Hiện nay, tình hình buôn lậu và vận chuyển trái phép thuốc lá qua biên giới vẫn diễn biến phức tạp, gây nhiều khó khăn cho các lực lượng chức năng trong công tác đấu tranh, ngăn chặn.
Theo Chi cục Hải quan khu vực III, hoạt động buôn lậu thuốc lá mang lại nguồn lợi kinh tế rất lớn, thu hút sự tham gia của nhiều đối tượng thuộc nhiều quốc tịch khác nhau, hoạt động liên kết trên phạm vi nhiều quốc gia.
Các đường dây buôn lậu thường tổ chức tinh vi, sử dụng nhiều phương thức và thủ đoạn khác nhau nhằm qua mặt cơ quan chức năng. Đặc biệt, việc nhận diện, phân loại các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để áp dụng quy định pháp luật và chế tài xử lý phù hợp đang là thách thức lớn.
Vụ thu giữ hơn 1.400 bao thuốc lá không rõ nguồn gốc xuất xứ tại Lào Cai.
Hoạt động buôn lậu diễn ra trên cả các tuyến đường bộ, đường biển và đường hàng không, với quy mô ngày càng mở rộng. Mặc dù các cơ quan chức năng đã tăng cường kiểm tra, kiểm soát, tình trạng buôn lậu vẫn chưa được đẩy lùi triệt để, đặc biệt tại các khu vực biên giới, vùng sâu, vùng xa - nơi các đối tượng thường lợi dụng địa hình phức tạp và sự thiếu kiểm soát để đưa thuốc lá từ nước ngoài vào Việt Nam rồi phân phối ra thị trường nội địa.
Tại Hải Phòng - địa bàn có nhiều cảng biển quốc tế, khu công nghiệp, khu chế xuất - nguy cơ buôn lậu thuốc lá luôn ở mức cao. Các đối tượng thường lợi dụng vị trí chiến lược của thành phố, tập trung tại cảng Lạch Huyện, sân bay quốc tế Cát Bi và các tuyến cao tốc nối với Quảng Ninh, Hưng Yên, Hà Nội để vận chuyển thuốc lá lậu đi tiêu thụ tại các tỉnh lân cận.
Cơ quan Hải quan đã phát hiện nhiều thủ đoạn tinh vi như cất giấu thuốc lá trong các lô hàng hợp pháp, giả mạo hồ sơ chứng từ khai báo sai về hàng hóa, nhập khẩu hàng hóa có dấu hiệu xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ hoặc che giấu thuốc lá trong hành lý của hành khách xuất nhập cảnh nhằm qua mặt lực lượng kiểm tra.
Thực hiện Nghị quyết số 173/2024/QH15 của Quốc hội về việc cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng từ ngày 1/1/2026, Chi cục Hải quan khu vực III kiến nghị các cơ quan chức năng sớm cụ thể hóa các quy định pháp luật, làm rõ định nghĩa, cấu tạo, nguy cơ của từng loại sản phẩm và hoàn thiện chế tài xử lý phù hợp.
Đồng thời, cần tăng cường phối hợp giữa các lực lượng như Hải quan, Biên phòng, Công an, Cảnh sát biển, Quản lý thị trường, xây dựng cơ chế chia sẻ dữ liệu, thông tin nghiệp vụ, tổ chức các chuyên án phối hợp và tập huấn nghiệp vụ cho cán bộ hải quan. Việc đầu tư trang thiết bị hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo trong công tác kiểm tra, giám sát cũng được xem là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả phát hiện, bắt giữ và xử lý vi phạm.
Chi cục Hải quan khu vực III đang triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ trên toàn tuyến, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền để doanh nghiệp, người khai hải quan và người dân nhận thức rõ tác hại của việc kinh doanh, sử dụng thuốc lá nhập lậu và các sản phẩm thuốc lá bị cấm.
Thực tế tại nhiều địa phương, lực lượng chức năng cũng liên tiếp phát hiện, bắt giữ các vụ vận chuyển, buôn bán thuốc lá nhập lậu. Tại Đồng Tháp, theo báo cáo của Ban Chỉ đạo 389 tỉnh, vào lúc 13 giờ 10 phút ngày 3/10/2025, lực lượng chức năng kiểm tra, phát hiện xe ô tô Hyundai biển kiểm soát 66A-257.93 do Thái Văn Hào (sinh năm 1982, trú tại tỉnh Đồng Tháp) điều khiển, vận chuyển 11.360 bao thuốc lá điếu nhập lậu các nhãn hiệu HERO, JET, SCOTT, NELSON từ Tây Ninh đi Cần Thơ.
Toàn bộ số thuốc lá đều không có tem nhập khẩu. Phòng PC03 Công an tỉnh Đồng Tháp đã lập biên bản bắt người phạm tội quả tang và tiếp tục điều tra xử lý theo quy định.
Tại Đồng Nai, trong hai ngày 27 - 28/9/2025, Công an huyện Xuân Lộc kiểm tra nhiều cơ sở kinh doanh, phát hiện lượng lớn thuốc lá nhập lậu các nhãn hiệu JET, HERO, MOND, ESSE. Các đối tượng khai mua hàng trôi nổi để bán kiếm lời.
Tang vật bị niêm phong và các trường hợp vi phạm đã bị lập biên bản xử lý. Trước đó, tối 26/9, Cảnh sát Kinh tế Công an tỉnh cũng phát hiện hai ô tô vận chuyển 314 hộp pháo hoa nổ, trọng lượng gần 600 kg, cùng khoảng 30 kg pháo nổ cất giấu trong kho. Các đối tượng khai số pháo được đưa từ biên giới phía Bắc vào, chuẩn bị tiêu thụ trong dịp Tết Nguyên đán 2026.
Tại Lào Cai, vào hồi 14 giờ 45 phút ngày 21/9/2025, lực lượng Hải quan Cửa khẩu Quốc tế đường bộ số II - Kim Thành phối hợp Biên phòng và Trạm Kiểm dịch thực vật Kim Thành kiểm tra xe ô tô BKS 24H-002.00, phát hiện 1.440 bao thuốc lá điếu không rõ nguồn gốc, do Phạm Ngọc Phương (sinh năm 1990, trú tại Hải Phòng) vận chuyển.
Trước đó, ngày 12/9/2025, Phòng Cảnh sát Kinh tế Công an tỉnh Lào Cai phối hợp với Công an phường Lào Cai bắt quả tang Phạm Huy Hùng (sinh năm 1991, trú tại phường Lào Cai) điều khiển taxi xanh BKS 24H-024.29 chở 2.760 bao thuốc lá nhập lậu mang nhãn hiệu “Chunghwa” và “Yuhuashi”. Cơ quan điều tra đã khởi tố bị can Phạm Huy Hùng theo khoản 1 Điều 191 Bộ luật Hình sự để tiếp tục điều tra, xử lý theo quy định.
Các vụ việc nêu trên cho thấy hoạt động buôn lậu thuốc lá vẫn đang diễn ra phức tạp, quy mô liên tỉnh, liên vùng và có xu hướng gắn với các loại hàng cấm khác như pháo nổ, hàng giả.
Các cơ quan chức năng đang tiếp tục tăng cường phối hợp, siết chặt kiểm tra, kiểm soát, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, nhằm từng bước ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu thuốc lá, bảo đảm ổn định thị trường và an ninh kinh tế quốc gia.
Hồng Vân