Bước ngoặt từ trạm vũ trụ thương mại đầu tiên

4 giờ trướcBài gốc

Trạm vũ trụ Quốc tế (ISS).

Đó là Haven-1, trạm vũ trụ thương mại đầu tiên trên thế giới, được phát triển bởi công ty tư nhân Vast.

Bước đi chiến lược

Dự kiến phóng lên quỹ đạo vào tháng 5/2026 bằng tên lửa SpaceX Falcon 9, Haven-1 được xem là bước ngoặt trong cách con người sinh sống và làm việc ngoài không gian. Trạm vũ trụ được thiết kế như một hệ thống “đủ dùng” nhưng an toàn, tập trung vào tính khả thi thay vì phô trương.

Với thể tích 45m³, tương đương không gian bên trong một xe buýt cỡ nhỏ, trạm sử dụng công nghệ hỗ trợ sự sống cải tiến từ NASA, hoạt động theo cơ chế từng áp dụng trên tàu con thoi.

Phi hành đoàn cũng không lưu trú dài ngày như trên Trạm vũ trụ Quốc tế (ISS). Thay vào đó, 4 phi hành gia sẽ ghé thăm Haven-1 trong các chuyến bay ngắn khoảng 10 ngày, sử dụng tàu vũ trụ SpaceX Dragon. Trong ba năm vận hành, chỉ bốn nhiệm vụ như vậy được lên lịch.

Ông Max Haot, Giám đốc Vast, cho biết: “An toàn là ưu tiên số một của Haven-1, vốn được thiết kế như một sản phẩm tối thiểu khả thi. Ưu tiên tiếp theo là tốc độ triển khai, đồng nghĩa với chi phí thấp hơn”.

Nhờ cấu trúc đơn giản, Vast có thể đẩy nhanh tiến độ. Phần lõi của trạm đã được lắp ráp, dự kiến thử nghiệm vào mùa Hè sau khi hoàn thiện trong tháng 7. Đầu năm tới, toàn bộ hệ thống sẽ được tích hợp và trải qua giai đoạn kiểm định cuối cùng, trước khi sẵn sàng cho vụ phóng lịch sử.

Các nghiên cứu được triển khai tại Haven-1 trải rộng từ sinh học người, sàng lọc thuốc, nuôi trồng thực vật cho tới hình thành tinh thể protein. Vast đã ký thỏa thuận hợp tác với các tập đoàn Redwire Space (Mỹ), Yuri (Đức) và Exobiosphere (Luxembourg), cùng nhiều đối tác khác trong tương lai. Một trong những dự án nổi bật đến từ Interstellar Lab (Pháp), tập trung vào việc nghiên cứu sự phát triển của thực vật trong điều kiện vi trọng lực.

Không chỉ phục vụ các nhiệm vụ nghiên cứu, Haven-1 còn đóng vai trò bệ thử nghiệm cho các hệ thống trọng lực nhân tạo trong giai đoạn giữa các chuyến bay. Đây được xem là bước đi quan trọng, mở đường cho những chuyến du hành dài ngày trong vũ trụ, nơi con người cần môi trường sống bền vững và an toàn hơn.

Haven-1 không chỉ là một dự án nghiên cứu, mà còn là bước đi chiến lược trong cuộc cạnh tranh lớn hơn, xác định ai sẽ dẫn đầu trong thời kỳ hậu ISS.

NASA dự kiến cho ngừng hoạt động Trạm vũ trụ Quốc tế vào khoảng năm 2030 và hiện đang đánh giá hồ sơ các ứng viên cho thế hệ nền tảng quỹ đạo mới. Với Vast, việc phóng Haven-1 sớm bằng nguồn vốn tư nhân là một bước đi táo bạo nhằm giành lợi thế trước các đối thủ.

Trạm vũ trụ Haven-1 sẽ hoạt động từ năm 2026.

Định nghĩa lại không gian

Tuy nhiên, cuộc đua này không hề dễ dàng. Công ty Axiom Space đã được NASA trao hợp đồng trị giá 140 triệu USD để gắn ít nhất một mô-đun vào ISS, với chuyến phóng đầu tiên dự kiến diễn ra cuối năm 2026. Ngoài ra, nhiều “ông lớn” khác như Blue Origin, Northrop Grumman hay Starlab cũng đang tham gia cạnh tranh.

Nếu Haven-1 thành công, Vast sẽ có vị thế vững chắc khi NASA đưa ra quyết định vào năm 2026. Nhưng ngay cả trong trường hợp không giành chiến thắng, Haot tin rằng dự án vẫn sẽ chứng minh giá trị của mình. Vast có thể mở ra cơ hội hợp tác với các chính phủ nước ngoài hoặc tổ chức tư nhân mong muốn đặt chỗ trên trạm.

“Chúng tôi tin Vast có một tương lai sáng sủa. Nhưng hiện tại, toàn bộ nội bộ đều tập trung cho mục tiêu này. Đây là cơ hội lớn nhất trên thế giới hiện nay trong thị trường trạm vũ trụ và chúng tôi cần phải nắm lấy”, ông Haot nói.

Haven-1 chỉ là điểm khởi đầu. Vast đã vạch kế hoạch phát triển Haven-2 – mô-đun tiên tiến hơn, vẫn dựa trên cách tiếp cận tinh gọn. Bắt đầu từ năm 2028, công ty dự kiến phóng một mô-đun mới sau mỗi 6 tháng, hướng tới việc lắp ráp một trạm vũ trụ thương mại hoàn chỉnh vào năm 2032.

Tương lai này mở ra khả năng cho những chuyến bay có người lái thường xuyên hơn, các chương trình nghiên cứu tư nhân đa dạng, và cuối cùng là sự hình thành một nền kinh tế quỹ đạo thực sự.

Đặc biệt, Haven-1 còn là trạm đầu tiên tích hợp trực tiếp với hệ thống Starlink của SpaceX, mang Internet tốc độ gigabit lên quỹ đạo. Đây được coi là bước tiến vượt bậc trong giao tiếp thời gian thực, kết nối và truyền tải dữ liệu.

Haven-1 sẽ không phải là trạm lớn nhất hay hiện đại nhất trong lịch sử nhưng nó sẽ đi vào kỷ lục với tư cách trạm vũ trụ đầu tiên được thiết kế, xây dựng, vận hành hoàn toàn bởi một công ty tư nhân. Và đó mới là ý nghĩa quan trọng nhất.

Bằng cách chứng minh rằng cơ sở hạ tầng ngoài không gian có thể nhỏ gọn, tinh tế và khả thi về mặt thương mại, Vast kỳ vọng vẽ lại bản đồ Trái đất tầm thấp. Theo Haot, tương lai của vũ trụ không thuộc độc quyền của bất kỳ quốc gia nào, mà thuộc về những ai có khả năng tiến lên phía trước.

“Mục tiêu không phải biến Haven-1 thành khách sạn sang trọng thu hút khách du lịch. Mục tiêu là tạo ra một môi trường thực sự hiệu quả cho việc sinh sống và làm việc ngoài Trái đất. Chắc chắn sẽ có rủi ro nhưng chúng ta phải hành động”, ông Max Haot nói.

Nguyễn Minh (TH)

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/buoc-ngoat-tu-tram-vu-tru-thuong-mai-dau-tien-post755706.html