Dù hệ thống pháp luật đã được thiết lập, việc thực thi chưa đủ mạnh đang đặt ra yêu cầu cấp thiết về hoàn thiện cơ chế, chính sách và nâng cao năng lực giám sát y tế.
Ảnh minh họa.
Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) vừa phát đi cảnh báo về năm loại thuốc nghi ngờ bị làm giả, yêu cầu các Sở Y tế địa phương khẩn trương thông báo đến cơ sở y tế, hiệu thuốc và người dân không buôn bán, sử dụng.
Cảnh báo này được đưa ra trong bối cảnh các doanh nghiệp dược liên tục phát hiện những sản phẩm không rõ nguồn gốc, có dấu hiệu mạo danh thương hiệu uy tín, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và lòng tin vào hệ thống y tế.
Ba trong số các loại thuốc bị nghi giả được Công ty Novartis Việt Nam báo cáo gồm: Tobrex 5ml (số lô VEE98C và VEE90A), Maxitrol 5ml (VFD09A) và TobraDex 5ml (VHN07A) đều là các thuốc tra mắt thông dụng trên thị trường Việt Nam.
Ngoài ra, Công ty TNHH Sandoz Việt Nam cũng lên tiếng về một lô thuốc Aclasta nghi giả, trong khi Công ty DKSH Pharma Việt Nam cảnh báo thuốc ngủ Lexomil 6mg bị phát hiện và thu giữ tại TP.HCM có dấu hiệu mạo danh và chưa từng được cấp phép lưu hành tại Việt Nam.
Trước tình hình đó, Cục Quản lý Dược yêu cầu các địa phương khẩn trương kiểm tra, giám sát và truy xuất nguồn gốc các sản phẩm nghi ngờ, đồng thời yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp đầy đủ thông tin, phối hợp với lực lượng chức năng để xử lý dứt điểm.
Nói về vấn nạn thuốc giả, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh, thuốc giả, thực phẩm chức năng giả và đặc biệt là sữa giả đang là những vấn đề nhức nhối, tác động trực tiếp đến sức khỏe người dân và gây bất an trong xã hội.
“Hệ thống pháp luật hiện đã có đầy đủ quy định, nhưng thực thi chưa đủ mạnh, chưa đủ sức răn đe”, ông nói, đồng thời chỉ rõ sự cần thiết phải chuyển từ thanh tra định kỳ sang kiểm tra đột xuất và có biện pháp chế tài mạnh tay hơn.
TS.Tạ Mạnh Hùng, Phó cục trưởng Cục Quản lý Dược, cho rằng mức xử phạt hiện nay đối với hành vi buôn bán thuốc giả còn quá nhẹ, nhiều trường hợp chỉ bị phạt vài triệu đồng và tịch thu hàng hóa. “Với thuốc giả, hậu quả là sức khỏe, tính mạng, không thể đánh giá đơn thuần bằng giá trị vật chất”, ông nhấn mạnh.
Phó giám đốc Sở Y tế Đỗ Thái Hòa cũng cho biết việc xử lý vẫn đang dựa chủ yếu vào giá trị hàng hóa thu giữ, chưa phản ánh đúng mức độ nguy hại. Ông đề xuất cần sửa đổi luật, áp dụng hình phạt riêng đối với hành vi làm giả thuốc, kể cả truy cứu trách nhiệm hình sự trong những trường hợp nghiêm trọng.
Tình trạng quảng cáo sai sự thật tràn lan trên môi trường số cũng là một vấn đề đáng báo động. Ông Lê Minh Hải, Phó giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, chia sẻ, việc xác minh trên mạng còn chậm, phân cấp xử lý không rõ ràng, trong khi các đối tượng lợi dụng mạng xã hội để tiếp cận người tiêu dùng một cách tinh vi.
Ông kiến nghị cần có lực lượng chuyên trách, hóa trang như người tiêu dùng để kiểm tra thực tế tại các hiệu thuốc, phát hiện vi phạm và chuyển hồ sơ ngay cho cơ quan điều tra.
Bộ Y tế hiện đang phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an, Bộ Công thương và Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia để kiểm soát tình trạng thuốc giả. Trong năm 2024, hàng trăm đoàn kiểm tra đã được tổ chức trên cả nước, xử lý nhiều vụ vi phạm nghiêm trọng, một số đã bị chuyển cơ quan điều tra.
Từ đầu năm 2025 đến nay, nhiều vụ việc liên quan đến thuốc điều trị, thực phẩm bảo vệ sức khỏe và sữa giả tiếp tục bị phát hiện, phần lớn tiêu thụ qua nền tảng trực tuyến. Cục An toàn thực phẩm khẳng định sẽ tiếp tục tăng cường kiểm soát, đặc biệt là sản phẩm nhập khẩu và những thương hiệu dễ bị làm giả.
Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên yêu cầu các địa phương tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra định kỳ kết hợp kiểm tra đột xuất. Việc thu hồi sản phẩm vi phạm phải được tiến hành khẩn trương, đồng thời các địa phương cần chủ động phối hợp liên ngành, truy tận gốc cơ sở sản xuất và phân phối thuốc giả, không dừng lại ở xử phạt hành chính.
Đặc biệt, ông nhấn mạnh vai trò của truyền thông và sự vào cuộc của toàn xã hội. “Không chỉ chế tài, mà phải tuyên truyền để người dân nhận biết, cảnh giác và cùng bảo vệ sức khỏe cộng đồng”, ông nói.
Cùng với đó, Bộ Y tế cũng khuyến cáo các nhà khoa học, chuyên gia y tế, kể cả đã nghỉ hưu không tham gia vào các hoạt động quảng cáo sai sự thật hoặc tiếp tay cho sản phẩm không rõ nguồn gốc. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng sẽ là chìa khóa để ngăn chặn từ gốc những hệ lụy mà thuốc và thực phẩm chức năng giả gây ra.
D.Ngân