Đó là kết tinh của một quá trình đầu tư có hệ thống cho bóng đá trẻ Việt Nam, từ phát hiện, đào tạo đến sử dụng cầu thủ. Quan trọng hơn, thành công này được xây dựng trên một nền tảng cốt lõi: niềm tin vào cầu thủ trẻ và sự mạnh dạn trao cơ hội cho họ ở môi trường bóng đá đỉnh cao trong nước – V-League.
5 tuyển thủ U22 vô địch SEA Games 33, từ trái qua phải: Kiên, Cường, Việt, Minh, Đức
Nhìn vào hành trình đăng quang của U22 Việt Nam, có thể thấy rõ dấu ấn đậm nét của các trung tâm đào tạo trẻ hàng đầu như PVF, Viettel, Hoàng Anh Gia Lai, cùng những địa phương giàu truyền thống nhưng ít được nhắc tới trong những năm gần đây như Thanh Hóa, Đà Nẵng, Quảng Nam. Mỗi mắt xích đóng góp một phần, tạo nên một thế hệ cầu thủ trẻ vừa giàu tiềm năng, vừa đủ bản lĩnh để chinh phục sân chơi khu vực.
Nền móng từ đào tạo trẻ: khi sản phẩm được tin dùng
PVF-CAND tiếp tục khẳng định vị thế hàng đầu của mình không bằng khẩu hiệu, mà bằng “đầu ra” cụ thể. Năm 2021, PVF vô địch U19 quốc gia với những cái tên như Nguyễn Thanh Nhàn, Nguyễn Xuân Bắc, Nguyễn Hiểu Minh, Võ Anh Quân. Từ các giải trẻ, họ được thử lửa sớm ở môi trường chuyên nghiệp, để rồi đến SEA Games 33 cho thấy sự chín muồi về tư duy chiến thuật, bản lĩnh và khả năng chịu áp lực.
Viettel mang đến một dòng chảy đào tạo khác: kỷ luật, tổ chức và cạnh tranh khốc liệt. Khuất Văn Khang - thủ quân U22 Việt Nam - cùng Đặng Tuấn Phong, Nguyễn Công Phương đều trưởng thành từ hệ thống Viettel, từng thi đấu thường xuyên tại V-League sau khi cả ba đều là thành viên đội U19 Viettel á quân giải U19 quốc gia 2022. Thế nhưng chính môi trường khắc nghiệt ấy rèn cho họ sự lì lợm và khả năng tỏa sáng ở thời khắc quyết định.
Trong khi đó Hoàng Anh Gia Lai tiếp tục chứng minh sức sống bền bỉ của mô hình đào tạo trẻ khi đóng góp nhiều gương mặt cho U22 Việt Nam như: thủ môn Trần Trung Kiên sinh 2003 (CLB HAGL), trung vệ Nguyễn Nhật Minh sinh 2003 (CLB Hải Phòng), tiền vệ Nguyễn Thái Quốc Cường sinh 2004(CLB CATP.HCM), tiền đạo Nguyễn Quốc Việt sinh 2003 (CLB Ninh Bình) xuất thân từ lò đào tạo HAGL Arsenal JMG nay là Học viện LPBank HAGL. Trung vệ Phạm Lý Đức sinh năm 2003 (CLB CAHN) trưởng thành từ Học viện Nutifood khoác áo CLB HAGL mùa giải 2024-2025.
Từ trái qua phải: Cường, Việt, Minh khi còn trẻ và còn được đào tạo ở Học viện HAGL JMG Arsenal
Đây là những sản phẩm từ sự hợp tác giữa Học viện bóng đá HAGL với Nutifood. Đây là những cầu thủ được tuyển vào học viện HAGL Arsenal JMG từ ngày 1.9.2016, đào tạo đến năm 18 tuổi. Ngày 31.8.2019 đã tập huấn một tháng tại CLB Feyenoord Rotterdam (Hà Lan), một trung tâm đào tạo trẻ hàng đầu châu Âu. Lứa U18 HAGL đã có kết quả tốt, thắng 5/7 trận, chỉ thua duy nhất U17 Feyenoord Rotterdam. Đến ngày 24.5.2021, CLB đã ký chuyển giao lứa đó cho Nutifood quản lý gồm 16 cầu thủ. Sau đó Nutifood cho các CLB khác mượn đá chuyên nghiệp từ CLB TP.HCM, Long An, Bà Rịa Vũng Tàu, Hải Phòng…
Bản đánh giá năng lực của thủ môn Trung Kiên do các HLV CLB Feyenoord (Hà Lan) ghi nhận và đánh giá
Như Lý Đức từ một cầu thủ không có được vị trí chính thức ở đội hạng Nhất BRVT, nhưng dưới sự đào tạo cùng niềm tin của ban huấn luyện HAGL, Lý Đức không chỉ được thi đấu ở đội một HAGL ở V-League mà còn khẳng định được tài năng để sau đó Lý Đức lần lượt khoác áo đội U23, đội tuyển Việt Nam và giờ đây khoác áo CLB Công an Hà Nội.
Tương tự Nguyễn Quốc Việt, anh là "vua" các giải trẻ, nhưng chỉ thực sự tỏa sáng khi trở về khoác áo CLB HAGL để rồi sau đó anh chuyển về thi đấu cho CLB Ninh Bình.
Sẽ thiếu sót nếu không nói đến Nguyễn Nhật Minh bắt đầu sự nghiệp bóng đá tại học viện Hoàng Anh Gia Lai. Ở tuổi 18, anh được chuyển nhượng cho Nutifood, đồng thời vô địch U21 quốc gia. Ngay sau đó, Nutifood chuyển giao 17 cầu thủ cho đội Thành phố Hồ Chí Minh.
Vào đầu năm 2023, Nhật Minh ký hợp đồng V.League 1 với Câu lạc bộ Hải Phòng và giờ đây anh là trụ cột tuyến phòng ngự của U22, 23 Việt Nam cũng như là CLB Hải Phòng.
Vẫn với triết lý đào tạo kỹ thuật và khuyến khích sáng tạo, HAGL cho thấy sự kế thừa không đứt đoạn giữa các thế hệ. HAGL là một mô hình không chỉ đào tạo chất lượng mà còn đặt niềm tin vào sản phẩm của mình, đó là lý do nhiều cầu thủ trẻ của đội bóng phố Núi được ra sân sớm tại V-League, chấp nhận va vấp để trưởng thành – một lựa chọn mang tính chiến lược dài hạn.
Điểm chung của những mô hình này không chỉ nằm ở đào tạo, mà ở sự kiên nhẫn sử dụng chính sản phẩm của mình, chấp nhận sai sót ngắn hạn để đổi lấy giá trị dài hạn.
Những “điểm nguồn” thầm lặng nhưng không thể thiếu
Bên cạnh các học viện lớn, bóng đá trẻ Việt Nam còn ghi nhận những đóng góp thầm lặng từ địa phương. Nguyễn Đình Bắc, một trong những gương mặt nổi bật của U22 Việt Nam, trước khi khoác áo CLB Công an Hà Nội đã được đào tạo bài bản tại bóng đá trẻ Quảng Nam.
Nguyễn Đình Bắc, cầu thủ xuất sắc nhất của đội U22 Việt Nam tại SEA Games 33
Hay như Nguyễn Phi Hoàng, tiền vệ cánh nổi bật ở SEA Games 33 được đào tạo tại SHB Đà Nẵng, chưa tròn 17 tuổi Hoàng đã được điền tên vào danh sách đội một SHB Đà Nẵng thi đấu tại V.League 2020 khi chưa tròn 17 tuổi. Mùa giải 2022, Phi Hoàng được tin tưởng trao cơ hội đá chính nhiều trận. Kết thúc mùa giải, với thành tích ghi 3 bàn thắng và có 3 kiến tạo, Phi Hoàng đã giành giải thưởng "Cầu thủ trẻ xuất sắc nhất V.League 2022".
Ngay như Thanh Hóa cũng giới thiệu ba gương mặt nổi bật là Nguyễn Thái Sơn, Lê Văn Thuận, Nguyễn Ngọc Mỹ.
Từ những trường hợp này cho thấy, khi hệ thống phát hiện và đào tạo được mở rộng, giá trị cầu thủ không chỉ được tạo ra ở các học viện lớn mà còn có thể được tạo ra ở nhiều “điểm nguồn” khác nhau, nếu hệ thống phát hiện – đào tạo – sử dụng được vận hành đúng cách.
V-League: mảnh ghép quyết định
Điểm chung mang tính quyết định của thế hệ U22 vô địch SEA Games 33 là toàn bộ 23 cầu thủ đều thi đấu tại V-League.
Chính môi trường bóng đá đỉnh cao trong nước đã rút ngắn khoảng cách từ “tiềm năng” sang “trưởng thành”.
SEA Games 33 vì thế không phải sân chơi thử nghiệm, mà là nơi một tập thể trẻ trung nhưng giàu bản lĩnh làm chủ trận đấu. Màn lội ngược dòng ngoạn mục thắng Thái Lan 3-2 trong trận chung kết, sau khi bị dẫn hai bàn, là minh chứng rõ ràng: đây không còn là thế hệ “non tâm lý”, mà là những cầu thủ đã được tôi luyện.
Đừng để thành công chỉ là khoảnh khắc
Từ thành công của U22 Việt Nam, VFF và VPF cần những quyết sách rõ ràng và dài hạn.
Huy chương vàng SEA Games 33 mở ra cơ hội rất lớn để BĐVN phát triển - Ảnh: VFF
Thứ nhất, V-League phải là môi trường phát triển cầu thủ nội. Cần các cơ chế khuyến khích – thậm chí ràng buộc – sử dụng cầu thủ U23, U21 thông qua số trận, số phút thi đấu, ưu đãi tài chính hoặc suất đăng ký. Đây không phải là hạ thấp chất lượng giải đấu, mà là đầu tư cho tương lai đội tuyển.
Thứ hai, việc tham dự V-League cần gắn với trách nhiệm đào tạo trẻ. Năng lực tài chính không thể là điều kiện duy nhất. Những mô hình hiệu quả như PVF, Viettel, HAGL cần được nhân rộng; các CLB thiếu đầu tư cho tuyến trẻ phải có lộ trình bắt buộc, tránh tình trạng “hưởng lợi mà không đóng góp”.
Thứ ba, cần xây dựng sự liên thông chặt chẽ giữa giải trẻ - CLB - V-League - đội tuyển quốc gia. Công tác phối hợp giữa HLV CLB và HLV đội tuyển phải được coi là yêu cầu hệ thống, nhằm bảo vệ và phát triển cầu thủ xuyên suốt.
Cuối cùng, cần thay đổi cách đánh giá thành công. SEA Games 33 nên được xem là dấu mốc của một hướng đi đúng, không phải áp lực phải lặp lại bằng mọi giá. Khi bóng đá Việt Nam đủ kiên nhẫn với cầu thủ trẻ, đủ bản lĩnh chấp nhận những bước lùi cần thiết, thành công sẽ đến bền vững hơn.
Huy chương vàng đã chỉ ra con đường.
Câu hỏi còn lại là: bóng đá Việt Nam có đủ dũng khí để kiên trì đi đến cùng con đường ấy hay không?
Đặng Hoàng