Bước ngoặt trong quan hệ Mỹ - Syria

2 giờ trướcBài gốc

Ông Al-Sharaa là người lãnh đạo lực lượng nổi dậy lật đổ Tổng thống Bashar Assad vào tháng 12 năm ngoái và được bổ nhiệm làm lãnh đạo lâm thời của Syria vào tháng 1. Cùng tháng đó, ông được Mỹ dỡ lệnh truy nã. Trong một cuộc phỏng vấn trên kênh Fox News, ông Al-Sharaa cho biết, ông và Tổng thống Donald Trump đã thảo luận về các cơ hội đầu tư tại Syria trong tương lai, “để Syria không còn bị xem là một mối đe dọa an ninh, mà được nhìn nhận như một đồng minh địa chính trị của Mỹ - một nơi mà Mỹ có thể đầu tư mạnh mẽ, đặc biệt là trong lĩnh vực khai thác khí đốt”. Các lãnh đạo mới của Syria đang tìm cách xây dựng hình ảnh ôn hòa hơn.

Gia nhập Liên minh do Mỹ dẫn đầu chống Nhà nước Hồi giáo (IS)

Theo một quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ, Syria đã chính thức xác nhận sẽ gia nhập liên minh toàn cầu chống Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS), trở thành thành viên thứ 90 của liên minh. Quan chức này cũng cho biết, Mỹ sẽ cho phép Syria mở lại đại sứ quán ở Washington nhằm tăng cường phối hợp giữa hai nước trong các vấn đề chống khủng bố, an ninh và kinh tế.

Liên minh quốc tế do Mỹ dẫn đầu chống Nhà nước Hồi giáo (IS) ra đời vào năm 2014, ngay sau khi IS mở rộng kiểm soát các vùng lãnh thổ rộng lớn tại Iraq và Syria, tự xưng là "tiểu vương quốc" và đe dọa an ninh khu vực cũng như toàn cầu. Liên minh này bao gồm hơn 80 quốc gia và tổ chức quốc tế, phối hợp về nhiều mặt từ chiến đấu, tình báo, hậu cần đến hỗ trợ nhân đạo, với mục tiêu ngăn chặn IS tiếp tục mở rộng, phá hủy cơ sở hạ tầng khủng bố và hỗ trợ các lực lượng địa phương trong việc giành lại lãnh thổ.

Về chiến lược, liên minh hoạt động trên hai trụ cột chính. Trước hết là các chiến dịch quân sự và không quân, nhằm phá hủy các căn cứ, kho vũ khí và mạng lưới tài chính của IS. Các cuộc không kích do liên minh tiến hành ở Iraq và Syria đã làm suy yếu đáng kể năng lực kiểm soát lãnh thổ của IS, đồng thời hỗ trợ lực lượng mặt đất như Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) và quân đội Iraq tiến hành các chiến dịch tái chiếm các thành phố quan trọng. Thứ hai là hỗ trợ chính trị, ngoại giao và nhân đạo. Liên minh giúp tái thiết cơ sở hạ tầng, cung cấp viện trợ cho người tị nạn, đồng thời thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia nhằm ngăn chặn dòng chảy chiến binh nước ngoài và tài trợ cho khủng bố.

Sự tham gia của Syria vào liên minh do Mỹ dẫn đầu sẽ mang ý nghĩa chiến lược và chính trị hết sức quan trọng. Trong hơn một thập kỷ qua, Syria đã trở thành tâm điểm của xung đột nội bộ và can thiệp quốc tế, với sự xuất hiện của nhiều lực lượng đối lập, các nhóm khủng bố, cũng như sự tham gia của nhiều cường quốc khu vực và toàn cầu như Nga, Iran, Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ.

Việc Damascus chính thức tham gia Liên minh chống IS đánh dấu một bước ngoặt trong chính sách ngoại giao của chính quyền lâm thời Syria dưới Tổng thống Ahmed al-Sharaa. Nó không chỉ thể hiện cam kết đối với cuộc chiến chống khủng bố mà còn mở ra cơ hội hợp tác trực tiếp với Mỹ và các đối tác quốc tế khác, đồng thời giúp Syria cải thiện vị thế quốc tế sau nhiều năm bị cô lập.

Về mặt an ninh, việc tham gia liên minh giúp Syria củng cố năng lực phòng chống khủng bố trên toàn quốc, đặc biệt ở các khu vực biên giới và những vùng còn tiềm ẩn nguy cơ IS tái hoạt động. Sự hiện diện trực tiếp trong liên minh cũng tạo điều kiện để Syria được tiếp cận thông tin tình báo, công nghệ và các chiến lược phòng chống khủng bố tiên tiến, từ đó tăng cường khả năng kiểm soát nội bộ và bảo vệ các thành phố khỏi các vụ tấn công.

Về mặt chính trị, hành động này mang thông điệp mạnh mẽ tới cộng đồng quốc tế: Syria sẵn sàng hợp tác trong các vấn đề toàn cầu, không chỉ là cuộc chiến chống IS mà còn là an ninh khu vực. Điều này có thể giúp Damascus xây dựng lại các mối quan hệ với các quốc gia phương Tây, dần xóa bỏ sự cô lập ngoại giao kéo dài nhiều năm và tạo tiền đề cho việc dỡ bỏ một phần lệnh trừng phạt quốc tế, mở đường cho tái thiết kinh tế và thu hút đầu tư.

Kinh tế cũng là một khía cạnh quan trọng. Syria hiện phải đối mặt với những hậu quả nặng nề từ chiến tranh, cơ sở hạ tầng bị phá hủy, sản xuất suy giảm và dòng người tị nạn lớn. Việc tham gia liên minh không chỉ giúp ổn định an ninh mà còn có thể mở ra cơ hội hợp tác kinh tế, đặc biệt là trong các dự án tái thiết cơ sở hạ tầng, năng lượng và y tế. Các khoản đầu tư và hỗ trợ quốc tế sẽ góp phần thúc đẩy phục hồi kinh tế, tạo việc làm và nâng cao đời sống người dân.

Tuy nhiên, việc Syria gia nhập liên minh cũng đặt ra nhiều thách thức. Một số quốc gia trong khu vực có thể xem đây là bước đi nhạy cảm, đặc biệt là các đối tác như Iran hay Nga, những nước từng có vai trò quan trọng tại Syria. Sự hợp tác này đòi hỏi Damascus cân bằng lợi ích chiến lược giữa các bên, tránh xung đột trực tiếp với các đồng minh truyền thống trong khi vẫn tham gia liên minh do Mỹ dẫn đầu.

Tóm lại, việc Syria tham gia Liên minh chống IS do Mỹ dẫn đầu là một bước đi chiến lược đầy ý nghĩa về mặt an ninh, chính trị và kinh tế. Sự tham gia này có thể trở thành một điểm tựa quan trọng cho Syria trong nỗ lực khôi phục vị thế và ổn định đất nước, đồng thời tạo cơ hội hợp tác với các cường quốc và đối tác quốc tế trong những năm tới.

Sự thay đổi khó tin

Từ kẻ bị Mỹ truy nã gắt gao nhất đến khách mời danh dự tại Nhà Trắng - hành trình của Ahmed al-Sharaa, hay còn được biết đến với tên cũ Abu Mohammed al-Golani, đang khiến cả thế giới sửng sốt. Sau khi lật đổ chính phủ của Tổng thống Assad, “cựu chiến binh thánh chiến” này nay trở thành Tổng thống lâm thời của Syria và là đối tác mới của Washington. Liệu đây là bước đi chiến lược giúp ông Donald Trump tái định hình trật tự Trung Đông, hay chỉ là canh bạc kinh tế xoay quanh hàng tỷ USD tái thiết Syria?

Từng bị Mỹ treo thưởng 10 triệu USD nếu bị bắt, nay nhà lãnh đạo mới của Syria - Ahmed al-Sharaa lại bắt tay Tổng thống Mỹ tại Nhà Trắng. Sự thay đổi này thật khó tin. Ahmed al-Sharaa, người từng được biết đến với cái tên Abu Mohammed al-Golani, đã có nhiều năm nằm trong danh sách “những kẻ khủng bố bị truy nã gắt gao nhất của Mỹ”. CIA từng dùng máy bay không người lái để săn lùng ông và Washington treo thưởng 10 triệu USD cho bất kỳ ai cung cấp thông tin dẫn đến việc bắt giữ. Ông Al-Sharaa từng tham chiến chống quân đội Mỹ ở Iraq và lãnh đạo các cuộc nổi dậy khắp Syria trong vai trò chỉ huy nhóm Hayat Tahrir al-Sham - tổ chức được xem là hậu thân của al-Qaeda.

Vậy mà đến năm 2025, chính người này lại bước vào Phòng Bầu dục của Nhà Trắng với tư cách Tổng thống lâm thời của Syria. Ông Trump gọi ông là “mạnh mẽ, trẻ trung và cuốn hút”. Các lệnh trừng phạt được dỡ bỏ, Liên hợp quốc nới lỏng hạn chế và kẻ thù cũ của Mỹ giờ đây đã trở thành đối tác mới nhất của Washington.

"Tôi đã đạt được một thỏa thuận với ông ấy. Ông ấy là một nhà lãnh đạo rất mạnh mẽ, đến từ một vùng đất đầy khắc nghiệt và bản thân ông ấy cũng là một con người cứng rắn. Tôi có thiện cảm với ông ấy và tôi hòa hợp với vị tổng thống mới của Syria. Chúng tôi sẽ làm mọi điều có thể để giúp Syria thành công, bởi vì đó là một phần của Trung Đông. Hiện nay, chúng ta đang có hòa bình ở Trung Đông - lần đầu tiên trong ký ức của mọi người. Syria là một phần rất lớn, rất quan trọng của Trung Đông. Nếu nhìn lại trong quá khứ, Syria từng là nơi có nhiều bác sĩ, luật sư và những trí thức xuất sắc - một đất nước tuyệt vời với những con người tuyệt vời. Chúng tôi muốn thấy Syria phát triển thịnh vượng cùng với phần còn lại của Trung Đông. Và tôi tin rằng ông ấy - vị tổng thống mới sẽ làm tốt công việc của mình".

Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Bước ngoặt này diễn ra sau khi ông al-Sharaa lật đổ chế độ của Tổng thống Bashar al-Assad vào cuối năm 2024, chấm dứt hơn nửa thế kỷ quản trị của gia tộc Assad. Ông Trump nhanh chóng tận dụng thời cơ, gặp ông al-Sharaa lần đầu ở Riyadh, rồi tổ chức cuộc đón tiếp lịch sử tại Nhà Trắng - lần đầu tiên một nhà lãnh đạo Syria được bước chân vào nơi ở của Tổng thống Mỹ.

Thế nhưng, ẩn sau những cái bắt tay là tính toán cứng rắn hơn nhiều. Các mỏ dầu ở miền Đông Bắc Syria, từng là chiến trường giữa IS và lực lượng do Mỹ hậu thuẫn, nay trở thành nguồn lợi hàng tỷ USD trong các hợp đồng tái thiết. Với việc ông Trump ký giấy phép đặc biệt số 25, các tập đoàn Mỹ như Baker Hughes đang hướng tới Syria không phải để giành chiến lợi phẩm, mà là để đầu tư vào tái thiết năng lượng - từ đường ống, nhà máy lọc dầu đến hệ thống điện.

Chiến lược của Trump không nhằm chiếm giữ mỏ dầu, mà là kiểm soát tương lai của chúng bằng con đường hợp pháp và sinh lợi. Bằng cách biến một thủ lĩnh chiến trường thành một nhà cải cách thân phương Tây, ông Trump đã lật ngược bàn cờ chính trị, thay thế đối đầu bằng thu phục.

Dĩ nhiên, giới chỉ trích cảnh báo về những rủi ro tiềm ẩn: hàng thập kỷ cấm vận liệu có thể bị xóa bỏ chỉ trong chốc lát? Nhưng ông Trump vốn vốn là người rất dễ đưa ra những thay đổi một cách chóng vánh.

Syria trở lại chính trường quốc tế

Sau hơn một thập kỷ bị cô lập bởi chiến tranh và các lệnh trừng phạt quốc tế, Syria đang từng bước trở lại chính trường toàn cầu. Dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Ahmed al-Sharaa, đất nước Tây Á này không chỉ đạt được những bước tiến rõ rệt trong tái thiết và phục hồi kinh tế, mà còn khôi phục vị thế ngoại giao với nhiều đối tác quan trọng. Việc Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc thông qua nghị quyết dỡ bỏ trừng phạt đối với Tổng thống al-Sharaa được xem là bước ngoặt lịch sử, mở ra cơ hội để Syria hòa nhập sâu hơn vào cộng đồng quốc tế. Cùng với đó, hàng loạt hoạt động ngoại giao và hợp tác đầu tư quy mô lớn với các quốc gia như Ả Rập Xê Út và Nga cho thấy Syria đang dần khẳng định vai trò địa chính trị trung tâm của mình tại khu vực Trung Đông - Địa Trung Hải.

Nghị quyết dỡ bỏ lệnh trừng phạt Tổng thống al-Sharaa được 14 trong tổng số 15 nước Ủy viên thường trực và không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc bỏ phiếu ủng hộ, trong đó Trung Quốc bỏ phiếu trắng. Với quyết định này, Tổng thống al-Sharaa và Bộ trưởng Nội vụ Syria Anas Hasan Khattab được đưa ra khỏi danh sách khủng bố.

"Một Syria mới sẽ là một câu chuyện thành công. Đất nước chúng tôi sẽ trở thành hình mẫu sáng ngời, chứng minh rằng con đường đúng đắn nhất trong quan hệ quốc tế là hợp tác tích cực và đối thoại mang tính xây dựng. Nếu có những mối quan ngại nào, Syria hoàn toàn sẵn sàng giải quyết bằng thiện chí và trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau".

Ông Ibrahim Olabi - Đại sứ Syria tại Liên hợp quốc.

Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc thông qua nghị quyết dỡ bỏ trừng phạt đối với Tổng thống Syria không phải là ngẫu nhiên. Thời gian qua, chính quyền Syria dưới sự lãnh đạo của Tổng thống al-Sharaa đã có nhiều nỗ lực ổn định an ninh, khôi phục vị thế của quốc gia Tây Á vốn sa lầy trong 13 năm nội chiến. Phát biểu tại Diễn đàn Sáng kiến Đầu tư Tương lai (FII) diễn ra ở Riyadh hôm 29/10, Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa cho biết, Syria đã thu hút được khoảng 28 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài từ đầu năm đến nay.

"Các luật đầu tư tại Syria hiện nay đã được sửa đổi để tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho các nhà đầu tư. Họ được phép chuyển lợi nhuận ra nước ngoài và tái đầu tư hoặc thu hồi một phần lớn vốn của mình. Luật đầu tư mới này đã được các tập đoàn tư vấn hàng đầu thế giới như McKinsey và Bộ Đầu tư Ả Rập Xê Út xem xét, đồng thời được nhiều chuyên gia kinh tế quốc tế đánh giá cao, xếp trong nhóm mười khung pháp lý đầu tư tốt nhất thế giới. Thách thức lớn nhất hiện nay nằm ở khâu thực thi và đó sẽ là nhiệm vụ hàng đầu của chúng tôi trong giai đoạn tới".

Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa.

Quan hệ giữa Syria và Nga cũng đang bước sang một giai đoạn mới sau cuộc gặp chính thức giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa tại Điện Kremlin ngày 15/10.

Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa cho hay: “Giữa hai nước chúng ta có những mối quan hệ lịch sử sâu sắc, cùng với các lợi ích song phương và điểm chung chiến lược gắn kết chặt chẽ. Phần lớn nguồn cung lương thực của Syria phụ thuộc vào sản xuất từ Nga và nhiều nhà máy điện trong nước hoạt động nhờ vào chuyên môn kỹ thuật của Nga. Trên bình diện khu vực và quốc tế, nhiều mối quan hệ chính trị và chiến lược của Syria cũng gắn liền với Nga.

Chúng tôi tôn trọng mọi thỏa thuận đã có trong quá khứ, trân trọng bề dày lịch sử hợp tác giữa hai quốc gia và đang nỗ lực định hình lại bản chất của mối quan hệ này theo hướng hiện đại và bền vững hơn”.

Đây là chuyến thăm đầu tiên của ông al-Sharaa tới Nga kể từ khi ông lật đổ cựu Tổng thống Bashar Al Assad - đồng minh thân cận của Moscow - vào cuối năm ngoái, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong quan hệ song phương. Về phần mình, ông al-Sharaa khẳng định, Syria sẽ tôn trọng tất cả các thỏa thuận đã ký kết trước đây với Nga, thể hiện thiện chí duy trì ổn định và tiếp nối hợp tác chiến lược giữa hai nước trong giai đoạn hậu xung đột.

Với vị trí chiến lược đặc biệt, nằm giữa vùng Vịnh, Địa Trung Hải và ngã ba Á - Âu, Syria từ lâu đã được xem là một mắt xích địa chính trị then chốt trong việc duy trì cán cân quyền lực và an ninh khu vực. Sự ổn định của Syria không chỉ mang ý nghĩa đối với người dân nước này, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến thương mại, năng lượng và an ninh toàn Trung Đông. Vì vậy, việc tiếp tục hỗ trợ thực chất và bền vững từ cộng đồng quốc tế là vô cùng cần thiết - không chỉ để giúp Syria hoàn thành công cuộc phục hồi và phát triển, mà còn để bảo đảm hòa bình, ổn định và hợp tác khu vực trong giai đoạn chuyển mình mới.

Hiền Thảo

Nguồn Hà Nội TV : https://hanoionline.vn/buoc-ngoat-trong-quan-he-my-syria-369520.htm