Brazil với bài toán 'hoạch định luật chơi' đất hiếm trong nền kinh tế vật liệu thế kỷ 21

7 giờ trướcBài gốc

Mỏ đất hiếm đất sét ion Pela Ema của Brazil. (Nguồn: Mining)

Theo đánh giá của giới quan sát, Brazil hiện sở hữu một trong những trữ lượng đất hiếm lớn nhất thế giới, nhưng hiện nay chủ yếu xuất khẩu nguyên liệu khoáng sản thô và nhập khẩu các sản phẩm chế biến công nghệ cao như nam châm vĩnh cửu, tạo ra khoảng trống đáng kể trên thị trường.

Để giảm sự phụ thuộc vào việc nhập khẩu các sản phẩm có giá trị cao, Brazil đã chủ động thích ứng bằng cách tăng cường sự tự chủ chiến lược trong lĩnh vực khai khoáng đất hiếm.

Trong đó, năm 2024, Brazil đã có bước đi thương mại đầu tiên khi công ty Serra Verde tại bang Goías bắt đầu sản xuất oxit đất hiếm dùng cho nam châm hiệu suất cao. Ngoài ra, nhiều dự án mỏ khác như khai thác đất sét ion tại bang Minas Gerais cũng đang trong giai đoạn nghiên cứu và xin cấp phép.

Tiếp đó, ngày 14/7/2025, Brazil đã ban hành sáng kiến MagBras – tên viết tắt của dự án Trình diễn công nghiệp chuỗi sản xuất hoàn chỉnh của Brazil về nam châm vĩnh cửu từ đất hiếm.

Dự án dự kiến đầu tư khoảng 13,8 triệu USD vào nghiên cứu và phát triển (R&D) và sản xuất thử nghiệm nam châm vĩnh cửu, trong đó hướng đến các mục tiêu phát triển chuỗi sản xuất nội địa hoàn chỉnh cho nam châm vĩnh cửu đất hiếm, từ đó giúp giảm sự phụ thuộc của Brazil vào vật liệu nhập khẩu.

Quan trọng hơn, MagBras được kỳ vọng sẽ giúp quốc gia Nam Mỹ trở thành một người chơi toàn cầu trong ngành công nghiệp này, tạo nền tảng an toàn cho chuỗi cung ứng, gia tăng giá trị nội địa của khoáng sản và gia tăng công nghiệp hóa trong lĩnh vực công nghệ cao.

Mới đây nhất, trong tháng này, Brazil đã tổ chức cuộc họp toàn thể đầu tiên của Hội đồng Chính sách Khoáng sản Quốc gia, đồng thời thành lập các nhóm công tác để xác định quy định đối với “các khoáng sản chiến lược và quan trọng,” cũng như thúc đẩy Kế hoạch Khai khoáng Quốc gia tầm nhìn đến năm 2050.

Hội đồng ban đầu được thành lập vào ngày 29/6/2022, do Bộ trưởng Mỏ và Năng lượng Alexandre Silveira làm Chủ tịch, cùng với sự tham dự của 18 Bộ trưởng khác và Tổng giám đốc điều hành của Cơ quan Địa chất Brazil (CPRM).

Brazil từng được xếp hạng là một trong những nhà sản xuất đất hiếm hàng đầu thế giới, với sản lượng đạt 2.200 tấn oxit đất hiếm vào năm 2016. Tuy nhiên, sản lượng đã giảm mạnh xuống còn khoảng 20 tấn vào năm 2024, chủ yếu do năng lực sản xuất và ảnh hưởng định giá của Trung Quốc.

Loạt động thái của Brazil diễn ra trong bối cảnh Mỹ và châu Âu đang tìm kiếm nguồn cung thay thế khi Trung Quốc siết chặt kiểm soát xuất khẩu và hạn chế thiết bị liên quan đến đất hiếm.

Trước kia, Brazil từng đặt mục tiêu hướng tới việc biến khoáng sản thành ngành công nghiệp trọng điểm thông qua việc lập Hội đồng nói trên, rồi giải thể, sau đó lại tái lập.

Tuy nhiên, đối với lần này, Brazil đã đặt ra mục tiêu công nghiệp rõ ràng hơn, đó là triển khai các công cụ thuế và tài chính hỗ trợ ngành công nghiệp chế biến đất hiếm từ nguyên liệu thô đến thành phẩm ở trong nước, từ đó tạo ra chuỗi giá trị hoàn chỉnh “từ mỏ đến nam châm”. Nam châm đất hiếm là thành phần then chốt trong xe điện, tua-bin gió, máy bay không người lái, thiết bị y tế và hệ thống quốc phòng.

Nếu Brazil phát triển bền vững và mở rộng quy mô có trách nhiệm trong việc khai thác, tinh luyện và sản xuất nam châm, thì nước này có thể trở thành trụ cột thứ hai trong chuỗi cung ứng vốn đang mong manh của thế giới.

Nếu không, thế giới sẽ tiếp tục phụ thuộc vào các nút thắt cổ chai, còn Brazil sẽ bỏ lỡ cơ hội hiếm có để biến tài nguyên thành việc làm có tay nghề và quyền tự chủ công nghệ.

Khoảng thời gian từ 1-2 năm tới sẽ mang tính quyết định trong quy trình cấp các giấy phép, nguồn tài chính, nhà máy trung gian, biện pháp bảo vệ môi trường và hợp đồng tiêu thụ sản phẩm.

Nếu thành công, Brazil sẽ không chỉ là nguồn cung quặng, mà còn trở thành nhà hoạch định luật chơi trong nền kinh tế vật liệu thế kỷ 21.

Thùy Anh

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/brazil-voi-bai-toan-hoach-dinh-luat-choi-dat-hiem-trong-nen-kinh-te-vat-lieu-the-ky-21-331873.html