Bùng phát giao tranh phe phái: Giải pháp nào cho Syria?

10 giờ trướcBài gốc

Ngày 10-3, chính phủ lâm thời Syria tuyên bố đã kết thúc chiến dịch chống “lực lượng tàn dư” ủng hộ Tổng thống bị lật đổ Bashar al-Assad.

Ban đầu, đây chỉ là các cuộc đụng độ nhưng nhanh chóng leo thang thành giao tranh phe phái khiến hơn 1.000 người thiệt mạng và trở thành làn sóng bạo lực tồi tệ nhất ở Syria trong nhiều năm.

Diễn biến trên xảy ra chỉ ba tháng sau khi liên minh do nhóm vũ trang Hayat Tahrir al-Sham (HTS) lãnh đạo lật đổ chính quyền ông al-Assad. Tình hình này làm dấy lên câu hỏi về tình hình an ninh của Syria.

Những gì đã xảy ra

Ngày 6-3, hãng thông tấn nhà nước Syria SANA đưa tin đã nổ ra các cuộc đụng độ đẫm máu giữa lực lượng chính phủ Syria và các nhóm ủng hộ ông al-Assad tại các tỉnh của Syria ở ven biển Địa Trung Hải.

Các chiến binh thân ông al-Assad đã phục kích quân đội Syria ở tỉnh Latakia và các vùng lân cận, khiến 16 thành viên thuộc lực lượng an ninh và Bộ Quốc phòng Syria thiệt mạng.

Lễ tang của một thành viên lực lượng an ninh Syria đã thiệt mạng trong cuộc tấn công của các nhóm trung thành với cựu Tổng thống Bashar al-Assad ở tỉnh Hama (Syria) ngày 9-3. Ảnh: EPA-EFE

Khu vực Latakia là nơi tập trung đa số người Alawite, một nhánh Hồi giáo Shiite thiểu số. Gia đình cựu Tổng thống al-Assad, thuộc sắc tộc Alawite, đã nắm quyền kiểm soát Syria trong hơn nửa thế kỷ. Khi ông al-Assad sụp đổ, các nhà quan sát lo ngại sẽ có những cuộc tấn công trả thù nhằm vào cộng đồng Alawite.

"Lực lượng tàn dư” do các cựu sĩ quan trong quân đội của ông al-Assad chỉ huy tấn công các trạm kiểm soát và tuần tra của chính phủ, khiến nhiều người thương vong, theo SANA.

Truyền thông Syria xác định hai trong số các lãnh đạo của “lực lượng tàn dư”, gồm ông al-Assad Muqdad Fteiha - người từng phục vụ trong Đội cận vệ Cộng hòa của ông al-Assad và Chuẩn tướng Ghiath Suleiman Dalla - cựu sĩ quan trong quân đội ông al-Assad.

Các thành viên cộng đồng Alawite cho biết các nhóm vũ trang đã quấy rối và bắt cóc dân thường Alawite. Các chuyên gia cho rằng “lực lượng tàn dư” chọn tấn công khu vực Latakia nhằm làm gia tăng căng thẳng giáo phái.

Một quan chức an ninh giấu tên nói với SANA rằng ngoài quân đội từng phục vụ dưới chính quyền cũ cũng có những nhóm không xác định đã đến các tỉnh ven biển để “trả thù” cho lực lượng an ninh bị phục kích.

Vị quan chức này cho biết sự hiện diện của những cá nhân này đã “dẫn đến một số hành vi vi phạm và chính quyền đã nỗ lực ngăn chặn họ”. Chính phủ Syria ước tính có 5.000 cá nhân có vũ trang xuất hiện ở khu vực ven biển.

Hãng Reuters ngày 10-3 dẫn dữ liệu của Cơ quan Giám sát nhân quyền Syria (SOHR) rằng hơn 1.311 người đã thiệt mạng sau khi giao tranh phe phái bùng phát ở Syria, trong đó có khoảng 830 dân thường, 230 nhân viên an ninh từ nhiều nhánh khác nhau và khoảng 250 chiến binh có vũ trang.

Phản ứng của chính quyền Syria và cộng đồng quốc tế

Tình trạng bạo lực leo thang đã đặt ra thách thức to lớn cho Tổng thống lâm thời Syria - ông Ahmed al-Sharaa.

Ngày 9-3, ông al-Sharaa nói rằng chính phủ sẽ truy cứu trách nhiệm bất kỳ ai liên quan cái chết của dân thường trong các cuộc giao tranh. Trả lời phỏng vấn Reuters hôm 10-3, nhà lãnh đạo này khẳng định rằng “Syria là một nhà nước pháp quyền” và “pháp luật sẽ được thực thi đối với tất cả mọi người”.

Ông al-Sharaa cho rằng bạo lực bùng phát là do một đơn vị quân đội từng trung thành với em trai ông al-Assad và một thế lực nước ngoài không xác định. Tổng thống cũng thừa nhận rằng “nhiều bên đã tham gia vào giao tranh và có nhiều hành vi vi phạm đã xảy ra”.

Chính quyền lâm thời Syria cam kết thành lập một ủy ban độc lập để “điều tra và làm rõ sự thật”. Theo tuyên bố từ Văn phòng Tổng thống lâm thời Syria, ủy ban sẽ “làm sáng tỏ nguyên nhân, bối cảnh và điều kiện dẫn đến các sự kiện vừa qua” cũng như “điều tra các hành vi vi phạm đối với dân thường và xác định những cá nhân chịu trách nhiệm”.

Bên cạnh đó, ủy ban cũng sẽ “điều tra các cuộc tấn công nhằm vào cơ quan nhà nước, lực lượng an ninh và quân đội”. Những người bị kết tội sẽ bị đưa ra xét xử, tuyên bố nêu rõ.

Nhiều quốc gia đã lên án mạnh mẽ tình trạng bạo lực ở Syria.

Ngày 9-3, Mỹ chỉ trích các “phần tử khủng bố Hồi giáo cực đoan, bao gồm cả các tay súng thánh chiến nước ngoài” đã sát hại dân thường ở miền tây Syria trong những ngày gần đây.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio tuyên bố Washington đứng về phía các nhóm tôn giáo và sắc tộc thiểu số ở Syria, đồng thời nhấn mạnh rằng “chính quyền lâm thời phải đưa những kẻ gây ra các vụ thảm sát này ra trước công lý”.

Liên minh châu Âu (EU) cũng lên án tình trạng bạo lực gần đây. EU khẳng định rằng “dân thường phải được bảo vệ trong mọi hoàn cảnh, tuân thủ đầy đủ luật nhân đạo quốc tế”.

Khối này cũng kêu gọi “tất cả các bên bên ngoài tôn trọng hoàn toàn chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Syria”.

Ngày 10-3, người phát ngôn Điện Kremlin - ông Dmitry Peskov nói rằng Nga lo ngại về tình trạng bạo lực gia tăng tại Syria và ủng hộ sự can thiệp quốc tế. “Nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế, bao gồm cả Liên Hợp Quốc (LHQ), cũng chia sẻ mối quan ngại của chúng tôi” - đài RT dẫn lời ông Peskov.

Lực lượng an ninh Syria tiến về các ngôi làng dọc theo vùng ven biển Địa Trung Hải để đẩy lùi lực lượng ủng hộ Tổng thống bị lật đổ Bashar al-Assad. Ảnh: AFP

Ngày 10-3, chính phủ lâm thời Syria cho biết đã đạt được thỏa thuận với Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do người Kurd lãnh đạo nhằm sáp nhập nhóm SDF vào quân đội Syria.

Giải pháp cho tương lai Syria

Hậu quả của cuộc giao tranh lần này sẽ khó có thể phai nhạt, nhất là khi những nguyên nhân sâu xa của bạo lực đã ăn sâu vào lịch sử Syria.

Theo giới quan sát, nếu chính quyền mới không thể giải quyết được các vấn đề cốt lõi như hòa nhập chính trị, sự tham gia của người dân và bất bình đẳng trong đời sống trên khắp cả nước, Syria có thể sẽ không thể thoát khỏi tình trạng xung đột phe phái kéo dài.

“Syria đã trải qua hơn 13 năm chiến tranh kinh hoàng và kiệt quệ, tạo ra những rạn nứt xã hội, sự phẫn nộ, cơn khát trả thù mà trên thực tế sẽ không thể dễ dàng biến mất trong thời gian ngắn” - ông Charles Lister, chuyên gia cấp cao và là người đứng đầu Sáng kiến Syria tại Viện Trung Đông (trụ sở Mỹ) nói với đài CNN. Ông cũng nhận định rằng phong trào nổi dậy thân ông al-Assad sẽ không thể bị xóa sổ hoàn toàn.

Cũng theo các chuyên gia, tương lai của Syria trong mối quan hệ với phương Tây cũng sẽ phụ thuộc vào khả năng chính quyền mới xử lý các sự kiện vừa qua và đảm bảo trách nhiệm giải trình.

Ông Haid Haid, một nhà báo Syria và chuyên gia tư vấn thuộc chương trình Trung Đông - Bắc Phi của Viện nghiên cứu Chatham House (Anh), cho rằng nhiều bước đi tiếp theo của Syria sẽ phụ thuộc vào việc liệu ông al-Sharaa có đưa tất cả những người liên quan bạo lực ra trước công lý hay không.

“Giải quyết tận gốc vấn đề sẽ là điều tối quan trọng” - ông Haid nói, nhấn mạnh rằng chính quyền cần đảm bảo cộng đồng Alawite không cảm thấy bị gạt ra ngoài lề.

Chuyên gia này lưu ý rằng để tiến về phía trước, Syria không thể xem những vụ việc an ninh vừa qua là các sự cố riêng lẻ, mà phải đặt chúng trong bối cảnh chung của một đất nước vốn đã mong manh và ngày càng bất ổn. “Giải quyết vấn đề chỉ bằng biện pháp an ninh thôi là chưa đủ, ngay cả khi có thể dập tắt các cuộc tấn công trong ngắn hạn. Các nguyên nhân gốc rễ vẫn sẽ còn đó” - ông Haid nêu ý kiến.

Nga - Mỹ duy trì liên lạc về tình hình Syria

Ngày 10-3, Đại sứ Nga tại LHQ - ông Vassily Nebenzia nói rằng Nga và Mỹ vẫn duy trì liên lạc về tình hình tại Syria, theo đài RT.

Ông Nebenzia cho biết tất cả các thành viên của Hội đồng Bảo an LHQ đều có quan điểm tương đồng về tình hình Syria, đồng thời nhấn mạnh rằng Moscow và Washington đang trao đổi về diễn biến tại quốc gia Trung Đông này.

Nga và Mỹ ngày 10-3 đã yêu cầu tổ chức một cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng Bảo an LHQ để thảo luận về phản ứng trước tình hình Syria.

“Hội đồng thống nhất trong những gì chúng tôi thảo luận hôm nay (10-3), mọi người đều lên tiếng. Tôi không nói là cùng một tiếng nói, nhưng tất cả đều nhấn mạnh những yếu tố giống nhau, đó là không thể chấp nhận được những gì đã xảy ra, các vụ thảm sát và bạo lực” - ông Nebenzia nói với các phóng viên.

THẢO VY

Nguồn PLO : https://plo.vn/bung-phat-giao-tranh-phe-phai-giai-phap-nao-cho-syria-post838380.html