Bùng nổ xuất khẩu gạo làm tăng nguy cơ khủng hoảng nước ngầm ở Ấn Độ

21 giờ trướcBài gốc

Hãng tin Reuters đưa tin Ấn Độ đã gần như tăng gấp đôi lượng gạo xuất khẩu trong thập kỷ qua, với lượng gạo xuất khẩu vượt quá 20 triệu tấn trong năm tài chính gần nhất. Nhưng nhiều nông dân trồng lúa ở các vùng nông nghiệp trọng điểm của đất nước lại không mấy vui mừng.

Các cuộc phỏng vấn với nông dân, quan chức chính phủ và các nhà khoa học nông nghiệp, cũng như việc xem xét dữ liệu nước ngầm cho thấy mối lo ngại đang lan rộng rằng cây lúa cần nhiều nước đang làm cạn kiệt nguồn nước ngầm vốn đã ở mức thấp của Ấn Độ, buộc nông dân phải vay nợ rất nhiều để khoan giếng sâu hơn nữa.

Tại các bang Haryana và Punjab, vựa lúa của Ấn Độ, nước ngầm có thể tiếp cận được ở độ sâu khoảng 9 mét cách đây một thập kỷ. Tuy nhiên, giờ đây phải đào giếng sâu hơn nữa mới thấy nước. "Mỗi năm, giếng khoan đều phải sâu hơn. Chi phí ngày càng cao" - Balkar Singh, một nông dân 50 tuổi ở Haryana, cho biết.

Đồng thời, các khoản trợ cấp của chính phủ khuyến khích trồng lúa lại khiến nông dân không muốn chuyển sang các loại cây trồng ít tốn nước hơn, theo Uday Chandra, một chuyên gia về chính trị Nam Á tại Đại học Georgetown ở Qatar nhận định với Reuters.

Các khoản trợ cấp - một số trong đó là di sản từ những thập kỷ trước khi Ấn Độ phải vật lộn để nuôi sống dân số ngày càng tăng - bao gồm mức giá tối thiểu do nhà nước đảm bảo khi thu mua gạo đã tăng khoảng 70% trong thập kỷ qua, cũng như các khoản trợ cấp điện năng lớn khuyến khích khai thác nước phục vụ nông nghiệp.

Theo Avinash Kishore thuộc Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế ở Washington (Mỹ), hiệu ứng tổng thể là một trong những quốc gia khan hiếm nước nhất thế giới đang trả tiền cho nông dân để tiêu thụ một lượng lớn nước ngầm quý giá.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi trước đây đã cố gắng cải cách luật nông nghiệp, bao gồm các biện pháp khuyến khích khu vực tư nhân mua nhiều nông sản hơn.

Nhưng điều đó làm dấy lên lo ngại rằng chính phủ có thể giảm lượng ngũ cốc thu mua với mức giá được đảm bảo, dẫn đến các cuộc biểu tình của hàng triệu nông dân làm tê liệt đất nước cách đây 5 năm và buộc ông Modi phải nhượng bộ.

Ấn Độ chiếm 40% lượng xuất khẩu gạo của thế giới, vì vậy bất kỳ thay đổi nào trong sản xuất cũng sẽ có tác động toàn cầu – chuyên gia Kishore chỉ ra.

Nông dân trồng lúa ở bang Haryana, Ấn Độ - Ảnh: Reuters

Ngoài ra, Ấn Độ sản xuất lượng gạo nhiều hơn nhiều so với nhu cầu nuôi sống dân số trong nước, quốc gia đã vượt qua Trung Quốc vào năm 2023 để trở thành nền kinh tế có dân số lớn nhất thế giới, với hơn 1,4 tỷ người. "Khối lượng gạo khổng lồ mà Ấn Độ sản xuất và xuất khẩu đã mang lại cho nước này vai trò then chốt trong thương mại toàn cầu. Nhưng điều đó cũng đặt ra một câu hỏi: liệu đất nước này có nên sản xuất và bán nhiều gạo đến vậy không?" – chuyên gia Kishore đặt câu hỏi.

Trong khi nông dân ở phần lớn Ấn Độ dựa vào sự kết hợp giữa tưới tiêu bằng nước mặt và nước ngầm, thì nông dân ở các bang phía bắc Punjab và Haryana, những vùng sản xuất lúa gạo hàng đầu của quốc gia, thường phụ thuộc vào nước ngầm.

Sự phụ thuộc đó khiến nông dân trồng lúa ở cả hai bang đặc biệt dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu, vì các tầng chứa nước không được bổ sung đầy đủ khi lượng mưa do gió mùa yếu.

Mặc dù lượng mưa do gió mùa cung cấp đã giảm mạnh trong hai năm qua, nhưng nông dân vẫn khai thác quá nhiều nước đến nỗi các tầng chứa nước ở phần lớn lãnh thổ của các bang Haryana và Punjab được chính phủ Ấn Độ xếp vào loại "khai thác quá mức" hoặc ở mức "nguy cấp".

Theo dữ liệu của chính phủ năm 2024 và 2025, hai bang này khai thác lượng nước ngầm hàng năm nhiều hơn từ 35% đến 57% so với lượng nước ngầm được bổ sung tự nhiên.

Để khắc phục tình hình, chính quyền địa phương năm 2023 đã cấm khoan giếng mới ở các khu vực bị khai thác nghiêm trọng. Nông dân bị giới hạn bởi các giếng khoan hiện có đang phải chi hàng chục nghìn rupee mỗi năm cho các thiết bị như đường ống dài hơn và máy bơm mạnh hơn để khai thác nguồn nước đang cạn kiệt.

Trong số đó có Sukhwinder Singh, người canh tác trên mảnh đất rộng 35 mẫu Anh ở Punjab.

Người đàn ông 76 tuổi này cho biết ông đã chi từ 30.000 rupee (334,11 USD) đến 40.000 rupee vào mùa hè năm ngoái cho thiết bị và nhân công để có thể tiếp tục trồng lúa bất chấp mực nước ngầm giảm.

"Nếu chi phí tiếp tục tăng mỗi mùa, có vẻ như việc canh tác sẽ sớm trở nên không bền vững" - ông nói với Reuters.

Ông Singh, một nông dân trồng lúa ở Punjab, cho biết những nông dân có diện tích đất lớn như ông vẫn có thể kiếm được lợi nhuận vì họ hiểu cách tận dụng các khoản trợ cấp của chính phủ và có đủ khả năng để khoan giếng sâu hơn.

Nhưng điều đó không đúng với những người trồng lúa quy mô nhỏ: "Mực nước ngầm giảm là mối lo ngại lớn đối với tất cả người trồng lúa, nhưng nông dân trồng lúa quy mô nhỏ bị ảnh hưởng nặng nề nhất vì mỗi chi phí canh tác phát sinh đều làm giảm thu nhập ít ỏi của họ" - nông dân Singh chỉ ra.

Những người phụ nữ gieo mạ trên đồng ruộng ở bang Haryana, Ấn Độ - Ảnh: Reuters

Có một số dấu hiệu cho thấy các quan chức Ấn Độ đang hy vọng phá vỡ vòng luẩn quẩn giữa trợ cấp lúa gạo và khai thác nước ngầm.

Năm ngoái, chính quyền bang Haryana bắt đầu cung cấp khoản trợ cấp 17.500 rupee/ha để khuyến khích nông dân chuyển sang trồng các loại cây trồng khác như kê, loại cây cần ít nước hơn đáng kể. Kê, đôi khi được dùng thay thế cho gạo, đang ngày càng phổ biến ở một số vùng đô thị của Ấn Độ do những lợi ích sức khỏe của chúng.

Tuy nhiên, ưu đãi do chính quyền bang Haryana đưa ra để thúc đẩy việc trồng các loại cây như kê chỉ có hiệu lực trong một mùa vụ và cho đến nay vẫn chưa thúc đẩy việc áp dụng trên quy mô lớn.

Những người nông dân cho rằng khoản ưu đãi một lần này là quá ngắn khi họ cần ít nhất 5 năm để chuyển đổi lâu dài từ trồng lúa gạo sang kê.

Một nhà nghiên cứu tên Gulati cho biết nghiên cứu của ông chỉ ra rằng tiểu bang có thể khuyến khích nông dân chuyển sang các loại cây trồng ít tốn nước hơn mà không cần tăng chi tiêu cho trợ cấp. Bang Punjab chi khoảng 39.000 rupee cho phân bón và trợ cấp điện cho mỗi hecta lúa, nhưng việc chuyển hướng khoảng 35.000 rupee để trả cho nông dân trồng các loại cây trồng ít cần nước hơn sẽ đủ để họ duy trì mức thu nhập của mình - ông nhận định. Chính phủ qua đó cũng sẽ tiết kiệm được bằng cách cắt giảm số tiền trợ cấp lúa gạo.

Lúa sau khi thu hoạch được đóng bao tại bang Haryana - Ảnh: Reuters

Nông dân sẽ sẵn sàng chuyển đổi cây trồng nếu được khuyến khích đúng cách, ông Gurmeet Singh, một người trồng lúa ở bang Punjab cho biết.

"Đất đai ở Punjab và Haryana rất màu mỡ và chúng tôi, với tư cách là nông dân, sẵn sàng chuyển đổi... miễn là chính phủ mua sản phẩm của chúng tôi với giá hỗ trợ của nhà nước" - ông nói với hãng tin Reuters.

Anh Duy (Theo Reuters)

Nguồn CA TP.HCM : http://congan.com.vn/quoc-te/thoi-su-quoc-te/bung-no-xuat-khau-gao-lam-tang-nguy-co-khung-hoang-nuoc-o-an-do_187464.html