Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ về phương án kết nối đường sắt với sân bay Long Thành và sân bay Tân Sơn Nhất, mới đây UBND TP.HCM cho biết đã tiến hành rà soát các tuyến đường sắt đô thị trên địa bàn để đề xuất phương án kết nối phù hợp.
Đã có nhà đầu tư quan tâm
Theo UBND TP.HCM, hiện nay tuyến đường sắt đô thị số 2 (Bến Thành - Tham Lương) có chiều dài khoảng 12 km, dự kiến khởi công năm 2025 và hoàn thành trước năm 2032.
Trong đó, đoạn Bến Thành - Thủ Thiêm dài khoảng 4,1 km đang trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Ngoài ra, các tuyến đường sắt đô thị số 4 và số 6 đang được nghiên cứu trong giai đoạn 2026 – 2035.
Trên cơ sở các tuyến đã và đang được quy hoạch, chính quyền TP.HCM đề xuất việc kết nối đường sắt giữa các sân bay có thể thực hiện theo bốn phương án.
Phương án 1, từ nhà ga sân bay Tân Sơn Nhất, hành khách đi tuyến đường sắt đô thị số 2 đến ga Thủ Thiêm và thông qua tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành để đến sân bay Long Thành.
Phương án 2, từ nhà ga sân bay Tân Sơn Nhất, hành khách di chuyển theo tuyến đường sắt đô thị số 6, sau đó dùng chung hạ tầng với tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành (thông qua đoạn nối ray tại nút giao Phú Hữu) để kết nối đến sân bay Long Thành.
Phương án 3, từ nhà ga sân bay Tân Sơn Nhất, hành khách đi theo tuyến đường sắt đô thị số 4 đến ga Bến Thành, sau đó chuyển sang tuyến đường sắt đô thị số 2 để đến ga Thủ Thiêm và tiếp tục đi tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành để đến sân bay Long Thành.
Việc kết nối sân bay Tân Sơn Nhất và Long Thành qua đường sắt số 2 có nhiều ưu điểm. Ảnh sử dụng công nghệ AI.
Phương án 4, từ nhà ga sân bay Tân Sơn Nhất, hành khách đi theo tuyến đường sắt đô thị số 2 đến ga Bến Thành, sau đó chuyển sang tuyến đường sắt đô thị số 1 kéo dài qua tỉnh Đồng Nai, nối với tuyến đường sắt đô thị số 2 của tỉnh Đồng Nai kết nối với sân bay Long Thành và tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành để đến sân bay Long Thành.
Sau khi phân tích, UBND TP.HCM đề xuất lựa chọn phương án 1. Đồng thời, địa phương kiến nghị Thủ tướng thống nhất chủ trương ưu tiên đẩy nhanh tiến độ triển khai tuyến đường sắt đô thị số 2 và tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành; tiếp tục đầu tư tuyến đường sắt đô thị số 6 để tăng cường kết nối giữa sân bay Tân Sơn Nhất và sân bay Long Thành.
Về phương án đầu tư, theo các nghiên cứu trước đây, tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành dự kiến được đầu tư bằng ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, hiện nay đã có một số nhà đầu tư quan tâm nghiên cứu đầu tư các tuyến đường sắt kết nối sân bay Tân Sơn Nhất với sân bay Long Thành theo phương thức đối tác công tư (PPP) hoặc hợp đồng chìa khóa trao tay.
Theo đó, chính quyền thành phố kiến nghị Thủ tướng báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, bổ sung tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành vào danh mục dự án dự kiến kèm theo Nghị quyết 188/2025/QH15. Song song đó, giao TP.HCM chủ động nghiên cứu phương án đầu tư, làm việc với các nhà đầu tư, nhà thầu có năng lực tham gia đầu tư dự án theo phương thức PPP, bảo đảm triển khai nhanh và hiệu quả.
Bộ Xây dựng thống nhất đề xuất của UBND TP.HCM
Liên quan đến các đề xuất nêu trên, Bộ Xây dựng cho biết vừa có báo cáo gửi Thủ tướng. Trong đó, bộ khẳng định quy hoạch mạng lưới đường sắt quốc gia đã nêu rõ nội dung: Điều chỉnh không đưa vào quy hoạch tuyến Thủ Thiêm - Long Thành và chuyển thành đường sắt đô thị; giao TP.HCM và tỉnh Đồng Nai cập nhật vào quy hoạch tỉnh và các quy hoạch có liên quan.
Đây là cơ sở để UBND TP tiếp nhận, hoàn thiện các thủ tục và triển khai dự án tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành theo đúng chỉ đạo.
Đối với phương án kết nối sân bay Tân Sơn Nhất với sân bay Long Thành, Bộ Xây dựng nhận thấy các tuyến đường sắt đô thị do UBND TP.HCM đề xuất cơ bản phù hợp với quy hoạch mạng lưới đường sắt quốc gia, quy hoạch TP.HCM và quy hoạch tỉnh Đồng Nai.
Về phương án kết nối tối ưu, Bộ Xây dựng cơ bản thống nhất với phương án 1 theo đề xuất của TP.HCM. Bộ cho rằng phương án này có nhiều ưu điểm. Cụ thể, đoạn Bến Thành – Tham Lương dài khoảng 12 km dự kiến khởi công vào tháng 12-2025 và cơ bản hoàn thành năm 2032. Đoạn Bến Thành – Thủ Thiêm dài khoảng 6 km có điều kiện giải phóng mặt bằng thuận lợi, có thể triển khai nhanh.
Trong khi đó, tuyến Thủ Thiêm – Long Thành dài khoảng 42 km đã cơ bản hoàn thành công tác nghiên cứu hướng tuyến, việc giải phóng mặt bằng được đánh giá là thuận lợi và đã có một số nhà đầu tư quan tâm. Tuyến này còn có ưu điểm kết nối trực tiếp sân bay Long Thành với trung tâm TP.HCM.
Tuy nhiên, bộ lưu ý việc đầu tư các tuyến đường sắt cần bảo đảm thống nhất về tiêu chuẩn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ hiện đại, có tính mở, phổ biến và có khả năng nâng cấp trong tương lai. Đồng thời, việc tổ chức khai thác giữa các tuyến đường sắt phải bảo đảm vận hành liên thông, an toàn cho toàn mạng lưới.
Về hình thức đầu tư tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành, TP.HCM đề xuất được chủ động nghiên cứu phương án đầu tư và làm việc với nhà đầu tư, nhà thầu có năng lực tham gia dự án theo phương thức PPP. Do đó, Bộ Xây dựng đề nghị địa phương khẩn trương nghiên cứu, xác định rõ hình thức đầu tư phù hợp.
Trường hợp dự án triển khai theo hình thức đầu tư công, việc giao cơ quan chủ quản thực hiện dự án cần báo cáo cấp có thẩm quyền theo quy định. Trường hợp dự án triển khai theo phương thức PPP, việc xác định cơ quan có thẩm quyền và cơ quan ký kết hợp đồng cần thực hiện theo đúng quy định pháp luật về PPP.
Ngoài ra, pháp luật hiện hành đã trao cho chính quyền TP.HCM một số thẩm quyền trong việc triển khai các dự án hạ tầng lớn. Do đó, bộ đề nghị TP.HCM căn cứ các quy định của pháp luật để triển khai dự án, bảo đảm phù hợp và đúng trình tự.
Tuyến metro số 2 Bến Thành - Tham Lương được phê duyệt năm 2010, có tổng mức đầu tư hơn 52.000 tỉ đồng, được kỳ vọng hình thành trục vận tải khối lượng lớn nối trung tâm TP.HCM với cửa ngõ Tây Bắc. Tuy nhiên, do vướng mắc về vốn, thủ tục và mặt bằng, đến nay dự án vẫn chưa triển khai.
VIẾT LONG