Bộ Xây dựng hướng dẫn các tỉnh thành thực hiện một số quy định mới trong quản lý hoạt động đầu tư xây dựng

3 giờ trướcBài gốc

Hàng loạt văn bản pháp luật mới có hiệu lực từ 01/7/2025

Theo Bộ Xây dựng, thời gian qua Chính phủ và Quốc hội đã ban hành một loạt văn bản quan trọng nhằm cụ thể hóa chủ trương cải cách thủ tục hành chính, phân cấp mạnh mẽ, đồng thời bảo đảm hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực đầu tư xây dựng. Cụ thể:

Nghị định số 140/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 quy định phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 02 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng.

Nghị định số 144/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 quy định chi tiết về phân quyền, phân cấp quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng.

Luật Đường sắt số 95/2025/QH15 ngày 27/6/2025, trong đó có nội dung sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số điều, khoản, điểm của Luật Xây dựng.

Nghị định số 105/2025/NĐ-CP ngày 15/5/2025, quy định rõ thẩm quyền của cơ quan chuyên môn về xây dựng trong việc thẩm định thiết kế phòng cháy, chữa cháy.

Trước đó, Công điện số 78/CĐ-TTg ngày 29/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành tập trung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng.

Những văn bản này đồng loạt có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, thời điểm cả nước chính thức thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh và cấp xã/phường). Để bảo đảm quá trình chuyển đổi thông suốt, không phát sinh khoảng trống pháp lý, Bộ Xây dựng đã khẩn trương ban hành Công văn số 6386 gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Ảnh: Công ty TNHH thư viện pháp luật

Sáu nhóm nhiệm vụ trọng tâm địa phương phải thực hiện

Công văn 6386 của Bộ Xây dựng nêu rõ 6 nhóm nhiệm vụ lớn mà UBND cấp tỉnh cần tập trung chỉ đạo triển khai ngay. Cụ thể:

Thứ nhất, quản lý cấp phép và trật tự xây dựng

Điểm mới đáng chú ý là từ 1/7/2025, một số công trình sẽ được miễn giấy phép xây dựng. Cụ thể, theo khoản 1 Điều 56 Luật Đường sắt 95/2025 (sửa đổi Luật Xây dựng), công trình thuộc dự án đã được cơ quan chuyên môn thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi tại khu vực có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 hoặc thiết kế đô thị đã phê duyệt sẽ không cần xin giấy phép.

Tuy nhiên, để tránh tình trạng buông lỏng quản lý, Bộ yêu cầu UBND tỉnh phải siết chặt kiểm tra, giám sát trách nhiệm của chủ đầu tư: gửi thông báo khởi công, nộp hồ sơ thiết kế, kiểm tra điều kiện khởi công, thực hiện thông báo khởi công theo mẫu của Nghị định 06/2021/NĐ-CP. Trách nhiệm quản lý trật tự xây dựng được quy định rõ trong Nghị định 175/2024/NĐ-CP, UBND tỉnh cần chỉ đạo cơ quan chuyên môn thực hiện nghiêm.

Thứ hai, quản lý năng lực hoạt động xây dựng

Luật mới đã bãi bỏ quy định về chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng. Thay vào đó, trách nhiệm được chuyển giao cho Sở Xây dựng trong quá trình thẩm định dự án, cấp phép, nghiệm thu và quản lý trật tự xây dựng. Điều này vừa giảm bớt thủ tục hành chính, vừa đòi hỏi cơ quan quản lý tại địa phương phải nâng cao năng lực thẩm định, tránh để lọt các đơn vị yếu kém năng lực tham gia đầu tư xây dựng.

Ảnh: Công ty TNHH thư viện pháp luật

Thứ ba, phân cấp thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi và thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở

Theo Nghị định 144/2025, thẩm quyền thẩm định nhiều loại công trình quan trọng đã được chuyển giao từ Bộ về cho UBND cấp tỉnh, trừ các công trình đặc biệt, công trình thuộc lĩnh vực hàng không, đường sắt, hàng hải.

Đồng thời, quy định cho phép nhà đầu tư lựa chọn Bộ quản lý công trình xây dựng chuyên ngành để thẩm định công trình cấp I cũng được bãi bỏ. Với các dự án liên quan đến công nghệ, trách nhiệm thẩm định thuộc về Bộ quản lý ngành phối hợp với Bộ KH&CN trong trường hợp do Quốc hội, Chính phủ quyết định; còn lại giao cho UBND cấp tỉnh.

Đây là bước tiến lớn trong cải cách thủ tục, giúp địa phương chủ động hơn, giảm thời gian xin ý kiến từ nhiều cơ quan.

Thứ tư, thành lập và quản lý Ban Quản lý dự án

Nghị định 140/2025 quy định rõ từ 1/7/2025, UBND cấp tỉnh có toàn quyền quyết định thành lập, tổ chức lại hoặc giải thể Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng chuyên ngành, Ban Quản lý dự án khu vực. Các Ban đã do UBND cấp huyện thành lập trước đây cũng phải được rà soát, sắp xếp lại. Quy định này nhằm thống nhất mô hình tổ chức, khắc phục tình trạng phân tán, chồng chéo trong quản lý dự án.

Thứ năm, quản lý chi phí đầu tư xây dựng

Nghị định 144/2025 cũng phân cấp mạnh mẽ về quản lý chi phí. UBND tỉnh được trao quyền công bố giá xây dựng tổng hợp, suất vốn đầu tư (nếu cần thiết), ban hành định mức bảo trì, định mức cấp nước đô thị và KCN. Đồng thời, bỏ quy định phải lấy ý kiến Bộ Xây dựng trước khi ban hành định mức đặc thù, hay chấp thuận giá dịch vụ nghĩa trang, hỏa táng vốn ngoài ngân sách.

Cơ quan chuyên môn thuộc tỉnh được giao thẩm quyền cho ý kiến về phương án giá dịch vụ nghĩa trang, chi phí chuẩn bị dự án, thuê tư vấn nước ngoài, điều chỉnh dự toán, hợp đồng xây dựng… Những thay đổi này giúp giảm đáng kể thủ tục, tạo sự linh hoạt cho địa phương.

Cuối cùng, UBND tỉnh được yêu cầu tăng cường tuyên truyền pháp luật mới đến cơ quan, tổ chức, người dân; đảm bảo nguồn lực tổ chức thực hiện; ban hành văn bản phân cấp, ủy quyền phù hợp.

Đặc biệt, Nghị định 105/2025 quy định rõ, cơ quan chuyên môn về xây dựng phải thẩm định thiết kế phòng cháy, chữa cháy trong quá trình thẩm định dự án. Bộ Xây dựng đã có văn bản hướng dẫn ngày 18/6/2025, đề nghị các địa phương nghiêm túc triển khai. Đồng thời, Bộ nhấn mạnh yêu cầu kiện toàn, nâng cao năng lực chuyên môn của đội ngũ cán bộ xây dựng ở địa phương để đáp ứng khối lượng công việc tăng thêm.

Các địa phương cần kiện toàn, nâng cao năng lực chuyên môn của cơ quan xây dựng; trong quá trình thực hiện, nếu có khó khăn, vướng mắc, kịp thời báo cáo Bộ Xây dựng để được hướng dẫn hoặc tổng hợp trình cấp có thẩm quyền xem xét, giải quyết.

Ảnh: Công ty TNHH thư viện pháp luật

Việc đồng loạt ban hành, triển khai các văn bản pháp luật mới trong tháng 6 –7/2025 vừa qua cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ và Bộ Xây dựng trong cải cách thủ tục hành chính, phân cấp quản lý. Các quy định mới giúp giảm bớt nhiều thủ tục rườm rà như giấy phép xây dựng, chứng chỉ năng lực, lấy ý kiến nhiều cấp…

Tuy nhiên, đi cùng với phân cấp là tăng trách nhiệm cho địa phương. UBND cấp tỉnh phải chủ động kiểm soát chặt chẽ trật tự xây dựng, năng lực chủ đầu tư, chi phí dự án, đồng thời đảm bảo chất lượng thẩm định, an toàn PCCC.

Sự thay đổi này cũng đặt ra yêu cầu cấp bách về nâng cao năng lực chuyên môn của cơ quan xây dựng địa phương. Khi khối lượng công việc thẩm định, quản lý tăng lên, việc đào tạo, kiện toàn bộ máy là điều kiện tiên quyết để bảo đảm hiệu quả thực thi pháp luật.

Nguyên Vũ

Nguồn Pháp Luật VN : https://baophapluat.vn/bo-xay-dung-huong-dan-cac-tinh-thanh-thuc-hien-mot-so-quy-dinh-moi-trong-quan-ly-hoat-dong-dau-tu-xay-dung.html