Bước tiến toàn cầu về giao thông xanh

9 giờ trướcBài gốc

Những nơi như Na Uy, Hà Lan, Trung Quốc và Vương quốc Anh không chỉ đưa xe điện vào sử dụng mà còn tái cấu trúc toàn bộ hệ thống giao thông, chính sách và hạ tầng để phục vụ cho một tương lai không khí thải.

Người dân sử dụng trạm sạc xe điện bên đường phố ở Hà Lan.

Mô hình giao thông không khí thải

Na Uy là quốc gia tiên phong trong phong trào này. Tính đến tháng 1-2025, xe điện chiếm khoảng 96% tổng số xe đăng ký mới tại quốc gia này. Đây là kết quả của một chiến lược dài hạn bắt đầu từ những năm 1990, bao gồm miễn thuế VAT, miễn phí đăng ký xe, phí cầu đường, phí đỗ xe và quyền sử dụng làn xe buýt. Chính sách nhất quán qua nhiều nhiệm kỳ chính phủ đã tạo ra niềm tin vững chắc cho người tiêu dùng. Tính đến cuối năm 2024, Na Uy có hơn 754.000 xe điện hoàn toàn đang lưu hành - lần đầu tiên trong lịch sử nước này số xe điện đã vượt xe xăng.

Amsterdam, thủ đô của Hà Lan, cũng là một hình mẫu đáng chú ý. Năm 2024, xe điện chiếm 34,7% tổng số xe đăng ký mới tại Hà Lan, vượt xa xe chạy xăng (21,9%) và diesel (1%). Thành phố này đã tích hợp xe điện vào hệ sinh thái giao thông vốn đã thân thiện với môi trường, bao gồm xe đạp, xe buýt điện và thuyền điện trên kênh đào. Hệ thống trạm sạc được lắp đặt khắp nơi, từ cột đèn đường đến bãi đỗ xe công cộng, giúp người dân dễ dàng tiếp cận nguồn điện.

Trung Quốc, với quy mô dân số khổng lồ và đô thị hóa nhanh chóng, đã trở thành thị trường xe điện lớn nhất thế giới. Năm 2024, tổng doanh số bán lẻ xe điện đạt 11 triệu chiếc. Thành phố Thâm Quyến là ví dụ điển hình, nơi toàn bộ đội xe buýt và taxi đã được điện hóa. Trung Quốc hiện có hơn 11,4 triệu trạm sạc, tăng gần 50% so với năm trước. Ngoài ra, các thương hiệu nội địa như BYD đang vượt qua cả Tesla về doanh số, phản ánh sự thay đổi trong thị hiếu người tiêu dùng.

Vương quốc Anh cũng đang chuyển mình mạnh mẽ. Tính đến cuối năm 2024, nước này có hơn 1,47 triệu xe điện đang lưu hành. Chính phủ Anh đã đặt mục tiêu từ năm 2030 sẽ ngừng bán xe chạy hoàn toàn bằng xăng hoặc diesel, nhưng vẫn cho phép một số mẫu xe hybrid (kết hợp cả động cơ điện và xăng) được bán tới năm 2035. Song song đó, Anh áp dụng quy định “ZEV Mandate”, yêu cầu các hãng xe bảo đảm 22% số xe bán ra trong năm 2024 là xe không khí thải (ZEV), nâng dần lên 80% vào năm 2030, và đạt 100% vào năm 2035 khi lệnh cấm xe xăng - diesel áp dụng hoàn toàn. London cũng đã triển khai vùng phát thải cực thấp (ULEZ), buộc các phương tiện ô nhiễm phải trả phí cao, từ đó thúc đẩy người dân chuyển sang xe điện.

Đằng sau quá trình chuyển đổi

Chuyển đổi sang phương tiện điện không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà là một cuộc cách mạng toàn diện về chính sách, hạ tầng và văn hóa. Để các đô thị có thể triển khai hạ tầng sạc xe điện trong điều kiện không gian hạn chế, đồng thời xua tan lo ngại về an toàn pin, cần kết hợp đồng bộ giữa thiết kế thông minh và truyền thông hiệu quả. Những giải pháp như tích hợp thiết bị sạc vào cột đèn đường, sử dụng bộ sạc treo tường ở các bãi đỗ xe nhỏ, hay triển khai trạm sạc ngoài trời dạng ki ốt đang được áp dụng tại các thành phố như London, Amsterdam, Thâm Quyến. Ngoài ra, mô hình sạc chia sẻ theo lượt hoặc trạm sạc di động phục vụ theo yêu cầu giúp tối ưu hóa diện tích mà vẫn đảm bảo hiệu quả vận hành.

Hạ tầng sạc là yếu tố sống còn. Na Uy hiện có 447 trạm sạc trên mỗi 100.000 dân, so với chỉ 89 trạm ở Anh. Công ty Easee đã lắp đặt gần 300.000 trạm sạc tại Na Uy, cho thấy vai trò quan trọng của khu vực tư nhân trong việc mở rộng mạng lưới. Trung Quốc cũng đầu tư mạnh vào hạ tầng, với hơn 2.8 triệu trạm sạc mới được bổ sung chỉ trong 9 tháng đầu năm 2024, trong đó 2,2 triệu là trạm sạc tư nhân.

Song song với đó, để giảm bớt lo ngại về các sự cố như cháy nổ hoặc quá tải pin, việc tuyên truyền đúng đắn về công nghệ an toàn là yếu tố then chốt. Các thiết bị sạc nên được kiểm định chất lượng, có chức năng ngắt nguồn khi phát hiện quá nhiệt, kết hợp với việc khuyến khích sử dụng các loại pin ổn định như lithium sắt phosphate (LiFePO#). Quan trọng nhất, truyền thông cần dựa trên dữ liệu thực tế để cộng đồng hiểu rằng xe điện hiện đại có tỉ lệ sự cố cực thấp nếu được sử dụng đúng cách. Khi công nghệ được minh bạch và tiếp cận dễ dàng, nỗi sợ sẽ dần biến thành niềm tin.

Văn hóa xã hội là yếu tố không thể thiếu. Tại Thâm Quyến, chính quyền tổ chức các chiến dịch truyền thông để giáo dục người dân về lợi ích sức khỏe và tài chính của xe điện. Một khảo sát năm 2024 cho thấy 97% người tiêu dùng Trung Quốc coi xe điện là lựa chọn cho chiếc xe tiếp theo của họ. Tại Anh, các chiến dịch nhấn mạnh mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và bệnh hô hấp ở trẻ em, từ đó biến bảo vệ môi trường thành trách nhiệm cộng đồng.

Sự rõ ràng trong chính sách là yếu tố thúc đẩy hành động. Na Uy đặt ra mốc thời gian cụ thể: 100% xe mới bán ra phải là xe không khí thải vào năm 2025. Chính sự chắc chắn này đã buộc ngành công nghiệp và người tiêu dùng phải thích nghi nhanh chóng.

Cuối cùng, sự chuyển đổi phải mang tính hệ thống. Xe điện chỉ là một phần của bức tranh. Những thành phố tiên phong như Amsterdam không chỉ thay thế động cơ, mà còn tái định nghĩa lại cách con người di chuyển. Họ kết hợp xe điện với xe đạp, giao thông công cộng và thậm chí cả thuyền điện, tạo ra một hệ sinh thái di chuyển sạch, yên tĩnh và công bằng hơn.

Việc loại bỏ phương tiện chạy xăng khỏi trung tâm thành phố là một bước đi táo bạo, nhưng không thể thực hiện nếu thiếu bài học từ các quốc gia đi trước. Từ chính sách ưu đãi, hạ tầng sạc, đến thay đổi văn hóa và cam kết chính trị - tất cả đều là những yếu tố cần thiết để tạo ra một cuộc chuyển đổi thực sự.

Trong những năm gần đây, thế giới đang đẩy mạnh chuyển dịch sang phương tiện giao thông xanh hơn nhằm giảm khí thải và thích ứng với biến đổi khí hậu. Một trong những dấu hiệu rõ rệt nhất là sự bùng nổ doanh số xe điện thuần pin (BEV) và xe lai, vừa có pin sạc vừa có động cơ xăng (PHEV). Năm 2024 đánh dấu một cột mốc mới trong lịch sử giao thông xanh toàn cầu: Doanh số xe điện (BEV PHEV) vượt 17 triệu chiếc, chiếm trên 20% tổng doanh số xe ô tô - một bước tiến đáng kể từ mức 18% của năm 2023.

Chuyển đổi sang giao thông xanh không chỉ tập trung ở lĩnh vực xe con, mà còn lan rộng sang phương tiện công cộng. Ở mảng xe buýt điện, doanh số toàn cầu tăng 30% lên trên 70.000 chiếc trong năm 2024. Trung Quốc vẫn dẫn đầu nhưng với tỉ trọng giảm xuống dưới 70%, trong khi châu Âu nổi bật với nhiều quốc gia đạt thị phần xe buýt điện trên 40 - 80% trong các thành phố lớn.

Trên phạm vi toàn cầu, các nỗ lực mở rộng mạng lưới sạc, bao gồm cả các sáng kiến sử dụng AI để tối ưu hóa giao thông và tư vấn lộ trình thân thiện với môi trường, cũng đang tăng tốc. Sự tăng trưởng mạnh mẽ của ô tô điện đã giúp giảm tiêu thụ dầu mỏ toàn cầu đến 1,3 triệu thùng/ngày trong năm 2024 - ngưỡng tương đương mức tiêu thụ năng lượng của một quốc gia lớn như Nhật Bản.

Nhật Quang

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/buoc-tien-toan-cau-ve-giao-thong-xanh-713008.html