Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Giáo dục Việt Nam bứt phá từ truyền thống 80 năm

5 giờ trướcBài gốc

Trong cuộc trao đổi với phóng viên Báo Đại đoàn kết trước thềm năm học mới, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) Nguyễn Kim Sơn khẳng định toàn ngành đang nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức để kiến tạo nền giáo dục hiện đại, nhân văn và hội nhập, vững vàng trước yêu cầu phát triển đất nước.

Kiện toàn bộ máy, nâng cao năng lực quản lý cấp xã

Phóng viên: Thưa Bộ trưởng, năm học 2025-2026 là năm học đầu tiên vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, đặt ra nhiều yêu cầu mới trong quản lý giáo dục, đặc biệt ở cấp xã. Bộ trưởng chia sẻ những định hướng, giải pháp trọng tâm mà Bộ GDĐT đang triển khai để bảo đảm hoạt động giáo dục diễn ra ổn định, không bị xáo trộn trong bối cảnh này?

Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn: Để đảm bảo hoạt động giáo dục không bị xáo trộn trong bối cảnh chính quyền địa phương hai cấp, Bộ GDĐT đã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp.

Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn.

Về hoàn thiện thể chế, Bộ đã xây dựng và ban hành 2 Nghị định và 6 Thông tư quy định phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục.

Về hướng dẫn nghiệp vụ, Bộ đã ban hành các công văn về tuyển sinh đầu cấp không theo địa giới hành chính; tổ chức dạy học 2 buổi/ngày; thực hiện nhiệm vụ năm học 2026-2027; triển khai chương trình, sách giáo khoa trong bối cảnh thay đổi địa giới hành chính… Bộ cũng tổ chức tọa đàm, thành lập đường dây nóng, tiếp nhận thông tin và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc của địa phương.

Về nâng cao năng lực đội ngũ, Bộ đã xây dựng tài liệu, tổ chức tập huấn, phát hành sổ tay hỗ trợ cán bộ quản lí giáo dục cấp xã và các sở GDĐT tiếp cận thông tin đầy đủ, hệ thống, ngắn gọn, dễ hiểu. Ngoài ra, Bộ cũng đã tổ chức 6 đoàn kiểm tra tại 15 tỉnh về vấn đề này.

Tới đây, Bộ GDĐT sẽ tiếp tục rà soát văn bản pháp luật; tăng cường hướng dẫn chuyên môn; hoàn thiện hệ thống dữ liệu ngành, đảm bảo liên thông, đồng bộ… đồng thời tiếp tục đồng hành, hỗ trợ địa phương triển khai các nhiệm vụ đã được phân cấp, phân quyền.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự lễ khai giảng năm học 2024-2025 tại Trường PTCS Nguyễn Đình Chiểu. Ảnh: N.H.

Để triển khai hiệu quả các nhiệm vụ giáo dục trong năm học 2025-2026 trong bối cảnh mới, Bộ cũng lưu ý các địa phương một số nội dung.

Trước hết, UBND cấp tỉnh sớm tham mưu cấp có thẩm quyền hoàn thiện thể chế pháp luật, xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa cấp tỉnh và cấp xã; ban hành các quy định rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của sở GDĐT và phòng Văn hóa - Xã hội cấp xã, đồng thời giao chỉ tiêu biên chế và số lượng hợp đồng lao động cho các cơ sở giáo dục.

UBND các cấp cần triển khai hiệu quả các giải pháp kiểm tra, tháo gỡ khó khăn tại cấp xã; có giải pháp điều động, biệt phái cán bộ chuyên trách từ sở GDĐT hoặc các cơ sở giáo dục để hỗ trợ cấp xã, đặc biệt ở những nơi cán bộ cấp xã chưa có chuyên môn. Bên cạnh đó, cần đầy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số để đảm bảo thông suốt, kịp thời giữa các cấp.

Sở GDĐT cần phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan để xây dựng tài liệu, tổ chức tập huấn và bồi dưỡng chuyên sâu, nâng cao năng lực chuyên môn cho cán bộ, công chức cấp xã phụ trách giáo dục. Song song đó, hướng dẫn thành lập các cụm chuyên môn liên trường, liên xã nhằm tổ chức sinh hoạt chuyên môn và bồi dưỡng nghiệp vụ cho giáo viên, thay thế vai trò trực tiếp trước đây của phòng GDĐT.

Năm học 2025-2026 là năm học đầu tiên Luật Nhà giáo đi vào cuộc sống, mở ra khuôn khổ pháp lý mới cho việc tuyển dụng và quản lý đội ngũ nhà giáo. Vậy ngành giáo dục đã có kế hoạch tuyển dụng giáo viên thế nào để gỡ dần tình trạng thiếu giáo viên giảng dạy Chương trình giáo dục phổ thông mới, thưa Bộ trưởng?

- Ngay sau khi Quốc hội thông qua Luật Nhà giáo, Bộ GDĐT đã chủ động xây dựng hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành. Trong đó, đối với việc tuyển dụng nhà giáo, Bộ đang xây dựng Thông tư với định hướng giao sở GDĐT chủ trì thực hiện, hoặc tham mưu UBND cấp tỉnh phân cấp, ủy quyền phù hợp với thực tiễn của địa phương. Cách tiếp cận trên đảm bảo thực hiện chủ trương giảm đầu mối trung gian, đồng bộ về chất lượng tuyển dụng (dự tuyển một lần có thể được đăng kí xét tuyển vào nhiều trường theo kết quả thi/xét), tiết kiệm chi phí, tăng cơ hội cho người tham gia tuyển dụng; đồng thời, góp phần khắc phục tình trạng thừa/thiếu cục bộ giáo viên cũng như đảm bảo cơ cấu đội ngũ theo cấp học, môn học, hoạt động giáo dục.

Học sinh Hà Nội dự lễ khai giảng năm học 2024-2025. Ảnh: N.H.

Bên cạnh đó, Bộ GDĐT đang xây dựng Nghị định hướng dẫn chi tiết một số điều của Luật Nhà giáo, trong đó có quy định về nội dung, hình thức tuyển dụng nhà giáo.

Theo dự kiến, việc tuyển dụng sẽ gồm 2 vòng thi, tương thích với quy định về tuyển dụng viên chức hiện nay. Tuy nhiên, vòng 2 về chuyên môn, nghiệp vụ, sẽ được thiết kế khác biệt, bám sát quy trình thực tế của hoạt động dạy học và giáo dục, bảo đảm đánh giá đúng năng lực sư phạm, kỹ năng nghề nghiệp của ứng viên ở từng cấp học, từng trình độ đào tạo. Đây được kì vọng là điểm đổi mới quan trọng, nhằm khắc phục hạn chế trước đây khi áp dụng cơ chế chung của viên chức mà chưa tính đủ đến đặc thù của nghề dạy học.

Hiện nay, Bộ GDĐT cũng đang hoàn thiện dự thảo quy định chi tiết về tiền lương, phụ cấp và các chính sách thu hút, hỗ trợ nhà giáo. Theo đó, dự kiến tiền lương cơ bản của tất cả nhà giáo đều tăng, tăng thêm ít nhất khoảng 2 triệu đồng, nhiều nhất có thể lên tới 5-7 triệu đồng/người/tháng. Tiền tăng thêm này chỉ tính với lương cơ bản, chưa tính với các loại phụ cấp khác.

Giai đoạn 2022-2026, ngành giáo dục được Bộ Chính trị bổ sung 65.980 biên chế. Trong hai năm học 2022-2023 và 2023-2024, cả nước tuyển được hơn 40.000 giáo viên. Tuy nhiên, do số học sinh và số lớp liên tục tăng nên nhu cầu giáo viên cũng tăng mạnh (năm học 2023-2024 cần thêm 13.676 giáo viên; năm học 2024-2025 cần thêm khoảng 22.000 giáo viên). Vì vậy, nhiều địa phương vẫn còn thiếu giáo viên.

Nguyên nhân chính là do nguồn tuyển hạn chế. Ở một số môn như Tin học, Ngoại ngữ, Nghệ thuật, ngành sư phạm khó tuyển sinh vì thu nhập giáo viên còn thấp. Ngoài ra, quy trình phân bổ và tuyển dụng biên chế ở nhiều địa phương còn chậm, kéo dài.

Trước tình trạng này, Bộ GDĐT đã và đang triển khai nhiều giải pháp. Cùng với các giải pháp từ Trung ương, Bộ đề nghị các địa phương chủ động tuyển dụng đủ biên chế được giao, có chính sách thu hút, hỗ trợ giáo viên, và bố trí kinh phí thực hiện hợp đồng giáo viên theo quy định.

Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn

Siết dạy thêm để nâng chất lượng giáo dục chính khóa

Thưa Bộ trưởng, việc siết dạy thêm học thêm, nâng chất lượng giờ học chính khóa sẽ được thực hiện/giám sát ra sao để đạt hiệu quả bền vững, tránh tình trạng “bình mới rượu cũ”?

- Về quản lý dạy thêm, học thêm, Bộ GDĐT tiếp tục kiên trì quan điểm “học thêm có thể đem lại sự củng cố kiến thức, nhưng ít đem lại giá trị cho sự phát triển con người”. Những hệ lụy sâu xa của tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan đòi hỏi phải tiếp tục phải quyết liệt chấn chỉnh. Vì vậy, năm học 2025-2026, Bộ GDĐT sẽ tiếp tục chỉ đạo, đôn đốc các địa phương ban hành quy định quản lý dạy thêm, học thêm nhằm tăng cường trách nhiệm của chính quyền, đồng thời yêu cầu các cơ sở giáo dục thực hiện hiệu quả Chương trình GDPT.

Thực hiện Chỉ thị số 17/CT-TTg ngày 6/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ về dạy học 2 buổi/ngày, Bộ đã chỉ đạo các trường xây dựng kế hoạch giáo dục thể hiện rõ phương án huy động, sử dụng nguồn lực để triển khai ở những nơi đủ điều kiện. Kế hoạch phải cụ thể hóa nội dung, thời lượng, đối tượng học sinh, đồng thời phân công giáo viên hợp lý, đúng quy định; chú trọng phân hóa đối tượng, bồi dưỡng học sinh giỏi, ôn tập cho học sinh cuối cấp và hỗ trợ học sinh chưa đạt yêu cầu theo Thông tư 29.

Song song với đó, Bộ nhấn mạnh yêu cầu đổi mới công tác quản lý, tăng cường kiểm tra, giám sát việc triển khai Chương trình GDPT cũng như quản lý dạy thêm, học thêm, bảo đảm thực hiện nghiêm túc các chính sách, pháp luật.

Học sinh dự lễ khai giảng năm học 2024-2025. Ảnh: P.T.

Việc tổ chức buổi học thứ hai, trong đó có dạy thêm cho 3 đối tượng theo quy định, được thực hiện đúng theo Chỉ thị 17. Kinh phí cho buổi học thứ hai chủ yếu được bảo đảm từ ngân sách nhà nước theo chỉ đạo của Thủ tướng. Các nguồn xã hội hóa được thực hiện theo các quy định hiện hành. Thời gian tới, Bộ GDĐT sẽ phối hợp với Bộ Tài chính và các địa phương xây dựng cơ chế, chính sách cụ thể về huy động kinh phí cho việc triển khai dạy học 2 buổi/ngày.

Chuẩn bị cho thi tốt nghiệp THPT trên máy tính từ năm 2027 có nghĩa năm học 2025- 2026 là năm học bản lề có tính chất quyết định. Vậy Bộ GDĐT có giải pháp, phương hướng gì cụ thể?

- Để chuẩn bị cho việc thí điểm thi tốt nghiệp THPT trên máy tính từ năm 2027 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ GDĐT đang tập trung triển khai một số công việc trọng tâm, như: xây dựng Đề án tổ chức Kỳ thi tốt nghiệp THPT trên máy tính, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong năm 2026; huy động chuyên gia xây dựng ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa (dự kiến áp dụng từ năm 2027); và xây dựng quy trình, quy chế tổ chức thi trên máy tính, tổ chức chức tập huấn, hội thảo trên toàn quốc; tiếp tục phối hợp với Ban Cơ yếu Chính phủ trong việc chuyển, nhận đề thi và các khâu bảo mật khác liên quan của Kỳ thi.

Hiện Bộ GDĐT đang chuẩn bị các hệ thống phần mềm tổ chức thi trên máy và thử nghiệm việc thi trên máy tại các địa phương. Dự kiến ngay trong năm học này, sẽ triển khai thử nghiệm cho hơn 100.000 học sinh.

Bộ GDĐT đang hoàn thiện dự thảo quy định chi tiết về tiền lương, phụ cấp và các chính sách thu hút, hỗ trợ nhà giáo.

Dự kiến tiền lương cơ bản của tất cả nhà giáo đều tăng, tăng thêm ít nhất khoảng 2 triệu đồng, nhiều nhất có thể lên tới 5-7 triệu đồng/người/tháng. Tiền tăng thêm này chỉ tính với lương cơ bản, chưa tính với các loại phụ cấp khác.

Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn

Khẳng định vị trí quyết định của giáo dục đối với phát triển đất nước

Thưa Bộ trưởng, Nghị quyết 71-NQ/TW được ban hành đúng dịp kỷ niệm 80 năm thành lập Bộ Quốc gia Giáo dục và 80 năm Quốc khánh, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng đối với GDĐT. Bộ trưởng có thể chia sẻ ý nghĩa và tầm quan trọng của Nghị quyết này đối với sự phát triển giáo dục Việt Nam trong giai đoạn mới?

- Nghị quyết 71 được ban hành đúng vào dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, 80 năm truyền thống ngành Giáo dục và cũng là 80 năm thành lập Bộ Quốc gia Giáo dục (nay là Bộ GDĐT) tiếp tục thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng đối với GDĐT; khẳng định giáo dục luôn là một thành tố gắn liền và quyết định sự phát triển của đất nước; cho thấy sự nhất quán quan điểm giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai dân tộc.

Nghị quyết cũng thể hiện tầm nhìn và chiến lược mới của Đảng cho hệ thống giáo dục trong tương lai, khi mà bối cảnh thế giới đang có những thay đổi sâu sắc, toàn diện, đặc biệt công nghệ số và trí tuệ nhân tạo đang tái định hình nền giáo dục trên phạm vi toàn cầu. Bên cạnh đó, Nghị quyết đã xác định những mục tiêu lớn cùng với hàng các nhiệm vụ, giải pháp có tính chất đột phá mạnh mẽ nhằm đổi mới, nâng tầm giáo dục Việt Nam.

Với toàn ngành Giáo dục, đây là cơ hội lớn để bứt phá, để khẳng định vị trí quyết định của giáo dục đối với phát triển đất nước. Ý thức được điều này, Bộ GDĐT đang khẩn trương xây dựng, trình Chính phủ dự thảo Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 71 và sẽ cụ thể hóa bằng Kế hoạch hành động của Bộ GDĐT để triển khai thực hiện ngay từ đầu năm học này.

Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn đánh trống khai giảng năm học 2024-2025 tại Trường PTCS Nguyễn Đình Chiểu. Ảnh: N.H.

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm thành lập Bộ Quốc gia Giáo dục, Bộ trưởng muốn gửi gắm thông điệp gì tới đội ngũ nhà giáo, học sinh, phụ huynh và toàn xã hội, để cùng chung tay xây dựng nền giáo dục Việt Nam hiện đại, chất lượng và giàu bản sắc, hướng tới mục tiêu 100 năm thành lập nước?

- Sự nghiệp giáo dục và đào tạo là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Với sự lãnh đạo sáng suốt, nhất quán của Đảng; sự quản lý thống nhất, hiệu lực, hiệu quả của Nhà nước; sự đồng hành của các tầng lớp nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp; cùng tinh thần trách nhiệm, lòng tận tụy và khát vọng đổi mới của đội ngũ nhà giáo, chúng ta có đầy đủ căn cứ để tin tưởng vào những bước tiến mới vững chắc.

Tiếp tục kiên định mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài; đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; phát triển giáo dục bao trùm, công bằng, chất lượng; gắn kết chặt chẽ giáo dục với khoa học công nghệ và thị trường lao động.

Chúng ta sẽ xây dựng thành công một nền giáo dục Việt Nam tiên tiến, hiện đại, nhân văn, đậm đà bản sắc dân tộc, là nền tảng vững chắc để hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc trong thế kỷ XXI, hướng đến 100 năm thành lập nước (1945-2045).

Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

Sáng 5/9, Bộ GDĐT sẽ tổ chức Lễ khai giảng năm học mới kết hợp kỷ niệm 80 năm thành lập Bộ Quốc gia Giáo dục tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội).

Chương trình sẽ được truyền hình trực tiếp trên kênh VTV1 và kết nối trực tuyến tới tất cả các cơ sở giáo dục, đào tạo trong cả nước. Đây là sự kiện đặc biệt, đánh dấu chặng đường lịch sử của ngành, đồng thời tạo khí thế khởi đầu cho năm học 2025-2026.

Nguyễn Hoài

Nguồn Đại Đoàn Kết : https://daidoanket.vn/bo-truong-nguyen-kim-son-giao-duc-viet-nam-but-pha-tu-truyen-thong-80-nam-10314588.html