Bóng đá Uzbekistan thành công nhờ công nghệ khoa học với 'gien vô địch'?

7 giờ trướcBài gốc

Khi tỷ số còn là 0-0, đồng thời chỉ còn 9 cầu thủ từ cuối hiệp 1 trong trận chung kết do hai cầu thủ bị nhận thẻ đỏ, thế nhưng đội Uzbekistan vẫn thắng đội chủ nhà Ả Rập Saudi 2-0 để vô địch. Điều đáng chú ý, bóng đá Uzbekistan đã thành công liên tục trong nhiều năm qua ở cấp độ trẻ.

Bắt đầu "hái quả" từ năm 2018

Với người hâm mộ bóng đá Việt Nam, có lẽ không ai có thể quên đội U23 Việt Nam đã thua Uzbekistan 1-2 trong trận chung kết giải vô địch U23 châu Á tại Thường Châu (Trung Quốc) năm 2018, với bàn thắng muộn ở phút cuối cùng của hiệp phụ thứ 2. Từ thời điểm này, bóng đá Uzbekistan đã khác rất nhiều và theo chiều hướng đi lên.

Với riêng giải U23 châu Á, từ sau năm 2018, Uzbekistan còn thêm hai lần vào chung kết năm 2022 (thua Ả Rập Saudi 0-2) và 2024 (thua Nhật Bản 0-1). Trước đó, Uzbekistan xếp thứ 4 sau khi thua Úc 0-1 trong trận tranh hạng ba, giải năm 2020.

Có nghĩa là giải ra đời từ năm 2013, cho đến nay giải đã được tổ chức 6 lần thì bóng đá Uzbekistan đã 4 lần liên tiếp vào đến bán kết ở 4 giải gần nhất và trở thành đội tuyển quốc gia có thành tích tốt nhất châu Á ở giải U23 tính từ 2018, xếp trên Hàn Quốc (3 lần vào bán kết), Ả Rập Saudi và Nhật Bản (mỗi quốc gia 2 lần).

Riêng Cúp U17 châu Á 2025 vừa kết thúc, đội Uzbekistan gần như chiến thắng tuyệt đối khi ngoài danh hiệu vô địch, những danh hiệu cá nhân cũng thuộc về các cầu thủ Uzbekistan. Đó là “Vua phá lưới” được trao cho tiền đạo Asilbek Aliev với 5 bàn thắng; Nematulloh Rustamjonov giành giải “Thủ môn xuất sắc nhất giải” khi chỉ để thủng lưới 3 bàn (bình quân 0,5 bàn/trận).

Cuộc đăng quang của đội U17 Uzbekistan càng thuyết phục hơn khi họ trở thành đội vô địch đầu tiên trong lịch sử giải toàn thắng 6 trận lần lượt trước Thái Lan 4-1, Trung Quốc 2-1, Ả Rập Saudi Arabia 3-0 (vòng bảng), UAE 3-1 (tứ kết), Triều Tiên 3-0 (bán kết) và Ả Rập Saudi 2-0 (chung kết). Tổng cộng, U17 Uzbekistan ghi đến 17 bàn (bình quân 2,83 bàn/trận), để thủng lưới 3 bàn. Những con số thống kê quá ấn tượng.

Ngoài ra, Islom Ismoilov cũng là HLV trẻ nhất giải khi mới 33 tuổi (sinh năm 1992).

Vì sao bóng đá Uzbekistan chỉ mới bắt đầu thành công liên tục từ 2018, đặc biệt thành công từ bóng đá trẻ?

Cuộc cách mạng năm 2015

Bóng đá Uzbekistan không cầu thủ nhập tịch, không rầm rộ mua sắm ngoại binh, nhưng họ vẫn thành công và đang tiến rất gần đến chiếc vé tham dự vòng chung kết World Cup 2026. Hiện nay, đội đang xếp nhì bảng A, hơn đội thứ ba UAE đến 4 điểm trong khi chỉ còn 2 lượt đấu ở vòng loại thứ 3 vòng loại World Cup 2026. Chỉ cần thắng thêm 1 trận, Uzbekistan sẽ chính thức đoạt vé tham dự vòng chung kết World Cup 2026 trước 1 lượt đấu.

Bóng đá Uzbekistna chiến thắng tuyệt đối tại Cúp U17 châu Á 2025

Hơn 20 năm trước, vào nửa cuối thập niên 2000 và đầu 2010, câu lạc bộ (CLB) Bunyodkor của Uzbekistan đã là thế lực của bóng đá châu Á khi không tiếc tiền bạc để chiêu mộ những ngôi sao nước ngoài, trong đó, nổi bật có danh thủ Brazil Rivaldo, còn trên băng ghế HLV cũng là hai tên tuổi nổi tiếng: Zico, sau đó là Felipe Scolari - HLV từng dắt đội tuyển Brzazil vô địch World Cup 2002.

Nhưng cách làm bóng đá này đi vào "ngõ cụt" khi kinh tế khó khăn, vị thế chính trị của lãnh đạo CLB Bunyudkor không còn; đồng thời đội tuyển Uzbekistan thua Jordan ở trận tranh vé play-off liên lục địa tới World Cup 2014. Những nhà hoạt động bóng đá Uzbekistan đã thay đổi chiến lược.

Năm 2015, Liên đoàn Bóng đá Uzbekistan (UFO) đưa ra chiến lược phát triển của thế hệ trẻ để hướng đến World Cup. Nếu như biệt danh của đội tuyển Uzbekistan là “Bầy sói trắng”, thì khẩu hiệu đào tạo bóng đá trẻ Uzbekistan là huấn luyện những tài năng trẻ trở thành những con sói mạnh mẽ.

Năm 2018, chương trình phát triển bóng đá trẻ của UFO được chính phủ phê duyệt, đặc biệt được Tổng thống Shavkat Mirziyoyev ủng hộ tuyệt đối. 14 học viện được thành lập và mỗi khu vực dân cư đều có một sân bóng. Các cầu thủ trẻ không chỉ được đào tạo về chuyên môn mà còn được rèn bản lĩnh, khát khao chiến thắng và trên hết là các cầu thủ không phải lo thất nghiệp.

Chiến lược bóng đá trẻ của UFO nhận được sự ủng hộ tối đa của các câu lạc bộ tham gia thi đấu giải vô địch quốc gia (Super League). Ngay cả đội bóng danh tiếng một thời khi chi rất nhiều tiền để chiêu mộ ngoại binh nay trở thành CLB tiên phong đào tạo bóng đá trẻ với chủ trương sử dụng "cây nhà lá vườn". Đó là lý do tuổi bình quân của CLB Bunydokor là 24, nhưng đây chưa phải là con số thấp nhất bởi Super League còn có CLB Olympic FK, tuổi bình quân chỉ là 20, trong đó có 6 cầu thủ đang khoác áo U.23 Uzbekistan.

Sự khác biệt của Olympic FK so với phần còn lại đó là CLB được ra đời vào năm 2021, từ ý tưởng của UFO và Ủy ban Olympic quốc gia, nhằm tập trung các tài năng trẻ nổi bật từ các học viện trên khắp thủ đô Tashkent. Được thi đấu ở Super League có nghĩa các tài năng trẻ Uzbekistan được tạo điều kiện cọ xát, thi đấu, trui rèn ở môi trường đỉnh cao.

Với chiến lược này, hàng loạt ngôi sao trẻ của Uzbekistan chiếu sáng lung linh mà nổi bật hơn tất cả là trung vệ Abdukodir Khusanov vừa được Manchester City ký hợp đồng chuyển nhượng từ CLB Lens (Pháp) trị giá 40 triệu euro.

Khusanov sinh năm 2004, cao 1m86, trưởng thành từ lò đào tạo Bunyodkor. Anh thi đấu cho đội trẻ của câu lạc bộ đến năm 18 tuổi. Năm 2022, Khusanov ra nước ngoài thi đấu cho Energetik-BGU (Belarus). Hè 2023, Khusanov chuyển qua Lens (Pháp) rồi nhảy vọt đến Manchester City.

Nhưng Uzbekistan đâu chỉ có Khusanov mà còn có tiền đạo Eldor Shomurodov (AS Roma), tiền vệ Abbosbek Fayzullaev (CSKA Moscow)...

Khusanov nay đã và đang là trụ cột của các đội trẻ Uzbekistan vô địch U.20 châu Á 2023, á quân U.23 châu Á 2024, và là thành viên trụ cột của đội tuyển Uzbekistan.

Thành công vượt bậc của Khusanov đã cho thấy hướng đi đúng từ tầm nhìn phát triển bóng đá trẻ của UFO. Giờ đây, riêng cấp độ bóng đá trẻ, Uzbekistan đã là thế lực ở châu Á: đội U.17 vô địch châu Á 2025, vào VCK World Cup 2025; đội U.20 vô địch U.20 châu Á 2023, vào vòng 1/8 U.20 World Cup cùng năm; trong khi đó U.23 giành Huy chương đồng ASIAD 2023 và bây giờ, lần thứ 3 vào chung kết U.23 châu Á.

Nhưng thành công của bóng đá Uzbekistan còn có sự hỗ trợ của công nghệ khoa học (?).

Gien vô địch di truyền?

Không chỉ thành công trong bóng đá, Uzbekistan cũng thành công vượt trội ở các môn thể thao Olympic khi tại Olympic Paris 2024, Uzbekistan đoạt 8 huy chương vàng và vươn lên vị trí 13 trên bảng tổng sắp huy chương.

Vậy thì điều gì khiến Uzbekistan trong khoảng 10 năm trở lại đây, từ một nền thể thao trung bình của châu Á, đã vươn mình và đứng chung hàng ngũ với các cường quốc thể thao châu lục Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc?

Trung vệ 21 tuổi Abdukodir Khusanov khoác áo Manchester City với bản hợp đồng trị giá 40 triệu euro

Các nhà khoa học thể thao toàn cầu đã "âm thầm" đi tìm nguyên nhân đâu là sự đột phá, đúng hơn là đột biến của thể thao Uzbekistna nói chung và bóng đá Uzbekistna nói riêng?

Câu trả lời có thể nằm ở chiến lược sàng lọc “gien vô địch” mà họ bắt đầu từ khoảng 12 năm trước khi nhà khoa học tại Viện Hóa học hữu cơ sinh học của Uzbekistan là Rustam Mukhamedo, đã nghiên cứu gien của các vận động viên vô địch Uzbekistan.

Từ đây ngành thể thao Uzbekistan xét nghiệm DNA của trẻ em và những ai có những đặc điểm của các bộ gien này, họ sẽ khuyến khích các phụ huynh đồng ý cho con họ theo những bộ môn phù hợp.

Cho đến nay, câu trả lời vẫn còn là bí ẩn và chưa có lời giải đáp chính thức. Ngay cả chính phủ Uzbekistan cũng im lặng trước giả thiết này. Tuy nhiên, trước sự bùng nổ thành công của thể thao Uzbekistan, trong đó có bóng đá, trong quãng thời gian 7 năm trở lại đây, càng khiến giả thiết từ giới khoa học thể thao về hiện tượng thể thao Uzbekistan sàng lọc “gien vô địch” trở nên hiện thực hơn, khi nhiều ngôi sao thể thao Uzbekistan đang trong độ tuổi từ 20 - 26, hoàn toàn phù hợp với thời gian áp dụng công thức “gien vô địch”.

Đây cũng là lời giải vì sao bóng đá trẻ Uzbekistan thành công từ 2018 đến nay, và những ngôi sao Uzbekistan đang tỏa sáng như Khusanov hay Fayzullaev cũng chỉ mới 21 tuổi.

***

Tất nhiên, tất cả mọi thứ nêu trên vẫn chỉ dừng ở giả thiết, nhưng có một thực tế không thể phủ nhận: những gì Uzbekistan đã thực hiện trong cuộc hành trình xuyên suốt 10 năm qua, giờ đây đã đến lúc họ hái quả! Và giấc mơ bóng đá Uzbekistan có mặt ở ngày hội lớn nhất hành tinh - World Cup 2026 đang rất gần.

Đặng Hoàng

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/bong-da-uzbekistan-thanh-cong-nho-cong-nghe-khoa-hoc-voi-gien-vo-dich-231828.html