Theo đánh giá của giới phân tích, sau Canada, Mexico và Trung Quốc, châu Âu sẽ nằm trong danh sách các đối tác chịu mức thuế quan mới của Mỹ. Điều này đã khiến nhiều đối tác thương mại thân cận của Washington cảm thấy bất ngờ và thất vọng. Các chuyên gia kinh tế nhận định, điều này có thể kích hoạt một cuộc chiến thương mại toàn diện, nhất là khi nền kinh tế toàn cầu đang nỗ lực phục hồi sau nhiều biến động.
Các nhà lãnh đạo EU tại cuộc họp bất thường hôm 3/2.
Phát biểu tại một cuộc họp không chính thức của lãnh đạo EU tại Bỉ, Đại diện cấp cao phụ trách an ninh và chính sách đối ngoại của EU Kaja Kallas nhấn mạnh sự phụ thuộc lẫn nhau giữa Mỹ và châu Âu, đặc biệt về kinh tế, chính trị, công nghệ và quốc phòng. Mỹ là một trong những thị trường xuất khẩu quan trọng nhất của EU, trong khi châu Âu cũng cung cấp nhiều sản phẩm công nghiệp và công nghệ tiên tiến cho Mỹ. Bên cạnh đó, sự hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng giữa hai bên đóng vai trò quan trọng trong chiến lược an ninh toàn cầu. Bà cho rằng, một cuộc đối đầu thương mại không chỉ gây tổn thất cho EU mà ngay cả Mỹ cũng sẽ chịu hậu quả nghiêm trọng, nhất là trong bối cảnh nhiều nền kinh tế đang đối diện với tình trạng lạm phát cao và đà suy giảm tăng trưởng. Không chỉ vậy, phản ứng mạnh mẽ từ phía châu Âu đã ngay lập tức xuất hiện.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen khẳng định EU sẽ không khoanh tay đứng nhìn nếu Washington áp đặt thuế quan không công bằng. “Chúng tôi đã thấy mức thuế cao nhắm vào Canada và Mexico. Những mức thuế này làm tăng chi phí kinh doanh, đẩy lạm phát leo thang và gây xáo trộn kinh tế. Châu Âu sẽ có biện pháp đáp trả nếu Mỹ tiếp tục đi theo hướng này”, bà nhấn mạnh. Người đứng đầu EC cũng khẳng định rằng, châu Âu sẽ không chỉ phản ứng một cách bị động mà sẽ chủ động tìm kiếm các biện pháp bảo vệ lợi ích kinh tế của mình, bao gồm cả việc gia tăng các thỏa thuận thương mại với những đối tác khác để giảm thiểu sự phụ thuộc vào Mỹ.
Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron kêu gọi EU cần tự bảo vệ mình và nhấn mạnh rằng châu Âu không thể để lợi ích thương mại bị đe dọa. Những động thái từ phía Mỹ buộc EU phải đoàn kết hơn để đối phó với các thách thức chung. Ông cảnh báo rằng, nếu châu Âu không có phản ứng đủ mạnh, Mỹ có thể tiếp tục đưa ra những biện pháp thương mại gây bất lợi cho khu vực này trong tương lai.
Cùng quan điểm, Thủ tướng Đức Olaf Scholz cũng đưa ra một tuyên bố cứng rắn, khẳng định EU đủ sức ứng phó với bất kỳ chính sách thuế quan nào từ Mỹ. Ông nhấn mạnh rằng, thay vì đối đầu, Washington và Brussels cần ưu tiên hợp tác để tìm kiếm giải pháp có lợi cho cả hai bên. Theo ông, một cuộc chiến thương mại không ai mong muốn sẽ chỉ làm suy yếu nền kinh tế của cả Mỹ và EU. Giữa lúc căng thẳng gia tăng, các nhà lãnh đạo EU hôm 3/2 (giờ địa phương) đã tổ chức cuộc họp bất thường tại Brussels để bàn thảo chiến lược ứng phó.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen khẳng định: “Chúng tôi sẵn sàng đối thoại thẳng thắn và xây dựng với Mỹ. Nhưng nếu bị áp thuế một cách bất công, EU sẽ có biện pháp đáp trả cứng rắn”. Trong thời gian tới, EU có thể sẽ không chỉ đối phó bằng biện pháp thuế quan mà còn xem xét nhiều lựa chọn khác nhằm giảm thiểu sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ, bao gồm tăng cường các hiệp định thương mại với châu Á và các khu vực khác.
Ngoài châu Âu, mối lo ngại về các biện pháp bảo hộ thương mại của Mỹ còn được nhấn mạnh tại Liên hợp quốc (LHQ). Tổ chức này có thể đóng vai trò trung gian trong các cuộc đàm phán thương mại, thúc đẩy đối thoại giữa các bên liên quan để tìm ra giải pháp công bằng và bền vững. Bên cạnh đó, LHQ cũng có thể hỗ trợ các nước đang phát triển đối phó với tác động tiêu cực từ căng thẳng thương mại thông qua các chương trình hỗ trợ kinh tế và chính sách thương mại công bằng hơn.
Người phát ngôn LHQ Stephane Dujarric cảnh báo rằng, nền kinh tế toàn cầu đang đối mặt với tốc độ tăng trưởng chậm, trong khi việc gia tăng các biện pháp hạn chế thương mại sẽ càng khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn. Ông nhấn mạnh rằng các nền kinh tế đang phát triển và các quốc gia có nền kinh tế dễ bị tổn thương sẽ là những đối tượng chịu thiệt hại nặng nề nhất. Bên cạnh đó, giới phân tích cũng nhận định rằng việc Mỹ nhắm vào các đồng minh truyền thống sẽ làm suy yếu cam kết của Washington với châu Âu, đồng thời ảnh hưởng đến chính nền kinh tế Mỹ.
Nhà kinh tế trưởng Sylvain Bersinger từ công ty tư vấn Asteres Consulting nhận định rằng, động thái của ông Trump có thể gây tổn hại đến chính nền kinh tế Mỹ, làm tăng giá hàng hóa nội địa và giảm sức cạnh tranh xuất khẩu. Theo ông, việc áp thuế sẽ khiến giá cả hàng hóa Mỹ tăng cao, làm suy yếu sức cạnh tranh xuất khẩu và tạo ra phản ứng trả đũa từ các đối tác thương mại.
Rõ ràng, những tuyên bố và chính sách của ông Trump đang làm dấy lên lo ngại về một cuộc chiến thương mại không cần thiết, có thể làm suy yếu cả hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Câu hỏi đặt ra là liệu Washington có sẵn sàng bước vào một cuộc đối đầu với EU hay sẽ tìm kiếm một giải pháp hợp tác để bảo vệ lợi ích chung?
Một cuộc chiến thương mại kéo dài sẽ không chỉ ảnh hưởng đến Mỹ và châu Âu, mà còn tạo ra hiệu ứng dây chuyền tác động đến nền kinh tế toàn cầu. Chẳng hạn, trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung trước đây, việc áp thuế cao đối với hàng hóa Trung Quốc đã khiến chuỗi cung ứng toàn cầu gián đoạn, giá thành sản xuất tăng vọt và nhiều doanh nghiệp phải điều chỉnh chiến lược kinh doanh.
Các nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu như Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước Đông Nam Á cũng chịu tác động nặng nề khi nhu cầu suy giảm và dòng vốn đầu tư bị xáo trộn. Nếu Mỹ và EU không tìm được tiếng nói chung, hậu quả có thể lan rộng sang các lĩnh vực công nghệ, năng lượng và thị trường tài chính toàn cầu. Chính vì vậy, những diễn biến trong thời gian tới sẽ đóng vai trò quyết định đối với bức tranh thương mại thế giới.
Khổng Hà