảnh hưởng đến quyền của người đã xóa án tích”, ông Nghĩa nhấn mạnh.

Ông đề xuất thiết kế lại quy định, đảm bảo rằng người đã xóa án tích có quyền tự nguyện cung cấp thông tin, nhưng không ai được yêu cầu họ chứng minh đã xóa án tích. Các cơ quan tư pháp có trách nhiệm lưu trữ và chỉ được truy cập khi cần thiết cho công tác quản lý, điều tra, truy tố và xét xử.

Tiến tới sẽ đề nghị bỏ Luật Lý lịch tư pháp

Giải trình, tiếp thu ý kiến các đại biểu nêu, Bộ trưởng Công an Lương Tam Quang cho hay cơ quan soạn thảo sẽ nghiên cứu chỉnh lý dự thảo theo hướng mục đích quản lý thông tin lý lịch tư pháp, phiếu lý lịch tư pháp nhằm giúp công dân biết thông tin về lý lịch tư pháp của mình.

Đồng thời, phục vụ giải quyết thủ tục hành chính của cá nhân, hỗ trợ công tác quản lý cán bộ, công chức, viên chức, giúp đánh giá tình trạng yêu cầu phiếu lý lịch tư pháp trong công tác quản lý nhân sự.

Bộ trưởng Công an Lương Tam Quang. Ảnh: QH

Về quyền yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp và quyền được cung cấp thông tin lý lịch tư pháp, cơ quan soạn thảo sẽ nghiên cứu chỉnh lý dự thảo theo hướng các cơ quan, tổ chức không được phép yêu cầu công dân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2.

“Điều này nhằm bảo đảm công tác tái hòa nhập cộng đồng của người đã chấp hành xong hình phạt tù, bảo đảm bí mật đời tư của công dân, đồng thời hạn chế tình trạng yêu cầu phiếu lý lịch tư pháp số 2 tràn lan trong thời gian qua”, Bộ trưởng Công an nhấn mạnh.

Ngoài ra, dự thảo luật đã bổ sung quy định: Cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, Ủy ban MTTQ Việt Nam có thể khai thác thông tin lý lịch tư pháp khi có yêu cầu thông qua kết nối, chia sẻ dữ liệu từ cơ sở dữ liệu tư pháp, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, nhằm hỗ trợ công tác quản lý cán bộ, công chức, viên chức về phiếu lý lịch tư pháp số 1, số 2 và phiếu lý lịch tư pháp điện tử.

Cơ quan soạn thảo sẽ nghiên cứu chỉnh lý dự thảo theo hướng thông tin lý lịch tư pháp của công dân được cập nhật, hiển thị như một trường thông tin sẵn có, tương tự như họ, tên, ngày tháng năm sinh.

Thông tin lý lịch tư pháp hiển thị trên cơ sở dữ liệu có giá trị như phiếu lý lịch tư pháp, cá nhân không cần yêu cầu cấp phiếu khi có nhu cầu. Những thông tin này sẽ được ứng dụng kỹ thuật công nghệ bảo mật, chống giả mạo, đồng thời có cơ chế xác thực điện tử để các cơ quan, tổ chức thống nhất thực hiện.

Bộ trưởng Công an cho biết thêm, hiện Bộ Công an đã hoàn thành Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đồng thời Bộ cũng là cơ quan chủ trì trong Đề án số 06 về chuyển đổi số.

“Chúng tôi đang phối hợp với các bộ, ngành, địa phương để số hóa, hình thành một cơ sở dữ liệu đầy đủ, thống nhất, sử dụng chung. VNeID sẽ cập nhật đầy đủ các trường thông tin. Trong thời gian sớm nhất, chúng tôi sẽ kiến nghị với Quốc hội để khi VNeID hoàn thiện đầy đủ, có thể xem xét bãi bỏ Luật Lý lịch tư pháp”, Bộ trưởng Công an nói.

NHÓM PHÓNG VIÊN

Nguồn PLO : https://plo.vn/bo-truong-luong-tam-quang-se-de-xuat-de-co-the-bai-bo-luat-ly-lich-tu-phap-post881816.html