'Bốn nhà' đồng hành cùng người dân ven biển nuôi tôm tuần hoàn

6 giờ trướcBài gốc

Mô hình nuôi tôm siêu thâm canh gắn với bảo vệ môi trường tại Cà Mau. Ảnh tư liệu: Kim Há/TTXVN

Nuôi tôm theo công nghệ tuần hoàn nước với ưu điểm nổi bật là không thay nước, toàn bộ nước thải được xử lý và tái sử dụng theo quy trình khép kín. Trong nuôi tôm truyền thống, việc thay nước thường xuyên gây tốn kém và rủi ro lây lan mầm bệnh, ô nhiễm môi trường. Ngược lại, nuôi tuần hoàn kết hợp nuôi ghép đa loài (tôm, cua, cá, sò…) với việc xử lý nước ngay trong hệ thống tuần hoàn: cá, rong và rừng ngập mặn cùng tham gia làm sạch, giúp duy trì chất lượng nước ổn định mà không cần thay, tiết kiệm chi phí và nguồn nước ngọt.

Hiện nhiều hộ nuôi tôm ở các khu vực ven biển Đồng bằng sông Cửu Long đang thí điểm mô hình nuôi tuần hoàn này, trong đó có vùng nuôi tôm ở xã Vĩnh Hậu (tỉnh Cà Mau), xã Vĩnh Hải, xã Cù Lao Dung (thành phố Cần Thơ). Ông Phạm Văn Sĩ ở xã Vĩnh Hậu, tỉnh Cà Mau, vừa thu hoạch xong vụ tôm đầu tháng 12 này, cho biết chỉ mới sau hai vụ, nuôi tôm tuần hoàn đã giúp đem lại lợi nhuận đáng kể cho gia đình ông.

“Hồi trước gia đình nuôi tôm quảng canh cải tiến, chủ yếu nuôi theo kinh nghiệm, cầu may. Trúng vụ thì nói trời cho, vụ nào thất thì nói tại đen, xui, năm hạn. Từ năm 2024 tham gia dự án nuôi tôm tuần hoàn thấy năng suất, chất lượng tôm đều tăng rõ rệt”, ông Sĩ chia sẻ. Hiệu quả kinh tế từ mô hình nuôi mới được ghi nhận khi trước đây 2ha nuôi tôm của gia đình ông Sĩ cho lợi nhuận 20 triệu đồng/vụ (nếu không gặp dịch bệnh), thì hai vụ mới đây thu lãi trên 200 triệu đồng. Chưa kể nguồn thu từ cá chẽm, cá đối, cá rô phi được nuôi kết hợp.

Cũng như ông Sĩ, hàng chục trang trại, hộ nuôi tôm tham gia dự án “Tăng cường khả năng phục hồi của vùng ven biển Đồng bằng sông Cửu Long thông qua khôi phục rừng ngập mặn và các giải pháp kết hợp dựa vào thiên nhiên” (do Liên minh Bảo tồn thiên nhiên Quốc tế (IUCN) phối hợp Quỹ Coca-Cola thực hiện tại địa bàn thành phố Cần Thơ và tỉnh Cà Mau trong thời gian 2024-2026, với ngân sách 1 triệu đô la Mỹ), bước đầu ghi nhận tín hiệu tích cực cả về đời sống kinh tế lẫn môi trường.

Nhiều năm theo nghề nuôi tôm ở vùng đất Cù Lao Dung, tỉnh Sóc Trăng cũ (nay là xã Cù Lao Dung, thành phố Cần Thơ), ông Thạch Sơn phấn khởi cho biết thấy rất ích lợi khi chuyển sang nuôi tôm tuần hoàn dựa vào rừng ngập mặn. “Gia đình cũng 4-5 năm nuôi tôm công nghiệp nhưng không ổn định, còn giờ nuôi tôm dưới tán rừng, cộng thêm nuôi cua, cá chẽm, cá mú cho thu nhập cao hơn”. Theo ông Sơn, mô hình nuôi kết hợp trồng rừng ngập mặn vừa có lợi cho con tôm, vừa có lợi cho sức khỏe con người và môi trường sống, nên cần nhân rộng mô hình, trồng thêm rừng để chống chọi với thiên tai, mưa bão ở khu vực cù lao giáp biển.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Nhứt (Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản II), hiệu quả kinh tế của mô hình nuôi tuần hoàn và nuôi ghép đa loài thể hiện ở nhiều khía cạnh: người nuôi thu hoạch không chỉ tôm mà còn cá và rong, giảm chi phí xử lý chất thải và phòng bệnh, đồng thời nâng cao giá trị thương mại nhờ sản phẩm sạch, thân thiện môi trường. “Ngoài ra, việc phục hồi rừng ngập mặn còn tạo cơ hội tiếp cận các chương trình tín chỉ carbon và hỗ trợ tài chính từ các dự án phát triển xanh”, ông Nguyễn Nhứt nhận định.

Thành phố Cần Thơ và tỉnh Cà Mau là những địa phương đang chịu tác động nặng nề của sụt lún đất, xói lở bờ biển, thu hẹp diện tích rừng ngập mặn do nước biển dâng và khai thác nước ngầm quá mức. Để góp phần giải quyết các thách thức này, nhiều dự án bảo vệ, phục hồi rừng ngập mặn kết hợp nuôi trồng thủy sản bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu đang được các địa phương triển khai thực hiện với sự phối hợp của các đối tác trong và ngoài nước, đặc biệt là sự tham gia của các tổ chức quốc tế.

Với dự án của IUCN, 45 hộ dân tại Cần Thơ và Cà Mau đang thí điểm mô hình nuôi tôm tuần hoàn kết hợp phục hồi rừng ngập mặn trên diện tích 45 ha. Đánh giá ban đầu cho thấy, mô hình này giúp tăng năng suất tôm gấp 20 lần trên cùng diện tích, đồng thời giảm đáng kể rủi ro dịch bệnh. Không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế, mô hình còn giúp giảm rủi ro môi trường, cùng với đó còn tạo điều kiện mở rộng diện tích rừng ngập mặn phía trong đê biển.

“Việc chuyển đổi phương thức nuôi cũng giúp giảm hoặc loại bỏ nhu cầu bơm nước ngầm để pha loãng nước ao, từ đó giảm tốc độ sụt lún đất ven biển - đang ở mức 2,5 cm mỗi năm, cao gấp 5 lần tốc độ trung bình của mực nước biển dâng toàn cầu”, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Phong, Quản lý Chương trình Đồng bằng sông Cửu Long - IUCN Việt Nam, nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia, để thúc đẩy nuôi trồng thủy sản bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu tại Đồng bằng sông Cửu Long, các dự án hợp tác quốc tế là rất quan trọng bởi biến đổi khí hậu là vấn đề mang tính toàn cầu. Tuy nhiên, trước hết vẫn cần vai trò dẫn dắt, định hướng, hỗ trợ của nhà nước. Theo Chi cục Thủy sản tỉnh Cà Mau, trong chiến lược phát triển nuôi trồng thủy sản bền vững, nhà nước sẽ tập trung các giải pháp về quy hoạch và quản lý vùng nuôi phù hợp với biến đổi khí hậu; tăng cường đầu tư hạ tầng kỹ thuật vùng nuôi; xây dựng và phổ biến mô hình nuôi trồng thủy sản thích ứng; chính sách hỗ trợ người nuôi; tăng cường công tác giám sát môi trường và dự báo dịch bệnh.

Trong số các chính sách hỗ trợ, quan tâm hàng đầu của hầu hết nông dân là việc hỗ trợ con giống và chính sách tín dụng trong nuôi tôm. Tại nhiều dự án nuôi tôm tuần hoàn, các ngân hàng đóng vai trò trợ lực quan trọng, đặc biệt ở giai đoạn đầu, khi nhu cầu vốn để khởi nghiệp hay để chuyển đổi mô hình nuôi của các nông hộ lên tới hàng trăm triệu đồng. “Nhờ ngân hàng rất nhiều. Hồi đầu mình chỉ tính xin vay 150 triệu đồng, nhưng qua khảo sát, xem xét, Agribank Sóc Trăng giải quyết cho vay 500 triệu đồng mới đầu tư làm được mô hình như hiện nay”, ông Thạch Sơn, nông dân xã Cù Lao Dung (thành phố Cần Thơ), cho hay.

Còn với ông Dương Văn Phong, người nuôi tôm ở xã Cù Lao Dung, “nhất giống, nhì môi, tam ngân, tứ nông”. Theo đó, người nuôi cần được các doanh nghiệp cung cấp, hỗ trợ nguồn giống tốt; các cơ quan chức năng và nhà khoa học giúp xử lý môi trường nước; ngân hàng có chính sách cho vay phù hợp, linh hoạt. Theo ông Phong, bà con nông dân rất mong các ngành tăng cường quan tâm, phối hợp chặt chẽ hơn trong vấn đề giống, môi trường và vốn vay để hỗ trợ người nuôi, qua đó góp phần thúc đẩy nhân rộng mô hình nuôi tôm tuần hoàn.

Sự tham gia của “bốn nhà” (nhà nước, nhà tài trợ, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp) đồng hành cùng nông dân đang đem lại một mô hình kinh tế bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu cho khu vực ven biển của Cần Thơ và Cà Mau - mô hình nuôi tôm tuần hoàn và nuôi ghép đa loài. Không chỉ ổn định sinh kế, phát triển kinh tế, thông qua dự án còn kết hợp phục hồi rừng ngập mặn của các địa phương. Chỉ riêng dự án của IUCN trên địa bàn tỉnh Cà Mau, năm 2025 đã trồng được hơn 80.000 cây trên 18 ha tại xã Vĩnh Hậu và năm 2026 sẽ tiếp tục trồng mới 80.000 cây trên 19 ha đất phòng hộ ở xã Long Điền.

Hoàng Liên Sơn (TTXVN)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/kinh-te/bon-nha-dong-hanh-cung-nguoi-dan-ven-bien-nuoi-tom-tuan-hoan-20251217151054926.htm