Bước chuyển mới trong bản đồ quốc phòng Đông Nam Á

4 giờ trướcBài gốc

Tầm nhìn từ thực tiễn

Indonesia - quốc gia quần đảo rộng lớn nhất thế giới với hơn 17.000 hòn đảo nằm rải rác trên 1,9 triệu km² đại dương - đã “vượt qua” một ranh giới vô hình. Từ triết lý quốc phòng “Lực lượng Tối thiểu Cần thiết” (MEF), Jakarta đã sở hữu năng lực tấn công chính xác tầm xa lần đầu tiên trong lịch sử, đánh dấu sự thay đổi từ thụ động sang kỷ nguyên của sức mạnh răn đe chủ động. Làn sóng thay đổi liệu có quét qua Đông Nam Á và thay đổi cán cân quyền lực khu vực?

Hệ thống tên lửa Bora là lực lượng răn đe đầu tiên của Thổ Nhĩ Kỳ

Tên lửa KHAN là phiên bản xuất khẩu của hệ thống Bora, vốn được Thổ Nhĩ Kỳ phát triển trên cơ sở mẫu B-611 do Trung Quốc chuyển giao trước đó. Bora đã được biên chế cho quân đội Thổ Nhĩ Kỳ, còn KHAN được thiết kế riêng cho thị trường quốc tế, với Indonesia trở thành khách hàng đầu tiên tại Đông Nam Á. Sử dụng loại tên lửa đã được trang bị trong quân đội Thổ Nhĩ Kỳ cũng giúp giảm rủi ro khi đưa vào vận hành tại Indonesia, đồng thời tận dụng được các quy trình bảo trì và huấn luyện sẵn có.

Toàn bộ hệ thống được đặt trên khung gầm xe tải chiến thuật Tatra 8×8, vốn nổi tiếng về độ cơ động và sức chịu tải. Điều này cho phép bệ phóng di chuyển linh hoạt trên nhiều dạng địa hình khác nhau - từ vùng duyên hải tới khu vực rừng núi - rất phù hợp với đặc thù địa lý phức tạp của một quốc gia quần đảo như Indonesia. Đặc biệt, xe phóng có khả năng chuyển đổi nhanh chóng từ trạng thái hành quân sang trạng thái khai hỏa, rút ngắn đáng kể thời gian chuẩn bị chiến đấu.

Hợp đồng mua KHAN hình thành trong bối cảnh Indonesia và Thổ Nhĩ Kỳ ngày càng tăng cường hợp tác quốc phòng, với thỏa thuận và kế hoạch tăng cường hợp tác công nghiệp, chuyển giao công nghệ tên lửa, tạo điều kiện cho việc tích hợp linh kiện nội địa và chuyển giao công nghệ nhằm phát triển công nghiệp quốc phòng trong nước.

Về các đặc tính kỹ thuật, tên lửa KHAN có chiều dài khoảng 7,1m, đường kính 610mm và trọng lượng tổng thể khoảng 2.500 kg, trong đó phần đầu đạn chiếm khoảng 470 kg. Đầu đạn có thể mang các loại khác nhau như đầu đạn phân mảnh hoặc thuốc nổ mạnh (HE) - loại thuốc nổ thường gồm các chất hóa học có khả năng phản ứng cực nhanh, giải phóng lượng năng lượng lớn trong thời gian rất ngắn khi bị kích nổ, tạo ra sóng xung kích áp suất cao và các mảnh vụn (mảnh vỏ thuốc nổ hoặc vật liệu xung quanh) bay với tốc độ lớn, gây sát thương ở quy mô lớn và mức độ cao. Thuốc nổ mạnh (như TNT, RDX, và Pentrit) thường được sử dụng trong chế tạo các loại đầu đạn tên lửa, bom hoặc đạn pháo chuyên dụng để phá hủy các mục tiêu như công sự, thiết bị, phương tiện, hoặc bộ binh. Đầu đạn có thể cài đặt chế độ nổ khi va chạm trực tiếp hoặc nổ gần mục tiêu để tận dụng tối đa sóng xung kích và mảnh văng tấn công, làm tăng hiệu quả tiêu diệt.

Tên lửa KHAN có tầm bắn tối đa khoảng 280 km, cho phép tấn công các mục tiêu chiến lược nằm sâu bên trong khu vực, như sở chỉ huy, các công trình kiên cố, radar, hệ thống phòng không và cơ sở hậu cần của đối phương. Được tích hợp hệ thống dẫn đường quán tính cùng với vệ tinh GPS và GLONASS, loại tên lửa này có độ chính xác cao, với sai số vòng tròn xác suất (CEP), bán kính khu vực quanh điểm mục tiêu dự kiến, chỉ khoảng 10m.

Một đặc điểm nổi bật của KHAN nằm ở khả năng cơ động trong giai đoạn cuối quỹ đạo bay. Khi tiếp cận mục tiêu, tên lửa có thể thực hiện những động tác né tránh nhằm đánh lừa hệ thống phòng thủ của đối phương, qua đó giảm đáng kể nguy cơ bị phát hiện và đánh chặn. Đặc tính cơ động của hệ thống tên lửa đạn đạo KHAN đặc biệt phù hợp với địa hình quần đảo của Indonesia, trong khi hệ thống gầm của 8×8 Tatra cho phép xe phóng di chuyển nhanh chóng giữa các vị trí triển khai, giúp tăng cường tính linh hoạt và khả năng ứng phó trước các tình huống thay đổi nhanh chóng.

Nâng tầm học thuyết quân sự

Trong khuôn khổ học thuyết MEF, việc sở hữu KHAN bổ sung cho Indonesia một lớp năng lực răn đe mới và mang tính chiến lược hơn, tăng khả năng tấn công chính xác tầm xa, qua đó củng cố năng lực răn đe thông thường và giúp Indonesia có thể phản ứng hiệu quả với các mối đe dọa ngoài biên giới.

Một trong những mối quan tâm hàng đầu của Jakarta là vấn đề toàn vẹn lãnh thổ, đặc biệt là chủ quyền đối với Tây Papua, phần nào được cụ thể hóa trên thực địa. Kế hoạch nâng cấp các căn cứ quân sự bằng hệ thống radar ven biển và camera tầm xa cho phép quân đội nước này đảm bảo khả năng bao quát và duy trì hoạt động liền mạch xung quanh khu vực Tây Papua.

Vị trí triển khai của hệ thống tên lửa KHAN nhiều khả năng cho thấy mục tiêu chiến lược của Jakarta. Hệ thống KHAN được triển khai ở Kalimantan, Borneo - nơi đặt thủ đô tương lai Nusantara của Indonesia. Do đó, KHAN có thể là một phần kế hoạch phòng thủ đa tầng, được xây dựng trên nền tảng tăng cường năng lực không quân và hải quân, đáp ứng các yêu cầu mới trước một số mối quan ngại an ninh cốt lõi như đường biên giới trên bộ dài với Malaysia, an ninh hàng hải quanh Kalimantan (bao gồm cả eo biển Makassar), và Thỏa thuận Phòng thủ Ngũ cường (FPDA), theo đó Australia, Malaysia, New Zealand, Singapore và Anh, cho phép tham vấn lẫn nhau trong trường hợp Malaysia hoặc Singapore bị tấn công vũ trang. Kế hoạch phòng thủ thủ đô mới thực tế được điều chỉnh phù hợp với chiến lược quốc phòng quốc gia của Indonesia, vốn nhấn mạnh hiện đại hóa hải quân và không quân, đồng thời triển khai tên lửa tại các điểm nghẽn hàng hải trọng yếu.

Với tầm bắn hạn chế và đặc tính tấn công mục tiêu mặt đất, hệ thống KHAN được tối ưu để đánh vào các mục tiêu cố định, chứ không phù hợp để đối phó với các tàu chiến cơ động. Khác với tên lửa chống hạm BrahMos của Philippines, KHAN là hệ thống đất -đối - đất được thiết kế phục vụ mục tiêu tấn công pháo binh, hệ thống phòng không, trạm radar và các trung tâm hậu cần.

Xe tiếp tế và xe bệ phóng cơ động đa năng phục vụ tên lửa đạn đạo KHAN. Indonesia sử dụng xe tải chiến thuật Tatra 8x8, khác với loại xe được minh họa trong hình

Việc Indonesia triển khai hệ thống tên lửa đạn đạo tầm ngắn KHAN đánh dấu một bước ngoặt trong môi trường an ninh Đông Nam Á. Từ trước tới nay, các quốc gia trong khu vực thường tránh phát triển hoặc công khai sở hữu loại vũ khí có tính tấn công cao, bởi lo ngại gây ra hiệu ứng mất cân bằng và khởi phát chạy đua vũ trang. Sự xuất hiện của KHAN khiến Indonesia trở thành quốc gia ASEAN đầu tiên công khai vận hành một hệ thống tên lửa đạn đạo hiện đại, thực tế chắc chắn buộc các nước láng giềng phải xem xét điều chỉnh chiến lược quốc phòng tương xứng.

Có ý kiến cho rằng, động thái và những thay đổi trong chiến lược và thế trận quốc phòng của Indonesia chắc chắn buộc Malaysia phải chú trọng hơn tới việc tăng cường hệ thống phòng không, đồng thời điều chỉnh cách tiếp cận trong quan hệ ngoại giao -quốc phòng với nước láng giềng.

Cũng khó tránh những lo ngại về sự hiện diện của KHAN có thể trở thành tác nhân thúc đẩy một cuộc chạy đua vũ trang âm thầm tại Đông Nam Á. Song thực tế là không phải quốc gia nào cũng có đủ năng lực kinh tế và công nghiệp để theo đuổi những loại vũ khí hiện đại kiểu này. Vì lẽ đó, tầm vóc chiến lược của KHAN không chỉ nằm ở năng lực và tiềm lực của loại vũ khí này, mà còn ở việc khẳng định Indonesia hoàn toàn có thể đóng vai trò định hình luật chơi và chuẩn mực an ninh mới trong khu vực.

Thái Hân

Nguồn ANTG : https://antgct.cand.com.vn/chuyen-de/buoc-chuyen-moi-trong-ban-do-quoc-phong-dong-nam-a-i782269/