Bốn kiến nghị về phân loại đô thị

19 giờ trướcBài gốc

Nghị quyết số 26/2022/UBTVQH15 về phân loại đô thị xác định cấp quản lý hành chính cho 6 loại đô thị gồm 4 cấp: Thành phố trực thuộc Trung ương, thành phố thuộc tỉnh hay thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương, thị xã và thị trấn.

Quy định phân loại đô thị cần đảm bảo phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (ảnh minh họa).

Ngày 16/6/2025, Quốc hội thông qua Luật số 72/2025/QH15 về tổ chức chính quyền địa phương. Theo đó, đơn vị hành chính được tổ chức thành 2 cấp gồm: Tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và xã, phường, đặc khu trực thuộc cấp tỉnh, trong đó xã là đơn vị hành chính ở nông thôn, phường là đơn vị hành chính ở đô thị.

Sau khi sắp xếp, cả nước có 6 thành phố trực thuộc Trung ương/34 đơn vị hành chính cấp tỉnh và 687 phường/3.321 đơn vị hành chính cấp xã.

Đơn vị hành chính cấp tỉnh có số phường nhiều nhất là TP.HCM với 113 phường/138 đơn vị hành chính cấp xã, đạt tỷ lệ là 81,9%. Đơn vị hành chính có số phường ít nhất là Lai Châu với 2 phường/38 đơn vị hành chính cấp xã, đạt tỷ lệ là 5,3%.

Tất cả các thành phố trực thuộc Trung ương đều có diện tích tự nhiên lớn hơn 1.500km2, quy mô dân số lớn hơn 1 triệu người.

Đối với cấp phường, đông dân nhất là phường Rạch Giá, tỉnh An Giang có dân số là 250.661 người. Số phường còn lại (51,3%) có dân số dưới 50.000 người. Phường có dân số thấp nhất là Tuần Châu, tỉnh Quảng Ninh có dân số là 14.904 người.

Phường có mật độ dân số cao nhất là Khánh Hội, TP.HCM với mật độ dân số là 88.324 người/km2. Phường có mật độ dân số thấp nhất là Phong Điền, thành phố Huế, có mật độ dân số là 47 người/km2.

Sau khi sáp nhập, một số đơn vị hành chính khu vực nông thôn được nhập vào đơn vị hành chính đô thị làm thay đổi các chỉ tiêu về mật độ dân số, điều kiện về hạ tầng. Ở chiều ngược lại, một số đơn vị hành chính đô thị được nhập vào khu vực nông thôn làm thay đổi vai trò, vị trí và chức năng của đơn vị hành chính đô thị.

Xuất phát từ thực tế nêu trên, ngày 4/7/2025, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã có Kết luận 174–KL/TW về một số nhiệm vụ tiếp tục xây dựng tổ chức, hoạt động của đơn vị hành chính 2 cấp đảm bảo thông suốt, hiệu quả. Trong đó, Chính phủ được giao nhiệm vụ nghiên cứu, ban hành quy định về tiêu chuẩn đơn vị hành chính, phân loại đô thị và phân loại đơn vị hành chính.

Để đảm bảo phù hợp với tình hình mới, việc phân loại đô thị cần quan tâm đến một số vấn đề trọng tâm.

Thứ nhất là quan điểm. Việc ban hành quy định phân loại đô thị cần đảm bảo phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, phù hợp với hiện trạng sắp xếp các đơn vị hành chính hiện nay, có định hướng đến việc phát triển của hệ thống đô thị trong tương lai; Bảo đảm tính khoa học, cơ sở pháp lý và tính kế thừa.

Thứ hai là việc ban hành các quy định về tiêu chuẩn phân loại đô thị cần được làm đồng bộ với việc điều chỉnh một số luật liên quan như Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, các Nghị quyết về phân loại đô thị và phân loại đơn vị hành chính… nhằm đảm bảo trùng khớp các tiêu chí, tiêu chuẩn giữa phân loại đơn vị hành chính và phân loại đô thị.

Thứ ba, về tiêu chí, tiêu chuẩn phân loại đô thị, cần xem xét xây dựng hệ thống tiêu chí, tiêu chuẩn phân loại đô thị theo hướng có một số tiêu chí, tiêu chuẩn cố định (khung) như vai trò, vị trí, chức năng của đô thị, trình độ phát triển hạ tầng, kiến trúc cảnh quan đô thị và mức độ đô thị hóa.

Hệ thống tiêu chí, tiêu chuẩn cần quy định rõ các căn cứ pháp lý, khoa học để xác định vị trí, vai trò của đô thị, đưa tiêu chuẩn về cơ cấu và trình độ phát triển kinh tế - xã hội là định lượng để xác định chức năng của đô thị.

Thay thế tiêu chí quy mô dân số, mật độ dân số bằng tiêu chí mức độ đô thị hóa; Xem xét bỏ một số tiêu chuẩn, nhất là tiêu chuẩn về trình độ phát triển hạ tầng không phù hợp với mô hình chính quyền 2 cấp…

Thứ tư, cần đổi mới phương pháp đánh giá theo hướng các địa phương tự đánh giá theo thang điểm có sẵn, việc công nhận loại đô thị được thực hiện bởi đơn vị hành chính trên 1 cấp; Có sự tham gia của người dân và các tổ chức xã hội nghề nghiệp trong quá trình đánh giá.

Loại đô thị được công nhận trong một khoảng thời gian và có thay đổi nếu đô thị không tiếp tục đáp ứng đầy đủ các tiêu chí, tiêu chuẩn; Thang điểm đánh giá được thiết kế đơn giản, dễ thực hiện và khuyến khích các đô thị sáng tạo.

TS Đặng Việt Dũng

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/bon-kien-nghi-ve-phan-loai-do-thi-192250730003623119.htm