Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh. (Ảnh: Tạ Hải/Dân Việt)
Ngày 8/9/2025, tại hội nghị triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 71/NQ-CP của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh đã làm rõ những hiểu lầm xoay quanh việc dùng cát biển để làm đường và xây nhà. Ông khẳng định, các nghiên cứu khoa học từ hơn 200 năm trước đã chỉ ra đặc tính bất lợi của loại vật liệu này, và đến nay vẫn còn nguyên giá trị cảnh báo.
Theo Bộ trưởng, hạt cát biển thường tròn và nhẵn do tác động bào mòn, nên thiếu độ góc cạnh. Đặc điểm này khiến khả năng liên kết với xi măng, nhựa đường rất kém, dẫn tới bê tông dễ nứt nẻ, giảm độ bền. Ngoài ra, cát biển chứa hàm lượng muối clorua và sunfat cao, khi đưa vào sử dụng trong các kết cấu bê tông cốt thép có thể gây ăn mòn, làm suy giảm tuổi thọ công trình. Không những vậy, với tính chất rỗng và yếu, nếu dùng làm nền móng đường, cát biển cũng rất dễ sụt lún khi phải chịu tải trọng lớn.
Bộ trưởng Trần Hồng Minh nhấn mạnh, nếu không trải qua quy trình xử lý nghiêm ngặt và tốn kém, cát biển hoàn toàn không thể thay thế cát sông hay cát nghiền trong xây dựng. Việc sử dụng loại vật liệu này mà không tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật không chỉ gây rủi ro cho chất lượng công trình mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn đối với người sử dụng.
Đáng chú ý, ông cũng chỉ rõ sự khác biệt giữa cát biển và loại cát vùng giao thoa giữa cuối sông với sát biển. Theo Bộ trưởng, loại cát ở khu vực cửa sông – ven biển, sau khi được khảo sát, xử lý kỹ thuật đúng cách, có thể xem xét sử dụng trong một số hạng mục. Tuy nhiên, việc sử dụng cát biển khai thác ngoài khơi hoàn toàn khác biệt và không thể đánh đồng.
Liên quan đến các hướng nghiên cứu, Bộ trưởng cho biết hiện có những đề xuất thử nghiệm dùng cát biển để đắp lề đường kết hợp với bê tông. Song, ông khẳng định rõ, nếu thực hiện thì tuyệt đối không được để các phương tiện tải trọng lớn đi qua những khu vực được đắp bằng loại vật liệu này. Đây chỉ là giải pháp trong phạm vi nghiên cứu và kiểm soát chặt chẽ, không thể áp dụng đại trà cho các công trình dân dụng hay hạ tầng giao thông trọng yếu.
Song song với việc cảnh báo những rủi ro khi sử dụng cát biển, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cũng đặc biệt nhấn mạnh đến hướng đi bền vững hơn: khuyến khích ứng dụng vật liệu tái chế trong xây dựng. Đây là giải pháp vừa giảm áp lực lên nguồn tài nguyên thiên nhiên, vừa góp phần tiết kiệm chi phí, bảo đảm chất lượng công trình và phù hợp xu thế phát triển kinh tế xanh.
Bộ trưởng Xây dựng dẫn chứng, Bình Dương - nơi đã ông từng làm việc - đã sử dụng vật liệu tái chế từ năm 2009 - 2010 và hiện nay nhiều địa phương ở Đồng bằng sông Cửu Long cũng đang đẩy mạnh việc này.
"Các địa phương phải phổ biến cho người dân về vật liệu tái chế, tránh tình trạng lãng phí, đổ bỏ vật liệu xây dựng mà có thể tái sử dụng. Vì vật liệu tái chế được xem là một giải pháp then chốt, giúp hạ chi phí đầu tư", Bộ trưởng nói Trần Hồng Minh nói.
Minh Thành