Những “điểm nghẽn” từ thực tiễn
TS Phạm Quốc Sử - Phó Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Cà Mau nhấn mạnh, Luật Đất đai là một trong những đạo luật quan trọng bậc nhất, liên quan trực tiếp đến đời sống người dân, hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp và định hướng phát triển bền vững của quốc gia. Tuy nhiên, quá trình tổ chức thi hành hiện nay còn bộc lộ nhiều “điểm nghẽn”.
Thứ nhất, việc xử lý quỹ đất công trong dự án đầu tư đang là thách thức lớn. Theo quy định, phần đất công xen kẹt trong dự án khi đủ điều kiện tách thành dự án độc lập phải được tách thành dự án riêng để đấu giá quyền sử dụng đất. Cách làm này tưởng chừng bảo đảm tính công khai, minh bạch nhưng trên thực tế lại khiến nhiều dự án trở nên bất khả thi, làm giảm tính hấp dẫn đối với nhà đầu tư, kéo dài tiến độ, thậm chí gây đình trệ khi có nhiều nhà đầu tư tham gia đấu giá.
Thứ hai, việc sử dụng đất đa mục đích - như đất vừa phục vụ sản xuất, vừa kết hợp du lịch, dịch vụ - hiện thiếu sự nhất quán trong quy định pháp luật. Khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất, các thủ tục chồng chéo, phức tạp, dẫn đến lãng phí tài nguyên và làm giảm hiệu quả kinh tế - xã hội.
Thứ ba, cơ chế thỏa thuận nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất còn nhiều bất cập. TS Phạm Quốc Sử phân tích, trong một số trường hợp, nhà đầu tư có thể lợi dụng cơ chế này để đẩy giá đất lên cao, gây méo mó thị trường, bất lợi cho người dân, thậm chí tiềm ẩn xung đột lợi ích giữa các bên.
Bên cạnh đó, vấn đề phân cấp, phân quyền trong quản lý đất đai cũng chưa rõ ràng. Sự chồng chéo trong thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất làm thủ tục kéo dài, giảm hiệu quả triển khai dự án, phát sinh khiếu nại, khiếu kiện. Đây là nguyên nhân khiến nhiều địa phương, trong đó có Cà Mau, gặp khó trong việc thu hút và triển khai các dự án đầu tư quy mô lớn.
Kiến nghị hoàn thiện thể chế
Từ thực tiễn nêu trên, Phó Giám đốc Sở Tư pháp Cà Mau đưa ra một số kiến nghị quan trọng: Nhất thể hóa các quy định liên quan đến quỹ đất công trong dự án: Cần xây dựng cơ chế rõ ràng, bảo đảm vừa minh bạch, vừa khả thi, tạo thuận lợi cho cả Nhà nước và nhà đầu tư.
Hoàn thiện quy định về sử dụng đất đa mục đích: Khắc phục sự thiếu nhất quán hiện nay, bảo đảm khai thác đất đai hiệu quả, tránh lãng phí nguồn lực. Đồng thời, đánh giá toàn diện cơ chế thỏa thuận nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, có biện pháp kiểm soát nguy cơ đầu cơ, đẩy giá, gây bất ổn thị trường...
Điều chỉnh cơ chế phân cấp, phân quyền - đặc biệt là trong thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, theo hướng rõ ràng, minh bạch, tăng cường tính chủ động cho địa phương nhưng vẫn bảo đảm sự quản lý thống nhất.
Theo TS Phạm Quốc Sử, đây là những giải pháp mang tính “đột phá thể chế”, góp phần tháo gỡ vướng mắc pháp lý, bảo đảm Luật Đất đai khi sửa đổi sẽ thực sự đi vào cuộc sống, phù hợp yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới.
Hướng tới môi trường đầu tư minh bạch, bền vững
Thực tiễn tại Cà Mau cho thấy, đất đai là nguồn lực lớn nhưng chưa được khai thác hiệu quả, một phần do vướng mắc pháp lý kéo dài. Những kiến nghị từ địa phương không chỉ mang ý nghĩa tháo gỡ khó khăn trước mắt mà còn hướng đến việc tạo dựng môi trường đầu tư minh bạch, công bằng, ổn định. Điều này đặc biệt quan trọng với Cà Mau - một cực tăng trưởng mới của Đồng bằng sông Cửu Long đang tập trung phát triển các ngành mũi nhọn như thủy sản, năng lượng tái tạo, kinh tế biển và du lịch.
Phó Giám đốc Sở Tư pháp Cà Mau khẳng định: “Nếu những bất cập trong quản lý, sử dụng đất được tháo gỡ kịp thời, sẽ mở ra không gian phát triển mới cho các địa phương, giúp các dự án đầu tư triển khai thuận lợi, đồng thời củng cố niềm tin của người dân, doanh nghiệp vào chính sách pháp luật của Nhà nước”.
Có thể nói, trong tiến trình sửa đổi Luật Đất đai hiện nay, việc lắng nghe ý kiến từ thực tiễn, nhất là từ những địa phương còn nhiều khó khăn như Cà Mau, là cơ sở quan trọng để hoàn thiện thể chế. Những đề xuất từ TS Phạm Quốc Sử không chỉ mang tính gợi mở cho Cà Mau mà còn góp phần chung vào việc xây dựng một hệ thống pháp luật đất đai đồng bộ, minh bạch, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.
Trọng Nghĩa