Hệ thống không chỉ phát hiện nhanh, chính xác các vi phạm mà còn góp phần hình thành thói quen chấp hành luật giao thông của người dân, hướng tới đô thị văn minh, an toàn hơn.
AI thay đổi cách giám sát
Sau nhiều tháng chuẩn bị, từ ngày 1/9 vừa qua, TP Hồ Chí Minh chính thức đưa vào vận hành 31 camera AI tại hàng loạt tuyến đường trọng điểm như Điện Biên Phủ, Nguyễn Thị Minh Khai, Hai Bà Trưng, Võ Thị Sáu, Đặng Thúc Vịnh, Lê Văn Khương… Đây là những khu vực thường xuyên xảy ra vi phạm như vượt đèn đỏ, đi sai làn, dừng đỗ sai quy định hoặc không đội mũ bảo hiểm.
Camera giám sát được lắp đặt tại giao lộ Nam Kỳ Khởi Nghĩa - Nguyễn Đình Chiểu.
Khác với các camera thông thường, hệ thống AI có khả năng tự động phát hiện, phân tích và ghi nhận nhiều loại vi phạm cùng lúc. Mỗi hình ảnh ghi được sẽ được AI xử lý, nhận diện biển số xe, xác định loại xe, màu sơn, thời gian, địa điểm vi phạm… Dữ liệu sau đó truyền trực tiếp về trung tâm chỉ huy giao thông để lực lượng chức năng rà soát, lập biên bản “phạt nguội” theo quy trình điện tử.
Theo báo cáo của Phòng CSGT (PC08) Công an TP Hồ Chí Minh, chỉ trong tháng đầu vận hành, hệ thống đã phát hiện hơn 3.000 trường hợp vi phạm. Các lỗi phổ biến nhất là vượt đèn đỏ, đi sai làn, đi ngược chiều và dừng đỗ sai quy định. Mỗi trường hợp đều được lưu trữ hình ảnh, video và dữ liệu định danh, bảo đảm độ chính xác và tính minh bạch cao.
Công nghệ AI giúp giảm đáng kể áp lực cho lực lượng CSGT, vốn phải túc trực thường xuyên tại các giao lộ lớn. Thay vì chỉ xử lý tại chỗ, hệ thống mới cho phép giám sát toàn thời gian, liên tục 24/7, ngay cả trong điều kiện thời tiết xấu hay ban đêm. Các camera còn có khả năng học hỏi, nâng cấp thuật toán nhận dạng để tăng độ chính xác theo thời gian.
Một cán bộ PC08 chia sẻ, trước đây, nhiều lỗi như “vượt đèn vàng thành đỏ” hay “dừng xe lấn vạch” rất khó chứng minh khi không có lực lượng trực tiếp ghi nhận. Giờ đây, với dữ liệu AI và video lưu trữ, mọi hành vi đều có bằng chứng rõ ràng, giúp quá trình xử phạt minh bạch, khách quan, hạn chế tối đa tranh cãi.
Hệ thống camera AI cũng mở ra khả năng kết nối liên thông với các trung tâm dữ liệu khác của thành phố - từ hạ tầng giao thông thông minh (ITS), điều khiển đèn tín hiệu, đến quản lý phương tiện. Đây là nền tảng cho đô thị thông minh mà TP Hồ Chí Minh đang hướng tới, khi mỗi phương tiện, mỗi giao lộ đều có thể được giám sát, phân tích để điều tiết luồng xe hiệu quả hơn.
Minh bạch trong xử phạt, nâng cao ý thức người dân
Từ khi hệ thống camera AI đi vào hoạt động và hàng trăm “mắt thần” phủ khắp trung tâm, vành đai, nút giao thông trọng điểm, ý thức chấp hành luật giao thông của người dân đã có chuyển biến rõ rệt. Trên các tuyến đường có gắn camera, nhiều người dân, đặc biệt là giới tài xế công nghệ và người đi xe máy, chủ động đi đúng làn, dừng đúng vạch, giảm tốc độ khi gần đèn đỏ.
Anh Nguyễn Thanh Tùng (phường Bàn Cờ, TP Hồ Chí Minh) - một tài xế giao hàng cho biết: “Trước đây nhiều người còn chủ quan, nhưng giờ biết khu này có camera AI thì ai cũng cẩn thận hơn. Vượt đèn đỏ hay tạt đầu là bị ghi lại ngay, nên mình cũng thấy yên tâm hơn khi đường thông thoáng, ít vi phạm hơn”.
Tính minh bạch trong xử phạt là điểm được người dân đánh giá cao. Toàn bộ quá trình từ lúc ghi nhận vi phạm đến khi lập hồ sơ đều tự động và được giám sát chặt chẽ. Người dân có thể tra cứu lỗi, hình ảnh, thời gian vi phạm trên cổng thông tin điện tử của ngành chức năng, tránh tình trạng xử phạt nhầm hoặc thiếu căn cứ.
Tại giao lộ Điện Biên Phủ - Trương Định cũng được lắp đặt camera để giám sát giao thông.
Theo Phòng PC08, quy trình xử lý vi phạm qua hình ảnh (phạt nguội) được thực hiện đúng quy định pháp luật. Sau khi xác minh, cơ quan chức năng gửi thông báo vi phạm về địa chỉ của chủ phương tiện, đồng thời toàn bộ dữ liệu được lưu trữ an toàn, bảo đảm quyền riêng tư và bảo mật thông tin cá nhân. Trong vòng 10 ngày kể từ khi phát hiện hành vi vi phạm, thông báo sẽ được chuyển đến người vi phạm qua đường bưu điện hoặc hình thức điện tử. Người dân cũng có thể chủ động tra cứu lỗi của phương tiện trên Cổng thông tin điện tử của Cục CSGT.
Không chỉ phục vụ việc xử phạt, camera AI còn là công cụ hỗ trợ phân tích giao thông đô thị. Dữ liệu thu thập giúp cơ quan quản lý nhận biết khung giờ, tuyến đường có mật độ vi phạm cao để điều chỉnh tổ chức giao thông, bổ sung biển báo hoặc đèn tín hiệu hợp lý hơn. Đây cũng là cơ sở để đánh giá hiệu quả tuyên truyền, từ đó xây dựng các chiến dịch an toàn giao thông phù hợp với từng khu vực.
Các chuyên gia giao thông nhận định, việc áp dụng trí tuệ nhân tạo vào giám sát vi phạm là xu hướng tất yếu của các đô thị lớn. TP Hồ Chí Minh cần những giải pháp công nghệ mạnh mẽ để kiểm soát trật tự giao thông mà không phải tăng cường nhân lực quá nhiều.
Bên cạnh hiệu quả xử lý, hệ thống còn mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc: mỗi người khi ra đường đều biết rằng hành vi của mình đang được ghi nhận khách quan, từ đó hình thành thói quen tuân thủ luật pháp, tôn trọng người khác và chính bản thân mình.
Trong tương lai, TP Hồ Chí Minh dự kiến mở rộng mạng lưới camera AI ra nhiều tuyến đường khác, kết nối dữ liệu với các khu đô thị mới. Khi đó, mỗi camera không chỉ là “mắt thần” xử lý vi phạm, mà còn là “trợ lý thông minh” giúp điều tiết, cảnh báo và hướng dẫn giao thông theo thời gian thực.
Sự hiện diện của 31 camera AI hôm nay không chỉ là bước tiến kỹ thuật, mà còn là biểu tượng cho nỗ lực xây dựng một thành phố thông minh, an toàn và văn minh hơn - nơi công nghệ phục vụ con người, và luật giao thông trở thành thói quen tự giác của mỗi người dân.
An Xuyên